esat adil müstecaplıoğlu

• ikinci dünya savaşı sonrasında ortaya çıkan konjonktür sonucu çok partili rejime geçişte 16 mayıs 1946’da, demokrat parti’yle aynı günde, kurulan türkiye sosyalist partisi (tsp)’nin kurucusu ve adı bu partiyle bütünleşmiş, cezaevleri genel müdürlüğü de yapmış eski bürokrat, avukat; türkiye’deki sosyalist faaliyetlerin, milli demokratik devrim çizgisi dışında kalan, tavır olarak, sovyet ve üçüncü enternasyonal çizgisi dışında, avrupa soluna yakın milli tip bir sosyalizm anlayışını benimsemiş mücadele adamıdır.
  o’nun bu unutulan çizgisini –daha doğrusu baskılanan- çok sonraları, 1975’de, tsp’nin ilk kurulduğunda organı olarak çıkmaya başlayan gerçek adlı dergide yazılar da yazan mehmet ali aybar, yakın durduğu bu fikirleri kurduğu ve 12 eylül darbesiyle kapatılan sosyalist devrim partisi’nde ifade etmeye başlamıştı.
  *
  esat adil’e, en büyük saldırı sovyetik türkiye komünist patisi’nin aynı dönemde legal kolunu kuran şefik hüsnü önderliğindeki türkiye sosyalist emekçi ve köylü partisi (tsekp)’nden geldi. partisi, kurulduğundan yedi ay sonra 16 aralık 1946’da tsekp ile birlikte kapatıldı, esat adil de tutuklandı. yapılan yargılama sonrasında tutuklama ve kapatılma gerekçeleri düzmece olduğu anlaşıldığından beraat etti ve partisini 1950’de yeniden kurdu. parti, bu defa dünyada yükselen mccartycilik akımının türkiye’deki yansımasının kurbanı olarak, iki yıl sonra, yeniden kapatıldı. kendisi de, partidaşlarının jurnal ve ihanetleriyle yıllara yayılan yargılama sürecine tekrar girmiş oldu. bu sürecin beraatle biten sonucunu görmeden 28 kasım 1958’de hayata gözlerini yumdu.
  *
  ihanete ve haksız ithamlara uğramış, düşüncesi nedeniyle yıllarca hapiste kalmış, bütün bunlara karşı tek başına kalana kadar mücadele etmiş, bu mücadele içinde ömrünü tüketmiş; adı bilerek unutturulmaya çalışılsa da, döneminde sosyalist düşüncenin siyasi bağımsızlık ruhunu korumuş ismidir.
  
  (bkz: unutulmus sosyalist esat adil)