irlanda

• irlanda tarihinda kara leke olarak kalmis ara ara gundeme gelen evlilik disi dogan bebekleri annelerinden ayiran katolik kilise karsisinda tekrardan gundeme gelen 3000 sayfalik report sonucu malesef irlanda hukumeti hala dik bir durus gosterememis bunun yerine sorunun kaynagini toplumun bizzat kendisi oldu gorusunu benimsemistir.
  
  yesil dogasiyla bu yagmurlu kasvetli ulkenin su anki insani indexdeki gelismisligi aslinda ozellikle 2000 sonrasindan sonra goruluyor. 80 ve 90 larda ira teror orgutu yarattigi kaostan baska cok ciddi bir acimasiz uygulamaya sahip olmus bir ulke.
  
  onceliklikle bu uygulamanin bas aktorleri katolik kilisesi, buna finansal destek saglamis devlet ve olayin magduru kadinlar , bebekler, yasamlarini yitirmis on binlerce ve cocuklar. ırlanda toplumunda evlilik disi sonucu hamile kalmis kadin icin bu buyuk bir gunah oldugu ve kabul edilemez bir utanc olarak goruluyor. bunlar gibi onbinlercesi dogumun gizlice gerceklestirilecegi katolik kilise tarafindan organize edilen mother and baby homes denilen yerlerde dogumlarinin gerceklestirilmesi saglaniyor.
  
  bu medeniyet disi uygulama bilinen kayitlara gore ilk olarak 1950 lerde 15 yasinda bir kiz cocugun tecavuze ugramasi sonucu hamile kaliyor ve daha sonradan bunu farkeden rahibe konuyu papaza haber veriyor ve bu kiz cocuk ailesinden de izin alinarak! bu bahsettigim mother and baby homes goturluyor. burada ki rahibelerden tarafindan buyuk bir gunahkar oldugu ithamiyla psikolojik bir istismar devam ediyor. dogumun daha sancili acili gecmesi icin her hangi bir uyusturucu tibbi yardim vs yapilmadan dogal sekilde gerceklestiliyor neden mi isledigi bu gunah icin cektigi bu aciyi tanrinin adaleti olarak acikliyorlar. peki bu dogum gerceklestirildikten sonra bebeklerin akibeti ne oluyor? kilise bu bebekleri satiyor ve bir sekilde bulabildigi katolik ailelere evlatlik edindiriyor veya bir kismi yetimhanelerde kaliyor ki onbinlerce bebegin yasamini yitirdigi toplu mezarlarinin oldugu yerlerden bahsediyorum. bu uygulamadan geriye kanit, iz vs birakilmiyor ki annelerinden ayrilan bu bebekler malesef gercek annelerini bulamasin veya anneleri oz cocuklarini bulmaya basaramasin diye.
  
  hatta bir baska hikayede birbirini seven iki genc sirf evlilik disi iliski yasadigi icin anne dogumu gizlice gercekletirdiktan sonra bebek anneden aliniyor ve uzucu sekilde bebeginin akibetini hicbir zaman ogrenemiyor. olayin enterasanligi bu cift evleniyor baska cocuklari oluyor ama evlilik disi olan cocugu hakkinda hicbir bilgi haber vs bilmeden yasiyorlar !
  
  bunun gibi binlerce yasanmis aci dolu hikaye mevcut bu uygulama 1998 lere kadar devam ediyor . bizzat sistematik sekilde devlet ve vatikandan talimat alan katolik kilise tarafindan yurutuluyor. ırlanda bildigimiz din monarsinie sahip bir devletmis yakin tarihe kadar. her ne kadar baya bir yol alsalarda din ve devlet ayrimini hala yapmamis bir avrupa birligi ulkesi.
  
  bu arada olaya birazcik fazla duygusal olmamin baska sebebi belkide, ayni kaderi sahip evlatlik verilmis cocuklardan birisi iliskimin olmasi. ama onun hikayesini yazmiyacagim buraya.
  
  (bkz: #seperatechurchandstate)
  
  rte mother-and-baby-homes-testimonies
  
  government knew about mother and baby homes but did nothing
  
  ilgili hukumet raporu
  
  her seyrettigimde aglatan yasadigi istismari anlatan bu yasli adam
• dil okuluyla yakında gideceğim ülke. iş imkanları konusunda fikir verebilecek suser varsa yeşilini beklemekteyim.
• (bkz: kafayı çıldırmak)
• nisan sonu 1.5m kişinin aşılanması mayıs sonuna kadar bu sayının 2m a tamamlanması düşünülen ülke. gerçekleşir mi bilinmez.
  teknik olarak değerlendirirsek;
  burdaki bilgiye göre yaklaşık 3.6m kişinin (18 yaş üstü)
  en az %70 inin aşılanması gerektiğini hesaba katarsak 2.5m kişinin aşılanması kitlesel salgını durdurur. yani hayatın normale dönmesi tahmini haziran sonu gibi olur fakat daha öncesinde nisan sonu gibi normalleşme süreci başlayabilir.
• ingilizlere, en çok da kendine kızgın olan bir ülke irlanda. bu kızgınlığın en büyük sebebi ise irlandalıların kendi dillerini konuşamıyor olmaları. türkler türkçe, almanlar almanca, italyanlar italyanca konuşurken irlandalılar neden irlandaca konuşmuyorlar? gelin biraz da buna bakalım.
  
  bugün yapılan bir araştırmada irlanda'da yalnızca 77.000 kişinin irlandacayı anadili olarak konuştuğu görülmüş. bu da nüfusun %2'sinden daha azına tekabül ediyor. konuşucuların (bkz: gaelthacht) bölgesinde varlıklarını devam ettirdiği, irlanda'nın kalan yerlerinde irlandaca konuşan kimseyi göremeyeceğimiz anlamına geliyor. ha tabi anadili irlandaca olan kişiler de bilingual imişler. yani ingilizce'yi de gayet akıcı konuşuyorlar.
  
  kağıt üzerinde, irlanda cumhuriyetinin anadili irlandaca olarak gözüküyor. resmi ve devlet kurumlarında işlerinizi irlandaca konuşacak halledebilirsiniz. hatta irlanda'da tüm tabelalar irlandaca. tabii altında ingilizceleri de var. daha da önemlisi irlanda'da şu 3 dersi vermeden liseden mezun olamıyorsunuz: ingilizce,matematik ve irlandaca. üniversite okumak isteyen her gencin irlandaca bilmesi zaruridir yani. tabii bunlar dediğim gibi kağıt üzerinde. üniversiteye geçen çocukların kaç tanesi irlandaca biliyordur? tartışılır. muhtemelen a1 düzeyinde.
  
  kağıt üstünde olan kısmı geçersek eğer, irlandalıların anadilleri ingilizcedir. bu bahsedilen resmi kurumlarda da ingilizcedir, hayatın her yerinde de ingilizcedir. hatta ve hatta irlanda'da irlandaca konuşan irlandalılara, diğer irlandadalılar ingilizce konuşsana höyt derler. böylece irlandaca yalnızca okulların sınıflarında konuşulur ve oradan dışarı çıkamaz. peki nasıl bu hale geldiler? ne oldu da kendi dillerini konuşamayacak haldeler?
  
  -
  -
  -
  
  1) irlanda tarihinin büyük bir döneminde ingilizler tarafından yönetildi. 1600'larda ise irlanda liderinin tamamen mağlubiyete uğratılmalısı ile irlandaca dilinin çöküşü resmen başlamış oldu. irlandaca hiçbir zaman resmi olarak yasaklanmasa da, irlandaca konuşmak kötü bir şeymiş gibi lanse edildi. ingilizce kanunların ve burası önemli: iş hayatının dili haline gelmişti. irlandaca kendini batıda korumaya devam etse de, doğuda yitmeye başlamıştı. 1800'lere ulaştığında artık irlandaca ve ingilizce eşit derece konuşuluyordu. yani nüfusun yarısı irlandaca, bir diğer yarısı ise ingilizce.
  
  2) irlanda'yı dibe vuran iki olay oldu. birincisi great famine dediğimiz (bkz: irlanda patates kıtlığı) olayı. 1840'larda meydana gelen bu olaydan nüfusun irlandaca konuşulan batı kısmı etkilendi. zaten 8 milyon nüfusu olan irlanda'da 1 milyon can kaybı oldu, diğer 1 milyon ise başka bir ülkeye göçtü. bu olaydan sonra göçler iyice hızlandı ve irlandalılar daha çok ingilizce konuşulan ülkeye göç etmeye başladılar. britanya ve de amerika. bunun için tabii ki de ingilizce konuşabilmeleri gerekiyordu. ingilizce geleceğin ve teknolojinin, ekonomiminin diliyken kim antik olan dil irlandacayı konuşmak isterdi ki? ben size söyleyeyim. kimse.
  
  3) en büyük sıçış eğitim sisteminin değişmesiyle oldu. yine 1800lerin ortalarında okullarda çok sıkı bir ingilizce eğitimi verildi ve okul içinde irlandaca konuşmak kesinlikle yasaktı. evlerde irlandaca konuşulsa dahi, ev dışında her yerde ingilizce konuşuldu. irlandaca köylü cahil dili kabul edilirken, ingilizce sofistike ve varlıklıların dili kabul edildi. zavallıcık patates çiftçileri irlandaca, o görkemli iş adamları ise ingilizce konuştular. ve artık katolik kiliseleri ve politikacılar da ingilizce konuşmaya başladığında, ülkenin merkez kısımları irlandacayı hayatlarından çıkarttı.
  
  4) 19. yy sonunda artık irlandaca boku yemiş ve neredeyse yok olmasına noktasına gelmişti. irlanda bağımsızlığına kavuştuğunda gaelic revival dediğimiz (bkz: celtic revival) akımını başlattı. irlandaca öyküler, hikayeler, şarkılar efenim. ama yok. artık namümkün. hala çok ama çok fakir olan irlanda, geçimini irlandaca ile sağlamayacaktı. görülen oydu ki hiçbir şey kağıt üzerinde olmuyor. illa hukukane yasaklanması gerekmiyor. irlandaca irlanda'da büyükbüyükbüyük babanızın konuştuğu dil olmaktan öteye gidemeyecekti.
  
  ^*derken bugüne kadar geldiler. hâlâ her yerde kendi dillerini konuşamamaktan yakınıyorlar. iskoçlar gibi. galler gibi. ama işin tuhaf kısmı kendi dillerini de öğrenmek istemiyorlar. irlanda'da yapılan anketlerde nüfusun neredeyse tamamı irlanda'nın dilinin ingilizce devam etmesini istediklerini dile getirmiş. sebep ise şu: bu sayede tüm dünya ile iletişim halindeyiz. ingilizce dünyanın dili. peki ya irlandaca?
  
  dilin en büyük kültürel miras olduğu konusunda hepimiz hemfikirizdir. turistlerin görmek için geldi o irlanda kültürü de dilleriyle birlikte yok olmuştur. dünyanın en antik dillerinden olan galce, ingilizlerin eli ile yok edilmiştir. bu konuda yakınan irlandalılar ingilizleri ama en çok da kendini suçlamaktadır. şu an devlet teşviği, zorunluluğu dahi olsa halk kendi dilini öğrenme konusunda pek istekli değil. dil yeniden canlanabilir mi? evet. insanlar bunu ister mi? hayır.
  
  irlandalı bir yazarın söylediği şu sözü bizzat aktarayım: «irlandalılar, irlanda kültürüne karşı en çelişkili tutumu sergileyen millettir. bir yandan kültürel mirasımızı kaybettiğimiz için ağlayıp suçlamalar yaparken, öteki yandan dilimizi öğrenmek istemiyoruz. dili kaybetme fikrinden nefret ediyoruz ama onu öğrenmek için kılımızı kıpırdatmıyoruz. irlandalı kimliğimize oldukça bağlıyız, ingilizlerle karşılaştırılmaktan nefret ediyoruz ama kendi kültürümüze ait olmamak için ayrıca çabalıyoruz. eğer bir adım atmazsak, 200 sene içinde kalan kültür kırıntılarımızı da tamamen kaybedeceğiz. »
  
  edit: mağlubiyet yerine galibiyet yazmışım 1.maddede. düzelttiğiniz için teşekkürler.
• irish pub'ları olmayan ülke, zira irlanda'daki tüm pub'lar zaten kendiliğinden irish'tir.
• son yillarin en soguk gunlerini yasayan ulke. su an gun ortasinda sifirin altinda 10 derece! 2018 deki kar firtinasinda bile bu derece olmamisti.
• askerlik yüzünden gidemediğim hayalimdeki ülke. elbet bir gün kavuşacağız, bu böyle yarım kalmayacak.
• yerli nüfusunun %17.5 i irlanda dışında yaşayan ülke. bu oran ile dünya lideridir.
  
  kaynak: https://mobile.twitter.com/…628437606686724/photo/1
• ıreland facts :
  1-ınsanlari kibar, neseli ve dost canlisidir. ınsanliklari sizi vahsi insanliginizdan utandirabilir.
  2- ırkcilik yok diyebilirim, ben hic rastlamadim
  3-ılkokul egitim sistemi ve mufredati turkiye'ye gore cok ondedir. mufredatin ve islenen konularin bilim dunyasini bu kadar guncel takip etmesi sasirtir.
  4-okullarinin cogu katolik okuludur ve artik teoride kalsa da bir kiliseye ve bishopa baglidir. bunun disinda farkli uluslardan cocuklara egitim veren 'educate together' okullari da vardir.
  5-paganizmden devsirme ne kadar ozel gun varsa ırlanda'da coskuyla kutlanir. ımbolc, ash wednesday, pancake tuesday, michellemas ve daha niceleri. en onemlisi halloween sanirim. onun coskusu bambaska.
  6-batiya dogru gidildikce ırlandaca konusma orani artar. en batida yani connemera kiyilarinda cogunluk ırlandaca konusur, okullarin egitimi ırlandacadir. ırlandaca bilmeyen ırlandali dahi olsa bu bolgede arsa alamaz. arsa uzerine yapili bir ev varsa alabilir ama toprak noooooo.
  7-ıngilizceyi oyle abartildigi gibi farkli ve anlasilmaz konusmazlar. sadece ırlandalilarin kullandigi bazi ıngilizce kelimeler vardir: thanks a million, grand, though (ıngilizlere gore daha sik kullanilir) gibi.
  8- konusurken korelilerin cikardigi sese benzer bir ses ile 'oyle mi' derler. ıc cekmeye benzer ya da 'hiiii !!!' gibi gibi. duyunca tanirsiniz mutlaka. hah buymus dersiniz.
  9-kimsenin bir baskasini herhangi bir yerde beklemekle ilgili bir sikintisi yoktur. markette, bankada, trafikde, yolda herkes birbirini peygamber sabriyla sakince bekler. yurusene yeaagggghhh diye cemkirmek, kornaya abanmak, agzindan kopukler sacmak bizim ulkemize ozeldir, denemeyiniz.
  10-cocuk diyince herkes bir destur ceker. cok mantiksiz calisma kosullari yoksa, misal bir yabancinin yaninda calismiyorsaniz cocugum... ile baslayan cumle kurdugunuzda butun kapilari tepikleyerek acabilirsiniz.
  11- fucking xxx, shite belli basli kufurlerdir ve comertce hoyratca kullanilir. cok kufur edilir coookk.
  12-kisin denize girmek cok normal otesidir.
  13-batida oyster meshurdur. cig veya pismis tuketilir.
  14- fairy ve elflere inanilir. bir cok ormanda parkta fairy trail mevcuttur.
  15-ırlanda pankeki amerikan pankekinden farklidir. bizim krep/akitmaya benzer, tatli degildir ve geleneksel olarak uzerine limon sikilarak yenir.