skammen

• skammen'in, bugune dek izledigim en rahatsiz edici filmlerden biri oldugunu soylemek sanirim benim adima pek zor olmayacak. savasta insanlarin olmesine, kamplara goturulmelerine, cocuklarin olmelerine falan ve de filana alisik! oldugumuzdan cogu zaman rahatsizlik duymuyor insanoglu artik. en azindan ben filmlerde birinin olmesini, vurulmasini izlerken rahatsiz oldugumu hatirlamiyorum. hayir, siddet yanlisi degilim. hayatimda kavga ettigimi bile hatirlamiyorum. peki -kisisel olayim- beni ne mi rahatsiz ediyor? en basitinden bir hayvanin oldurulmesine kesinlikle katlanamam. muhtesem bir film bile olsa bu plan-sahne cok uzun suruyorsa filmi birakirim, kacarim. kendimden utanir, saklanirim. bir digeri de sanirim skammen'de anlatilan tarzda durumlar olsa gerek. ne mi anlatiliyor?
  
  --- spoiler ---
  
  filmin konusunu anlatmayacagim, ben daha cok karakter analizi ve gelisimi uzerinde duracagim. filmin baslarinda kemancimiz cok pasif bir adam. savasin anlamini bile bilmiyor desek yeridir. son derece sinik bir tip ve bundan oldukca memnun. karisi biraz daha sert, bebek yuzunun arkasinda guclu bir kisilik yattigi belli oluyor. savasin baslangicinda kocasina ''delikanli ol''vari bir cumle bile soyluyor. adamin rahatsizligi oldugunu ogreniyoruz bu esnada, panik oldugunda veya cok fazla korktugunda kendisini kaybediyor. karisi en buyuk dayanagi. ha unutmadan, bir de cocuk yapmakta herifin problemli oldugunu ogreniyoruz, bundan cok rahatsizlik duymasa da bir problemi oldugu kesin ve bu eva'yi oldukca korkutuyor. eva 30'unda bir kadin ve kiz cocuk sahibi olmayi her seyden cok istiyor. neyse savas ilerleyip siddet arttikca savasta oldukca yetkili bir adam -yetkisi nedir bilmiyorum- adamla yakin arkadaslik kurmak ayagina eva'ya yavsiyor. basta eva korkudan herifle beraber oldu gibi gozukuyor. amaci kocasini ve kendi hayatini kurtarmak. buraya kadar her sey guzel. ancak daha sonra bu herifcioglu eva ile bir kez daha beraber olmak icin bunlarin evine geliyor ve iste benim dayanmakta zorlandigim anlara geliyoruz. kocasi fazla saraptan siziyor ve eva ile bu herif sevismeye gidiyorlar. basta eva istemiyor gibi gozukse de daha sonra sevismek istedigini oldukca belli ediyor ve burada kesinlikle bence sevisme sebebi bir kiz cocuk sahibi olmak istemesi. ve bunu kocasinin veremeyecegini dusunuyor. bingo! kocasi bunlari goruyor ve aglamaya basliyor. bunun ardindan bir para meselesi sayesinde -ki bence cok onemli degil- herif oluyor. adam da kismen intikamini aliyor. bu andan sonra herifte cilgin bir degisim basliyor. onceden tehlike aninda heyecanlanan adam rahatlikla insan oldurmeye, karisini hic onemsememeye basliyor. ve bir daha hic konusmuyor.
  
  burada beni rahatsiz eden kisimlar maalesef bir tane degil;
  oncelikle kocasinin canavarlasmasindaki en buyuk sebep karisinin onu bir baskasi ile aldatmasi. sebebi ne olursa olsun. ve isin daha da kotusu onceden belki oleceklerini biliyordu bu cift ama en azindan beraber oleceklerini biliyorlardi. maalesef kadin olmemeyi seciyor -ki bunun sebebi tekrar kiz cocuk sahibi olmak olabilir- ve hayati boyunca iskence cekiyor. herif de karisini tamamen siliyor. hakli olarak.
  
  ve evet, itiraf ediyorum. ben bergman filmlerinde uyumaktan oldukca hoslanan biriydim bu geceye tek. ancak bu film o kadar derin anlamlar iceriyor ki, skammen'in bugune dek izledigim en guzel filmlerden birisi oldugunu gonul rahatligiyla soyleyebilirim. ve evet, kesinlikle cok rahatsiz edici. savas elestirisi filmi demek oldukca yavan kacar. ben sahsen olen insanlari gordugumde hic ama hic empati kurmadim ancak kadinin, kocasiyla yasamak zorunda olmasi her seyden beterdi bence.
  
  --- spoiler ---
  
  hastasinim bergman, uyudugum her filmin icin ozur dilerim.