elektrik prizi

• elektrik prizi diyip geçmeyin. dünyanın başka başka yerlerinde kullanılan farklı ve çeşit çeşit priz standartları var. yarın bir gün başka bir ülkeye seyahat edecekseniz bunları bilmek ve yanınızda götürdüğünüz cihazlara uygun bir adaptör almak gerekebilir.
  
  elektrik ileten hatlara bağlı olan, birden fazla ucu bulunan, üzerine sabit ya da seyyar kullanımlı çeşitli aygıt ve aletlerin fişi takılabilen sabit düzeneklere elektrik prizi denir. her elektrik prizi birer prizdir. ama her priz elektrik prizi değildir. mesela telefon prizi diye birşey de vardır. elektrik prizlerinde genellikle bir faz, bir de nötr uç bulunur. bunun yanında topraklı prizlerde ayrıca yer yüzeyine ulaşan bir toprak uç da bulunur ve bunun elektrik iletim şebekesiyle bağlantısı bulunmaz. topraklama, tüplü bilgisayar monitörleri gibi bazı cihazlarda biriken statik yükü, sonsuz bir nötralizasyon kaynağı olan yer yüzeyine aktararak elektronik aksamı korumaya yarar.
  
  elektrik prizlerinin çalışma mantığı dünyanın heryerinde aynıdır, ancak prizlere bağlanan cihazların tasarımları ülkeden ülkeye göre farklılık arz ettiği için, elektrik prizlerinin şekilleri ve tipleri de ülkeden ülkeye göre değişmektedir. dünya geneline baktığımızda amerikan, ingiliz ve avrupa priz tipi olmak üzere üç farklı priz ve fiş sisteminin ve bunların çeşitli ülkelerdeki alt varyantlarının söz konusu olduğunu görürüz. amerikan, ingiliz ve avrupa tipi priz sistemlerinin bu genel gruplandırmada belli bir hakimiyetinin olmasının sebebi, elektrikli ev aletlerinin kullanımında bu üç ülke grubunun tarihsel olarak öncü olması ve dünyanın geri kalanında elektrikli ev aletlerinin kullanımının arttığı dönemlerde, geriden gelen ülkelere bu aletlerin ihracatını yapmaları, fabrikalarını kurmaları ve teknolojilerini tamamen olmasa da belli ölçülerde bu ülkelere aktarmalarından ileri gelmektedir. bu yüzden örneğin ingiliz tipi priz sisteminin, kenya, kıbrıs, malezya, singapur gibi ülkelerde kullanıldığını görürüz. çünkü bu ülkeler elektrikli ev aletlerinin tedariki noktasında yoğun olarak ingiliz mallarına yönelmişlerdir, ingiliz şirketleri bu ülkelere daha yoğun olarak yatırım yapmıştır ve en nihayetinde ekonomik olarak uzunca bir süre ingiliz endüstrisine ve britanya emperyalizmine bağımlı yaşamışlardır, yaşamaktadırlar. ama örneğin hindistan, pakistan gibi commonwealth üyesi ve eski ingiliz sömürgesi ülkelerde sadece ingiliz tipi prizlerin değil avrupa tipi priz sisteminin ve bu ülkelere özgü yerel sistemin de kullanıldığını görürüz. bunun nedeni ise, bu ülkelerde elektrikli ev eşyalarının kullanımının arttığı dönemlerdeki ingiliz hakimiyetinin kalıcı olmaması, zamanla başka sistemleri kullanan ülkelerden de yoğun olarak cihaz tedarik etmiş olmaları ve kendilerinin yaptıkları yatırımların varlığı gösterilebilir. ek olarak ingiliz tipi prizler, diğer sistemlere göre en kaliteli olandır, çünkü diğer tiplerden farklı olarak herbirinin içinde ayrıca sigorta bulunur. bu nedenle daha güvenlidirler.
  
  fiş ve priz tipleri esasında yukarıda belirtilen üç ana grubun türevleridir ancak dünya genelinde toplamda 15 farklı priz ve fiş tipi bulunur. dünya genelinde fiş ve priz tiplerini şu harita üzerinde görebiliriz:
  görsel
  
  dünya genelinde tüm ülkelerin farklı fiş ve priz sistemleri a,b,c,d,e,f,g,h,i,j,k,l,m,n,o olarak sınıflandırılmaktadır. görünüşleri şu şekildedir: görsel
  
  bunları tek tek açıklayalım:
  
  a ve b tipi priz:
  a tipi priz nema 1 olarak adlandırılır. amerikan sistemidir. kuzey amerika, orta amerika ülkeleri ve japonya’da kullanılır. a tipi prizlerin içerisinde topraklama hattı bulunmaz ülkemizden ve avrupa ülkelerinden farklı olarak amerikan sistemi 100 -127 volt, 60 hertz olarak çalışır. ayrıca avrupa ve ingiliz elektrik iletim mekanizmalarından farklı olarak, hem faz hem de nötr uçta elektrik akımı bulunur. b tipi priz ise nema 5-15 olarak adlandırılır. a tipi prizin topraklama hattı bulunan verisyonudur.
  
  c, e ve f tipi prizler:
  c tipi priz bilinen dünyada en yaygın olarak kullanılan sistemdir. modern avrupa sistemidir. kıta avrupasında, rusya'da, türkiye'de, asya ve güney amerika'da sıkça kullanılır. 2.5 amper, 220 – 240 volt, 50 hertz değerlerinde çalışır. standart olarak iki diş yuvasından oluşan c tipi sistemlerde topraklama hattı bulunmaz.
  
  f tipi prizler aslında c tipi prizlerin topraklı hale getirilmiş bir versiyonudur ve esasında alman sistemi olarak bilinir. standart isimi cee 7/4 olan ve schuko diye de adlandırılan bu tip prizler ülkemizde ve kıta avrupasındaki evlerde topraklama hattı bulunan ev tesisatlarında sıkça kullanılır. 220 – 240 volt aralığında çalışır.
  
  e tipi fiş ve prizler, c tipi prizlerin topraklama hattı bulunan başka bir versiyonudur. 220 – 240 volt aralığında 16 ampere kadar akım şiddetine uygundur ve fransa, belçika, polonya ve çekoslovakya'da sıkça kullanılır.
  
  d tipi prizler:
  hindistan, pakistan ve sri lanka'da kullanılır. 220 -240 volt, 50 hz aralığında çalışır. ingiliz sisteminin bir çeşididir ve 40'lı yıllara kadar ingiltere'de de kullanılmıştır. topraklaması mevcuttur.
  
  g tipi prizler:
  ingiliz sistemidir. teknik adı bs 1363 şeklindedir. bu fiş ve priz sistemi genellikle ingiltere, irlanda, kıbrıs, singapur, hong kong, kenya gibi yoğun ingiliz etkisinin söz konusu olduğu commonwealth bağlaşığı ya da eski ingiliz sömürgesi ülkelerde kullanılır. 220 – 240 volt aralığında 13 amper akım şiddetine uygun olan bu sistemde topraklama hattı standart olarak mevcuttur ve her prizin içerisinde ayrıca sigorta bulunur.
  
  h tipi priz:
  israil ve filistin’de kullanılır. bu standart 16 amper, 220 – 240 volt, 50 hz aralığında çalışır. türkiye’de kullanılan sistem ile soket olarak uyumlu olsa da, türkiye'den getirilen cihazların israil'de adaptör olmadan kullanılması cihaza zarar verebilir. topraklama hattı bulunur ve ingiliz sisteminden türemiş ancak ondan farklılıklar arz eden bir modele sahiptir.
  
  i tipi priz:
  avustralya, yeni zelanda ve arjantin gibi ülkelerde kullanılır. 10 amper, 220 – 240 volt, 50 hz aralığında çalışır. topraklama hattı bulunur. ingiliz sisteminden türemiştir.
  
  j tipi priz:
  isviçre ve lihtenştayn gibi ülkelerde kullanılır. 10 amper, 220 – 240 volt 50 hz aralığında çalışır. topraklaması bulunur.
  
  k tipi priz:
  danimarka ve grönland gibi ülkelerde kullanılır. 16 amper, 220 – 240 volt, 50 hz aralığında çalışır.bu prizlere takılan fişlerin uçları yarım daire şeklindedir. topraklaması mevcuttur.
  
  l tipi priz:
  c tipi avrupa tarzının bir versiyonudur ve onunla uyumludur. cei 23 16/vii olarak da bilinir. genellikle italya, şili gibi ülkelerde kullanılır. 10 & 16 amper, 220 – 240 volt, 50 hz değer aralığında çalışır.
  
  m tipi priz:
  güney afrika ülkelerinde kullanılır. 15 amper, 220 – 240 volt, 50 hz aralığında çalışır. topraklaması mevcuttur.
  
  n tipi priz:
  avrupa c tipinin, 3 pimli ve topraklama hatlı bir versiyonudur. brezilya içerisinde amerikan a tipi ile birlikte sıkça rastlanılır. teknik adı iec 60906 şeklindedir.220 – 240 volt aralığında çalışır.
  
  o tipi priz
  tayland’da kullanılır. avrupa tarzının bir türevidir, c tipi ile uyumludur. 16 amper, 220 -240 volt ve 50 hz aralığında çalışır. topraklama hattı mevcuttur.
  
  bütün dünya ülkelerinin tam listesi voltaj, frekans ve priz tipine göre şu şekildedir:
  afganistan 220 v 50 hz c / f
  almanya 230 v 50 hz c / f
  amerika birleşik devletleri 120 v 60 hz a / b
  amerikan samoası 120 v 60 hz a / b / f / ı
  andorra 230 v 50 hz c / f
  angora 220 v 50 hz c
  anguilla 110 v 60 hz a / b
  antigua ve barbuda 230 v 60 hz a / b
  arjantin 220 v 50 hz ı
  arnavutluk 230 v 50 hz c / f
  avustralya 230 v 50 hz ı
  avusturya 230 v 50 hz c / f
  azerbaycan 220 v 50 hz c / f
  azor 230 v 50 hz b / c / f
  bahamalar 120 v 60 hz a / b
  bahreyn 230 v 50 hz g
  balear adaları 230 v 50 hz c / f
  bangladeş 220 v 50 hz a / c / d / g / k
  barbados 115 v 50 hz a / b
  batı sahra 220 v 50 hz c / e
  belarus 220 v 50 hz c / f
  belçika 230 v 50 hz c / e
  belize 110 v / 220 v 60 hz a / b / g
  benin 220 v 50 hz c / e
  bermuda 120 v 60 hz a / b
  birleşik arap emirlikleri 230 v 50 hz g
  bolivya 230 v 50 hz a / c
  bonaire 127 v 50 hz a / c
  bosna hersek 230 v 50 hz c / f
  botsvana 230 v 50 hz d / g
  brezilya 127 v / 220 v 60 hz c / n
  brundi 220 v 50 hz c / e
  brunei 240 v 50 hz g
  bulgaristan 230 v 50 hz c / f
  burkina faso 220 v 50 hz c / e
  burma 230 v 50 hz a / c / d / g / ı
  butan 230 v 50 hz c / d / g
  büyük britanya 230 v 50 hz g
  cape verde 230 v 50 hz c / f
  cayman adaları 120 v 60 hz a / b
  cebelitarık 230 v 50 hz g
  cezayir 230 v 50 hz c / f
  cibuti 220 v 50 hz c / e
  cocos (keeling) adaları 230 v 50 hz ı
  cook adaları 240 v 50 hz ı
  curacao 127 v 50 hz a / b
  çad 220 v 50 hz c / d / e / f
  çek cumhuriyeti 230 v 50 hz c / e
  çin halk cumhuriyeti 220 v 50 hz a / c / ı
  danimarka 230 v 50 hz c / e / f / k
  doğu timor 220 v 50 hz c / e / f / ı
  dominik cumhuriyeti 120 v 60 hz a / b / c
  dominika 230 v 50 hz d / g
  ekvador 120 v 60 hz a / b
  ekvator ginesi 220 v 50 hz c / e
  el salvador 120 v 60 hz a / b
  endonezya 230 v 50 hz c / f
  eritre 230 v 50 hz c / l
  ermenistan 230 v 50 hz c / f
  estonya 230 v 50 hz c / f
  etiyopya 220 v 50 hz c / f / g
  falkland adaları 240 v 50 hz g
  faroe adaları 230 v 50 hz c / e / f / k
  fas 220 v 50 hz c / e
  fiji 240 v 50 hz ı
  fildişi sahili 220 v 50 hz c / e
  filipinler 220 v 60 hz a / b / c
  filistin 230 v 50 hz c / h
  finlandiya 230 v 50 hz c / f
  fransa 230 v 50 hz c / e
  fransız guyanası 220 v 50 hz c / d / e
  gabon 220 v 50 hz c
  galler 230 v 50 hz g
  gambiya 230 v 50 hz g
  gana 230 v 50 hz d / g
  gazze 230 v 50 hz c / h
  gine 220 v 50 hz c / f / k
  grenada 230 v 50 hz g
  grönland 230 v 50 hz c / e / f / k
  guadeloupe 230 v 50 hz c / e
  guam 110 v 60 hz a / b
  guatemala 120 v 60 hz a / b
  guyana 120 v / 240 v 60 hz a / b / d / g
  güney afrika 230 v 50 hz c / m / n
  güney kore 220 v 60 hz f
  gürcistan 220 v 50 hz c / f
  haiti 110 v 60 hz a / b
  hırvatistan 230 v 50 hz c / f
  hindistan 230 v 50 hz c / d / m
  hollanda 230 v 50 hz c / f
  honduras 120 v 60 hz a / b
  hong kong 220 v 50 hz g
  ırak 230 v 50 hz c / d / g
  ingiliz virgin adaları 110 v 60 hz a / b
  ingiltere 230 v 50 hz g
  iran 230 v 50 hz c / f
  irlanda 230 v 50 hz g
  iskoçya 230 v 50 hz g
  ispanya 230 v 50 hz c / f
  israil 230 v 50 hz c / h
  isveç 230 v 50 hz c / f
  isviçre 230 v 50 hz c / j
  italya 230 v 50 hz c / f / l
  izlanda 230 v 50 hz c / f
  jamaika 110 v 50 hz a / b
  japonya 100 v 50 hz / 60 hz a / b
  kamboçya 230 v 50 hz a / c / g
  kamerun 220 v 50 hz c / e
  kanada 120 v 60 hz a / b
  kanal adaları (guernsey & jersey) 230 v 50 hz c / g
  kanarya adaları 230 v 50 hz c / e / f
  karadağ 230 v 50 hz c / f
  katar 240 v 50 hz g
  kazakistan 220 v 50 hz c / f
  kenya 240 v 50 hz g
  kıbrıs 230 v 50 hz g
  kırgızistan 220 v 50 hz c / f
  kiribati 240 v 50 hz ı
  kolombiya 110 v 60 hz a / b
  komorlar 220 v 50 hz c / e
  kongo cumhuriyeti (kongo-brazzaville) 230 v 50 hz c / e
  kongo demokratik cumhuriyeti (kongo-kinshasa) 220 v 50 hz c / d / e
  kosova 230 v 50 hz c / f
  kosta rika 120 v 60 hz a / b
  kuveyt 240 v 50 hz g
  kuzey irlanda 230 v 50 hz g
  kuzey kore 220 v 50 hz c
  küba 110 v / 220 v 60 hz a / b / c / l
  laos 230 v 50 hz a / b / c / e / f
  lesotho 220 v 50 hz m
  letonya 230 v 50 hz c / f
  liberya 120 v / 220 v 60 hz a / b / c / f
  libya 230 v 50 hz c / l
  lihtenştayn 230 v 50 hz c / j
  litvanya 230 v 50 hz c / f
  lübnan 230 v 50 hz c / d / g
  lüksemburg 230 v 50 hz c / f
  macaristan 230 v 50 hz c / f
  madagaskar 220 v 50 hz c / e
  madeira 230 v 50 hz c / f
  makao 220 v 50 hz g
  makedonya 230 v 50 hz c / f
  maldivler 230 v 50 hz c / d / g / j / k / l
  malezya 240 v 50 hz g
  mali 220 v 50 hz c / e
  malta 230 v 50 hz g
  man adası 230 v 50 hz c / g
  marşal adaları 120 v 60 hz a / b
  martinik 220 v 50 hz c / d / e
  meksika 120 v 60 hz a / b
  mısır 220 v 50 hz c / f
  moğolistan 230 v 50 hz c / e
  moldova 230 v 50 hz c / f
  monako 230 v 50 hz c / e / f
  mozambik 220 v 50 hz c / f / m
  myanmar 230 v 50 hz a / c / d / g / ı
  namibya 220 v 50 hz d / m
  nepal 230 v 50 hz c / d / m
  nijer 220 v 50 hz c / d / e / f
  nijerya 230 v 50 hz d / g
  nikaragua 120 v 60 hz a / b
  noel adası 230 v 50 hz ı
  norveç 230 v 50 hz c / f
  orta afrika cumhuriyeti 220 v 50 hz c / e
  özbekistan 220 v 50 hz c / f
  pakistan 230 v 50 hz c / d
  panama 120 v 60 hz a / b
  paraguay 220 v 50 hz c
  peru 220 v 60 hz a / c
  polonya 230 v 50 hz c / e
  portekiz 230 v 50 hz c / f
  porto riko 120 v 60 hz a / b
  romanya 230 v 50 hz c / f
  ruanda 230 v 50 hz c / j
  rusya federasyonu 220 v 50 hz c / f
  san marino 230 v 50 hz c / f / l
  senegal 230 v 50 hz c / d / e / k
  seyşel adaları 240 v 50 hz g
  sırbistan 230 v 50 hz c / f
  singapur 230 v 50 hz g
  slovakya 230 v 50 hz c / e
  slovenya 230 v 50 hz c / f
  somali 220 v 50 hz c
  sri lanka 230 v 50 hz d / g
  sudan 230 v 50 hz c / d
  suriye 220 v 50 hz c / e / l
  suudi arabistan 220 v 60 hz g
  şili 220 v 50 hz c / g
  tacikistan 220 v 50 hz c / f
  tahiti 220 v 50 hz / 60 hz c / e
  tayland 230 v 50 hz a / b / c / o
  tayvan 110 v 60 hz a / b
  tonga 240 v 50 hz ı
  tunus 230 v 50 hz c / e
  türkiye 230 v 50 hz c / f
  türkmenistan 220 v 50 hz c / f
  uganda 240 v 50 hz g
  ukrayna 230 v 50 hz c / f
  umman 240 v 50 hz g
  uruguay 220 v 50 hz c / f / l
  ürdün 230 v 50 hz c / d / f / g / j
  venezuela 120 v 60 hz a / b
  vietnam 220 v 50 hz a / b / c
  virgin adaları (abd) 110 v 60 hz a / b
  virgin adaları (ingiliz) 110 v 60 hz a / b
  yemen 230 v 50 hz a / d / g
  yeni zelanda 230 v 50 hz ı
  yunanistan 230 v 50 hz c / f
  zambiya 230 v 50 hz c / d / g
  zimbabve 240 v 50 hz d / g