gerizler başı

• güzelcene bir ege türküsü....
  
  gerizler başı’ndan hoplayamadım aman aman
  döküldü cephanelerim toplayamadım
  düşman galip geldi haklayamadım aman aman
  
  amanın amanın efeler öldürmen beni
  bir hiç uğruna da efem soldurman beni
  
  mahkeme önünden eğildim geçtim aman aman
  sol yanımdan kurşun yedim bayıldım düştüm
  ahbap düşman oldu ben buna şaştım aman aman
• tolga çandar türküleri egenin 1 adlı albümünde söylemiştir.aynı zamanda şükriye tutkun'un çiğdem der ki adlı albümünde de dinlenebilir.
• kubat ve musa eroglu yorumlari da lezizdir.
• abdülhamid düşerken adlı filmde kahramanımızın^* nazır kızı, istanbul hanımefendisi karısına^* "sen hiç türkü dinlememişsindir, biz balkanlarda savaşırken uşaklı bir asker söylerdi" benzeri sözlerden sonra okuduğu türkü.
  ses değişir filmin orasında, gerçekçilik kalmaz olayda ama yine de duygulanırız bu efe türküsünü dinlerken.
• ege yoresine ait olan bu anonim turkumuz bir "sozde" efe turkusu.. tirnak icindeki ifadenin nedeni birazdan anlasilacak.. kisim kisim inceleyelim ki kolay hazmedilsin, hem turkuyu hatirlayamayanlara bir animsatma olsun..
  
  "gerizler basindan hoplayamadim aman aman
  dokuldu cephanelerim toplayamadim
  dusman galip geldi, haklayamadim aman aman
  amanin amanin efeler oldurmen beni
  bir hic ugruna da efem soldurman beni"
  
  efendim "geriz" kelimesi "çukur, hendek" manasina geliyor.. yani burada efemiz hendegi gecemedigini, ustelik gecmeye calisirken tasidigi cephaneleri etrafa sactigini beyan ediyor.. ustelik dusmani haklayamadigindan dolayi, dusman zafer kazaniyor.. buraya kadar "eyvallah, olmustur boyle seyler kurtulus savasi zamaninda" diyebilirsiniz icinizden.. ama tekrar soyluyorum, bu bir "efe turkusu".. efe turkuleri bildiginiz uzere kahramanlik turkuleridir.. ben simdiye kadar bir kahramanligini goremedim "kahramanimizin".. ne hendekten atlayabiliyor, ne kendisine emanet edilen cephaneye sahip cikabiliyor, ne de dusman haklayabiliyor.. zaten bu turkuyu mercek altina almamin nedeni bu.. merak ettigim boyle bir efeye niye turku yakilmis?. kimsenin buna dikkat ettigini de sanmiyorum gerci, yoksa "efe turkuleri destansi olmali komisyonu" uyeleri bu turkuyu kayitlardan silerdi coktan..
  
  neyse devam edersek.. bir de yalaka cikiyor bu efe bozuntusu ki sormayin.. hicbir isi beceremedigi yetmemis gibi "gercek" efelere de yalakalik yapiyor "aman be efem, boyle onemsiz mevzuular icin beni kirdiginiza deger mi?. oldurmen beni canim abim, soldurman beni gulum abim" diyerek.. ustelik bu kismi nakarat haline getirerek yalakaligi katmerli hale getiriyor.. turkunun ikinci bolumunde bakalim neler oluyor:
  
  "mahkeme onunden egildim gectim aman aman
  sol yanimdan kursun yedim bayildim dustum
  ahbap dusman oldu, ben buna sastim aman aman
  amanin amanin efeler oldurmen beni
  guzel de cemilemin yoluna da soldurman beni"
  
  vay basima gelenler.. "efe" deyince gozumuzun onune gelen yigit, yagiz ve korkusuz imajindan ne kadar uzak degil mi bu arkadas?. ikinci bolumde anliyoruz ki bir punduna getirip efelerin elinden kurtuluyor.. ama mahkeme onunden gecerken bile egilip saklanacak kadar korkak bir yasam suruyor.. bir de yalanci deyyus ki sormayin gitsin.. sol yanindan kursun yedigini soyluyor, ki burada kastettigi vucudun sol tarafinda bulunan kalp.. aman efem, sol yandan kursun yerse adam olür be, ne bayilmasi.. bu kadar beceriksizligin, korkakligin ve yalanciliginin ustune ahbap dedikleri tavir alinca kendisine cok sasiriyor.. ne yapsalardi bre kizanim, adam yerine mi koysalardi seni?. ama son misrada derdi anlasiliyor, cemile diye biri ortaya cikiyor turkude.. buraya kadar elimizde olan bilgilerle bu turkunun gercek hikayesini yazayim hemen:
  
  efendim bu efe gecinen zat-i muhterem beceriksizin teki aslinda, elinden bir is gelmiyor.. sonunda cephede savasan efeler buna kismen fazla maharet gerektirmeyen bir is ayarliyorlar, cepheye cephane tasima gorevi veriyorlar.. bu arkadas tam cephaneyi kucaklamis cepheye giderken yolda cemile'yi goruyor, sonra savasi mavasi unutuyor ve cephaneleri elinden attigi gibi cemile'nin pesine dusuyor.. sonrasi malum.. cephanesi biten efeler geri cekilmek zorunda kaliyor, cephe dusuyor.. efelere yamuk yapmak kolay mi, degil elbet.. bu arkadasi buluyorlar efeler, bu da atip tutmaya basliyor "hendek cikti yoluma, atlamaya calisirken ustunden cephaneler dokuldu, sonra dusmanla karsilastim, sol yanimdan kursun yedim bayildim, bu yuzden getiremedim kursunlari, kiymayin bana efendiler" deyu.. sonra efeler bu arkadasa nasil bir ceza veriyor, cemile kime variyor bilemiyoruz.. bir baska bilinmeyen ise (yukarida da bahsettigimiz uzere) boyle bir karaktere niye turku yakildigi?. yoksa efe gercegine leke surmek isteyen trakyalilarin isi mi bre?. yani bu aslinda efelerle dalga gecilen bir trakya turkusu mu?. muhabiriniz cemster bu konudaki gercekleri su yuzune cikarmaya kararli, bu sorularin yanitlariyla en kisa zamanda karsinizda olacak..
• gerizler kelimesinin aslında ferizler olması gerektiği yolunda rivayetler vardır. bilindiği gibi ferizler izmir bergama ilçesine bağlı bir köyün ismidir.
• hasret gültekin'în sesinden dinlenmesi gereken ege türküsü.
• asıl olarak "ferizler başı" ismini taşır. ancak izmir bergama'daki ferizler köyü ile muğla'daki gerizler karıştırıldığı için, bu karışıklığı da tolga çandar çıkardığı albümle katmerlediği için yanlış isim yerleşmiştir.
  
  trt repertuarında ilgili değişiklik yapılmış, bergama türküsü olarak derlenmiş olan eserin sözleri de düzeltilmiş ve "ilk haline" dönmüştür.
  
  (bkz: ferizler başı)
• meksikalı egiptanos adlı grup tarafından da icra edilmiştir.
  
  http://www.facebook.com/…o.php?v=84993587377&ref=mf
• valla, tırsak ege erkeklerini anlatması bakımından pek gerçekçi bir türküdür.