friedrich nietzsche

• rahmetli bir sinema karakteri olsaydı kesinlikle travis bickle olurdu.
  
  nietzsche'nin felsefesine göre geleneksel ahlak, zayıfların güçlülere dayattığı köle ahlakının bir ürünü. güçlü olan, güç iradesine ve kendini aşmaya dayalı olarak kendi ahlakını yaratır. nezaket, şefkat ve empati gibi diğer temel ahlaki değerleri reddetmiştir. bunun yerine, kendi kaderlerini yaratmak için geleneksel ahlakın üzerine çıkan ve kötünün korkulu rüyası "übermensch" kavramını savunur. üstün insan gelecek dertler bitecek der yani.
  
  travis bickle, geleneksel ahlakı reddeden ve kendi doğru ve yanlış anlayışını yaratan nietzscheci bir "süpermen"dir. toplumun ahlaki çöküşünden tiksinir ve şehrin ahlaki yozlaşmadan kendisinin temizlemesi gerektiğine inanır. süpermen gibi olağanüstü yetenekleri yoktur belki ama sağlam bir inancı vardır.
  
  (übermensch (üstün insan) için; ahlaki kuralların üstünde olmak değil (bkz: raskolnikov), kişinin kendi doğasına ve kendi güç iradesine uygun ahlakını bulması denilebilir. filmde de görüldüğü gibi travis'in ahlakı; onun iç çalkantılarının, yalnızlığının, toplum tarafından reddedilmesinin ve şiddet takıntısının bir ürünüdür. yeni bir ahlak yaratmaz (bu durumda milyonlarca kişi vardır), bunun yerine hiçbir ahlakın var olmadığı nihilist bir boşluğa düşer)
  
  travis toplum tarafından reddedildiğini hisseder (yalnızlık hayatım boyunca beni her yerde takip etti) ve eylemleri bir tür intikamdır (bir gün gerçek bir yağmur gelecek ve sokaklardaki tüm pisliği temizleyecek). burada şiddete yönelmesi geleneksel ahlakın reddi değil, yanlış anlaşılma olmasın, kendi psikolojik sorunlarının sonucudur.
  
  (burada nietzsche'nin edebiyattaki tezahürü raskolnikov'dan ayrılır. raskolnikov kendini üstün insan sayan biriydi ve bu yeni geliştirdiği ahlaka göre şiddetli eylemler yapması gerekiyordu. gerçi sonunda başarısız oluyordu. bundan sebep travis>raskolnikov'dur)
  
  travis bickle da geleneksel ahlakı reddedip yeni ve daha iyi bir toplum yaratma çabasıyla şiddete başvurur. bununla birlikte eylemleri onun da çöküşüne yol açar. burada farkında olmadan; geleneksel ahlaki değerler yokken kendi kendini aşma duygusunun ve güç arzusunu benimsemenin tehlikesini simgeliyordur.
  
  ve en nihayetinde taksi şoförü nietzsche'nin dediği gibi;
  
  “dans eden bir yıldız doğurmak için içinizde kaos olması gerekir.”
• "derisini değiştiremeyen yılanlar ölmeye mahkumdur. bu durum düşüncelerini değiştiremeyen zihinler için de geçerlidir."
• "hiç kimseyi kızdırmamak ve hiç kimseye zarar vermemek arzusu, tedirgin, huzursuz ve kaygılı bir karakterin işaretidir."
  
  nietzsche
• “uçuruma uzun süre gözlerini dikersen o da senin içini görür”
  “if you gaze long into an abyss,the abyss also gazes into you”
  ps: abyss;uçurum,boşluk,derinlik gibi anlamlara gelen bi kelime olduğu için cümle çevirisi kısmen öznel olabilir.