kölelik

• kafanızdaki kölelik fikri nasıl? onlar hakkında neler biliyorsunuz?
  
  kölelik mefhumunu geniş tutmak gerekir; kölelerin hizmetleri çok farklı boyutlara ulaşabiliyordu roma'da. örneğin t. p. atticus'un roma edebiyatı ve kültürü için önemli niteliklerinden biri de iyi yetişmiş çok sayıda kölesinin olması ve bu kölelerin kitap yazımında ve yazılmış kitapların basımında hizmet etmesidir [1]. cicero'nun da dostu atticus gibi kölelerinin olduğu ve onları yine amanuensis yani katip olarak kullandığı biliniyor [2]. böyle kölelerin el yazılarının güzel olmasına önem verilirdi; ücretlerini satır sayısına göre alan yazıcılar düzeltme de yapıyorlardı. bir kitabı kopya ettirmek isteyen zengin kişiler, kopya edecek kölelerin bakımını da üstlenirdi [3].
  
  yazar william vernon harris'in de bildirdiği gibi elit tabakadan bir kimsenin, bir asilin, önemli bir komutanın kendi başına iyi yazması ya da okuması gerekmiyordu; bu konularda eğitilmiş köleler hem okuyabilir hem de yazabilirdi. o halde quintilianus'a göre saygınlık (honesti) için iyi ve hızlı yazmanın önemli olmaması da anlaşılabilir [4]. marcus crassus, yine aynı amaç uğruna yetiştirilmiş kölelerine bakıyordu; sadece onda değil yukarıda dediğim gibi cicero'da, atticus'ta, plinius'ta hep kölelerin efendileriyle yakın ilişki içinde olduğu hatta değerli dostlar gibi algılandığı görülüyor. gruter tarafından tarafından yapılan bir alıntıda geçtiğine göre, henüz matbaa olmadığından kitap kopyalama işlemi kadınlara da bırakılıyordu: sextia xanta scriba libraria [5]. en nihayetinde saygın olarak gördüğümüz filozof, yazar, tarihçi, şair, devlet adamı, komutan hepsinin yazıları kendileri tarafından çoğaltılamadığından kölelik mefhumu başlı başına önem kazanıyor: deyim yerindeyse insanlık tarihinin yazılan sayfalarını yeniden kaleme alanlar ya da onu yeniden yazanlar kölelerdir.
  
  buradan duygusal bir tepkiyle tümden "zaten asiller her daim kölelerin sırtından geçinmiştir" manasını çıkarmamak gerekir; zira en nihayetinde insan çiğ süt emmiştir. oy bu nasıl final böyle.
  
  dipnot
  
  [1] penny cyclopaedia of the society for the diffusion of useful knowledge, society for the diffusion of useful knowledge, p.63, c. knight, 1835.
  [2] a. stephenson, a history of roman law: with a commentary on the institutes of gaius and justinian, p.81, pub. wm. s. hein publishing, 1992.
  [3] bedia demiriş, "antikçağ eserleri günümüze nasıl ulaştı?", sf. 31, klasik filoloji seminerleri, türk eskiçağ bilimleri enstitüsü yay. 2005.
  [4] william vernon harris, ancient literacy, p.249, harvard university press, 1991.
  [5] george haven putnam, authors and their public in ancient times, p.183, kessinger publishing, 2003.