sahnenin dışındakiler

• tanpınar esasen kurtuluş savaşı'nda arada kalmış osmanlı aydınlarını,işgal kuvvetlerini,altüst olmuş şehir hayatını,mahalle kültürünü ve tabii ki musikiyi anlatır romanında.sahnenin dışında kalmaktan çok sahnenin gerisinde ufak bir figüran olarak kalmayı anlatır aslında.nüfuzlarını yitirmiş paşalar,gözden düşmüş asilzadeler,fikir akımlarıyla ve kavgalarla içinde fırtınalar esen boğaz yalıları,mümtaz ve nurhan'ın çocuklukları hepsi tatlı bir rüyanın hayalleri gibi bir belirip bir kaybolmaktadır.
  romanda bir paşanın mükemmel bir geçmişiyle hesaplaşması bölümü vardır ki,baştan sona osmanlı'nın çöküşünü anlatır.ateşe attığı her fotoğrafla yıkılan imparatorluk'un artıklarından kurtulurcasına ve geçmişinden kaçmanın verdiği hazzı delicesine yaşar.bizlere de yaşatır..