gabriel tarde

• "tarde'ın durumu farklıdır. teorik kurgularının içbütünlüğü ve derinliği worms’unkilerle mukayese bile kabul etmez. worms’un tersine sosyolojiyi organizmacı tezlerin etkisinden kurtarmak tarde’in temel amaçlarından biridir. ancak bunu yaparken, sanki sosyolojiyi biyolojinin etki alanından kurtarıp başka bir disiplinin, psikolojinin boyunduruğuna sokmak ister gibidir. sosyal olguları bireysel (psikolojik) bir çıkış noktasından hareketle incelemek tarde’ın temel düşüncesidir. sosyoloji teriminin yerine kullandığı “interpsikoloji terimi bu çabanın semantik tezahürüdür. durkheim sosyolojisiyle tarde interpsikolojisi hemen hemen her konuda taban tabana zıt bir görüntü çizer. durkhemcı toplumsal olguların bireye dışsallığı ve zorlayıclığı ilkesine karşı bireyler arası karşılıklı etkileşimden doğan sosyal olgu önermesini çıkarır. tarde'a göre toplumsal hayat bireyler arasındaki sayısız etkileşimin bir ürünüdür. bu etkileşimlerin merkezî öğesi ise “taklittir”. taklit bir toplumda farkında olmadan tekrarlanan ritüellerin, hareket tarzlarının, kısacası bireylerin belli bir ahenk içinde benzer davranış şekillerine sahip olmalarının temel sebebidir. taklit sadece bireyler arasındaki bazı benzeşmeleri ve sosyalleşme sürecinde kazanılan ortak davranış kalıplarını açıklamakla kalmaz, çeşitli sınıf ve gruplar arasındaki kültürel değer ve sosyal norm hareketliliğini de kavramamızı sağlar. örnek olarak tarde’ın keşfettiğini iddia ettiği taklit yasalarına göre sınıflar arasındaki taklidin yönü yukarıdan aşağıya doğrudur. diğer bir deyişle üst sınıflar alt sınıflara öykünecekleri, taklit edecekleri ve en sonunda da içselleştirecekleri davranış kalıplarım, kültürel kodları durmaksızın sunarlar. seçkinci tarafı çok açık bu tez, 1950 sonrasında uluslararası düzleme taşınacak ve kültürel difüzyonizm (yayılmacılık) teorilerinin etkisiyle, gelişmenin geri kalmış ülkelerin gelişmiş ülkelerdeki hâkim sosyokültürel modelleri, ilkeleri, değerleri, davranış kalıplarım “ithal- taklit etmeleri” yoluyla mümkün olabileceği fikrine varacaktır. tarde’ın “taklit yasaları” sosyal psikoloji alanındaki çalışmalara da ivme kazandıracak ve bu dalın gelişiminde önemli bir rol oynayacaktır. ancak, durkheim’ı dahi gölgede bırakmış bütün akademik ağırlığı ve görünürlüğüne rağmen (tarde fransa’nın en prestijli okullarından collège de france'ın modern felsefe kürsüsünün başına getirilir), sosyolojik alan içerisindeki konumu marjinal kalmıştır. bunun sebebi hiç kuşkusuz özgün bir ekol yaratamamış olmasındandır. sosyoloji projesi psikolojizmin ezici ağırlığı altında ölü doğmuştur."
  
  sosyoloji tarihi, levent ünsaldı; ercan geçgin, heretik.