food inc.

• abd’deki gıda endüstrisinin iç yüzünü ortaya çıkarma kaygısıyla hazırlanan ve “fabrika çiftlik”lerde (factory farm) hayvanların ne şartlarda yetiştirildiğinden endüstrinin sadece birkaç şirketin kontrolünde olmasına dek konunun pek çok farklı boyutunu gözler önüne seren 2008 yapımı önemli bir belgesel.
  
  süpermarketlerde ya da fast-food zincirlerinde satın aldıkları yiyeceklerin nereden geldiğini sorgulamak isteyen insanların özellikle ilgisini çekecek olan bu yapımı, bu yönüyle super size me ile aynı kategoride değerlendirmek de mümkün.
  
  food, inc.’in sadece tavuk sektörü hakkında ortaya koyduğu gerçekler, resmin geri kalan kısmı hakkında da fikir verebilecek mahiyette olduğundan, konunun diğer detaylarına değinmeden, sadece belgeselde tavuk sektörü hakkında verilen birkaç önemli bilgiyi özetleyerek film hakkında bir çerçeve çizmek mümkün:
  
  abd’de gıda endüstrisinin az sayıdaki devi, çok sayıdaki tavuk yetiştiricisi şirket ile kontratlı olarak çalışıyor. bu nisbeten küçük şirketler, kimi zaman takriben bir futbol sahası büyüklüğünde olan kapalı alanlarda (ya da fabrika çiftliklerde) birbirleriyle tamamen aynı şekilde üretim yapıyorlar. bu tektipleştirmenin birkaç nedeni var.
  
  herşeyden önce, yetiştirilen tavukların tamamen aynı boyda ve büyüklükte olması ve bu sayede makineler tarafından kolaylıkla seri bir şekilde öldürülüp parçalanabilmeleri isteniyor. dahası, tavuklar doğa şartlarında birkaç ayda varabilecekleri büyüklüğe fabrika çiftliklerde kullanılan teknikler sayesinde sadece 45 günde ulaşıyorlar. karlılığı artırma amacıyla gerçekleştirilen bir diğer uygulama ise, göğüslerinin daha büyük olması istenen tavukların genleriyle oynanması.
  
  ancak bu ve benzeri uygulamalar doğal olarak belli problemleri de beraberinde getiriyor. diğer fabrika çiftliklerde olduğu gibi tavuk çiftliklerinde de hayvanlar dar bir alanda, güneş görmeden ve sağlıkları bozulmuş bir şekilde yaşıyorlar. hatta tavukların bir kısmı bu 45 günü sağ olarak tamamlayamadan ölüyor – ki bu da sağ kalmayı başararak üretim bandına giren tavukların önemli bir kısmının da ölmeye yakın bir durumda olduğunu ima ediyor. ancak kamu sağlığı, hayvanlara eziyet, tekelleşme ve çevre gibi çok sayıda farklı ve önemli boyutta incelenebilecek olan bu problemli işleyiş, gıda devlerinin sistemli olarak yürüttükleri lobicilik faaliyetleri nedeniyle çok fazla gündeme gelmiyor. hatta yine belgeselde verilen bilgilere göre, söz konusu lobicilik faaliyetleri, küçük işletmecileri zor durumda bırakan ve neticede iflasa sürükleyen kimi kanunların çıkması yönündeki çalışmalar da içeriyor. bu çerçevede, sadece kırmızı ya da beyaz etlerin değil, abd’deki süpermarketlerde satışa sunulan ürünlerin neredeyse tamamının (çok sayıdaki farklı marka adıyla sunuluyor olmalarına rağmen) aslında sadece altı şirket tarafından arz edildiği bilgisine de yer veren belgesel, konunun aslında gıda endüstrisinin çok ötesinde boyutlar içerdiğini ve bu nedenle de sosyal, politik ve ekonomik alanlarda daha geniş bir şekilde sorgulanmayı hak ettiğini ortaya çıkarıyor.
  
  belgesel hakkında daha detaylı bilgi için bkz.: http://en.wikipedia.org/wiki/food,_inc.
  
  tema:
  (bkz: popüler kültür /@derinsular)