istiridye

• (bkz: marshall) (bkz: tomales bay)
• şahane lezzetli, bu üstünde çiğ yenmesi makbul olan deniz canlısı.
  son zamanlarda fransa ve diğer avrupa ülkelerinde, iyi restaurantlarda da rastlayabileceğiniz en popüler istiridye markası gillardeau aslında o kadar da lezzetli değildir^*. ama özellikle no.1 oldukça büyüktür. popüler markalar peşinde koşmak yerine, mevsiminde ve yerli istiridye tüketmek her zaman daha lezzetli sonuçlar vermektedir.
  bu meret, klasik olarak, az limon suyu ve az soğanlı sirke ile tüketilir. eğer bulursanız tabasco ve taze çekilmiş karabiber ile de denenmesi şiddetle tavsiye edilir. özellikle tabasco, aromayı yükseltiyor.
• görsel
  
  limon yeterlidir, hüpletiniz.
• bugün ilk kez yediğim deniz canlısı.
  
  internetten bir kilogram sipariş verdim. bugün geldi ve az önce limon ve sirke ile iki tanesini götürdüm. öncelikle daha önce de söylendiği gibi ağızda çok fazla çiğnemeden yutmak gerektiğini söyleyeyim. bu şekilde yediğinizde bence gayet lezzetli. yarın kalanını öğrendiğim bir tarifle fırında deneyeceğim.
  
  edit: tarifle uğraşamadım. kabuklarını açmadan fırına atıp 6-7 dk pişirdim. soya sosu ile enfes oldu.
• kıyıların böbrekleridir.
  
  avustralya'nın adelaide üniversitesi'nden prof. sean connel ve ekibi, geçtiğimiz mayıs ayında journal of applied ecology'de yayımladıkları bir araştırmada, istiridye larvalarının karideslerin çıkardığı seslere doğru yüzdüklerini tespit etti. alpheidae ailesinden karideslerin kıskaçlarından biri çok büyük ve özel yapılı. avlarına yaklaşırken büyük olan kıskaçlarını o kadar süratli kapatıyorlar ki, aradan hızı saatte yaklaşık 90 km olan bir su jeti fışkırıyor. su jetinin arkasında oluşan kabarcığın şiddetle patlaması süpersonik şok dalgası meydana getiriyor ve avlarını sersemletiyor. kabarcığın patlama sesi o kadar fazla ki, karidesler bir araya geldiklerinde denizaltıların sonar kullanımını bile etkiliyorlar. connell ve ekibi, karideslerin sağlıklı resiflerde toplandığını ve bu patlama seslerinin istiridye gibi deniz canlıları için bol miktarda yiyecek ve yaşamak için sağlıklı bir yer anlamına geldiğini belirtiyor.
  
  larva halindeyken yüzebilen istiridyelerin sert yüzeylere ve birbirlerinin üstüne yerleşerek oluşturdukları resifler, mercan resifleri gibi çok çeşitli canlıya yaşam alanı sağlıyor. suyu süzerek plankton ve organik maddelerle beslenen bu hayvanlar, su kalitesini ve berraklığını arttırıyor.
  
  adelaide üniversitesinden dr. dominic mcafee ve meslektaşlarının the conversation'da yayımlanan makalelerine göre, tek istiridye günde 100 litreye kadar su filtreleyen bir havuz pompası gibi. resifteki milyonlarca istiridyenin tıpkı bir böbrek işlevi görerek kısa sürede haliçleri temizleyebileceğini ifade eden mcafee ve meslektaşları: "daha berrak sular daha fazla güneş ışığı geçirir. istiridye dışkısının birikmesi de besin açısından zengin bir deniz tabanı oluşturur. bu kombinasyon, deniz çayırlarının büyüyüp serpilmesini sağlar; dolayısıyla kuma gömülen deniz tarakları, solucanlar ve yengeç gibi türleri ve nihayetinde tüm kıyı besin ağını destekler."
  
  istiridyelerin suyu süzerek beslenmeleri o kadar verimli ki, isveçli araştırmacılar atık su arıtma tesislerine düşük maliyetli alternatif olarak değerlendiriyor. kuzey amerika'nın doğu kıyısındaki en büyük haliç olan chesapeake körfezi'ndeki istiridye resiflerinin kaybolmasıyla ekosistemin bol balıklı berrak sulardan; bulanık, yosunlarla dolu bir karmaşaya dönüştüğünü de belirtiyor aynı isveçli bilim insanları. dr. mcafee ve prof. connell'ın 2017'de the conversation'da yayımlanan makalelerine göre, 25 santimetrekarelik bir istiridye resifi parçası binden fazla omurgasıza ev sahipliği yapıyor.
• çiğ tüketimi amerika'da her yıl 100 kadar ölüme, 80.000 kadar da hastaya neden oluyormuş. denizdeki bir takım ölümcül bakteri ve parazitleri filtrelediği için, çiğ tüketiminde bu bakteri ve parazitler insana geçiyor ve ölüme varan sonuçlara neden olabiliyormuş. teknik olarak aynı bakteri ve parazitler o denizlerde yüzerken vücudunuzdaki yaralardan da size nüfuz edebilirmiş. bu nedenle raw istiridye tüketmeden önce iki kere düşünün. özellikle menşeini öğrenin, en azından görece temiz ve doğru mevsimlerde çıkarılmış olanlarını tercih edin. bunları da sizin araştırıp öğrenmeniz gerekiyor. bunun dışında pişirilmeden dezenfekte etmenin bir yolu var mı, bilemiyorum.
• limon sıkmak suretiyle taşıyabileceği tüm bakterileri öldürebileceğimi düşünüyorum zira pişmemiş halinin tadı ömürlük ve biraz daha kısa yaşamaya değer.
  
  not: ytd => yeme tavsiyesi değildir.
• ingilizcede olduğu gibi fransızcada da içinde “r” harfi bulunmayan aylarda yenmesi tavsiye edilmekle birlikte, yine aynı dillerde sonu -ber/ -bre ile biten aylarda yendiğinde afrodizyak etkisinin arttığına inanılan lezzetli bir deniz kabuklusu: osias beert - istiridye, meyve ve şarap, 1625
  
  yenmemesi gereken aylar:
  may - mai (mayıs)
  june- juin (haziran)
  july- juillet (temmuz)
  august- août (ağustos)
  
  dibini sıyırmanız gereken aylar:*
  september - semtembre (eylül)
  october - octobre (ekim)
  november - novembre (kasım)
  december - décembre (aralık)
  
  * ikinci görsel: fransız sanatçı émir shiro.
• tam benlik bi yiyecekmiş gibi geliyor bu. aşırı merak ediyorum.
• bugün ilk defa denedim, tam anlamıyla denizi yemişim hissi verdi. deniz aşığı biri olarak da bundan hoşlandım.
  
  edit: herkes aynı yorumu yapıyormuş. arttırıyorum, ilk defa beyin yiyen arkadaşım da “kurban bayramını yemişim gibi hissettim.” demişti.