yezidilik

• haklarında bilinmesi gereken ilk şey şudur ki islam ve hırıstıyanlık dinlerindeki şeytan-tanrı ilişkisi bu dinde mevcut degildir. bu dinin kurucsunun kim oldugu tam olarak bilinmese de, iran daki zerdüştlük dini, manicilik, hırıstiyanlık,tasavvuf gibi dinlerin birçok öğesini barındıran bir çeşit senkretizm (bağdaştırmaclık) olarak görülebilir. bu dinin esaslarını, pratiklerini bildiren iki metin bulunmaktadır. lakin yazılı kaynakların uygulamada çok fazla etkinlik gosteremedigini bilmek onemlidir.
  
  bu din içerisindeki asıl onemli olan nokta kanımca din içerisindeki hiyerarşik ve çok katmanlı yapıdır. hiyerarşinin en tepesinde bulunan şeyhler ve bu şeyhlerin geldigi 3 aile bulunmaktadır. bunlar adani, şemsani ve katani olarak biliirler. yezidilerin onderi olan mir katani soyunun bir uyesidir. ayrıca şemsani soyundan gelen baba şeyh denen bir manevi onder de yezidilik içerisinde kendine yer bulmuştur. aslına baklırsa bu yapı iktidarın şeyh soyları arasındaki dagılımını da gosterir. bu katmanlı yapı içerisindeki ikinci sırayı pirler alır. bu pirler aynı zamanda belli bir şeyhin muridirler.
  
  yezidilik içerisinde tasavvuf inancından alıntılanmış olan çile doldurma öğesi de bu din içerisinde fakirlik kastı içerisinde tanımlanır.
  
  başka onemli noktalardan biri ise yazidilik dininin sosyal yapısını nasıl koruyabildigi sorunsalıdır. bu durumda iki kurum kurgusal akrabalıkla sorunu çözmeye çalışır. kıriv (kirvelik) ve braye axrete (ahiret kardeşliği) gibi iki kurumdan birincisi yezidilerin musluman olan komşuları ile kız alıp verilmesini engellerken, ikincisi toplumsal denetimi ve keyfi güç kullanılmasının engellenmesini sağlar. ayrıca kirvelik konusunun aşk teması suslu bir anlatımla işlendiği bir şıvan perwer şarkısı da helbestan bıjartiye isimli albumden bulunabilir.