illiyet

• nedensellik.
• (bkz: cibilliyet)
• (bkz: illiyet rabitasi)
• "to answer this question we must examine the basis of the principle itself. from information provided by al-ash'ari, it appears that mu'tazilites used the word 'cause' ('illa) in at least two senses: (1) that which necessarily accompanies its effect, (2) that which is free and precedes its effect. god could only be called a cause in the second sense. but from the end of the third century a.h., the term 'illa came to be used exclusively in the first sense. the term sabab was reserved for cause in the second sense. thus, al-suyuti states, '... that which necessitates is called 'illa and that which permits is called sabab.' thus arose the problem of god as the 'perfect cause' ('illa tamma)."
  
  edit: imla
• (bkz: nedensellik)
  (bkz: illiyet bağı)
  (bkz: ilinti)
  (bkz: illet)
• bir hukuk terimi olarak da kullanılır. hukuki sonuç ile olgu arasındaki bağlantının kurulabilmesi demektir.
• şahsi kanaatime göre evrenin bir düzen içinde yaratıldığını ve yaratıcının neden buna doğrudan müdahil olmadığını açıklayan kavramdır.
  
  "tanrı neden aç kalan çocuklara yardım etmez?" gibi soruların muhattabı da bu kavramdır zira buna göre evren bir nizamla (düzen) yaratılmış ve buna bağlı birtakım determitinistik yasalarla yürümekte, işlemektedir. bu demek oluyor ki evrende sebep-sonuç ilişkisine dayanan, mekanik bir biçimde işleyen mekanizma var.
  bunu insanoğlu bilim dediğimiz müessese aracılığıyla formülize etmekte fakat bu demek değil ki insanoğlu bu nizamı tam anlamıyla kavradı ve açıkladı. aynı zamanda şahsi görüşüme göre metafizik kanunlar da bu nizamın bir parçası ve şu anda bilim müessesinin bunu açıklayamıyor olması ya da inkar ediyor olması, bunun mutlak manada batıl olduğuna delalet etmez.
• imam gazzali vesileci bir bakışla olan biten her şeyin arkasında allahın eli var dedi. filozof cemaat ise alemde nedenselliğin bilfiil işlediğini düşünüyordu. sufiler de ilahi feyzin olduğunu ve nedenselliğin kendi başına bir mekanizma olmadığını bildirdi.
  
  imdi, siz istediğiniz kadar bunu tartışın. bizzat kendi gözünüzle görmediğiniz sürece nedensellik var mı yok mu bilemezsiniz. ancak tartışmada bir taraf olursunuz. peki ne zaman mı gözünüzle görürsünüz? hayatınızda mekanik açıklamanın yetmediği durumda inat etmez de nedenselliği bir kenara koyabilirseniz…