kanunların geriye yürümezliği

• hukuki dilde makable şamil olmama şeklinde de ifade edilebilir.
• genel bir ilkedir ve istisnaları mevcuttur. hukukta ortaya çıkan yeni bir norm, ortaya çıktığı andan itibaren hüküm ve sonuçlarını doğurur. fakat bunun istisnalarının olması, ilke olarak kabul edilmesini engellemez.
  istisnaları arasında bazı vergisel düzenlemeler ve ceza hukuk normları örnek olarak gösterilebilir.
  mesela yeni bir düzenlemeyle, işlenen suç daha az bir cezayı gerektiren bir hale gelmişse, kanunun yürürlüğünden önce bu suçla yargılanan veya hüküm giyen kişinin durumu yeni duruma uygun hale getirilir. fakat daha fazla cezayı gerektiren bir düzenleme olmuşsa bu durumda ilgili hüküm geriye yürümez.
• zamanaşımı denen zımbırtıyla, değil kanunları, zamanı bile geriye yürütüp, nice suçluların ak kaşık olarak sütten çıkarılmasına mahal veren hukuk sisteminin, pek güzel etrafından dolanabildiği müessese...
• meydana gelmesi halinde, örneğin; eski yasa döneminde yapılmış geçerli bir evlenmenin, sonradan çıkarılan bir yasa ile baştanberi geçersiz sayılması, toplumsal düzeni ve hukuk güvenliğini sarsar demiştir şeref gözübüyük. an itibariyle geçerli sayıp da sırtınızı dayadığınız yasa bi anda kıçınıza tekmeyi basacak hale geledebilir ileriki bir zamanda. şahsen tasvip etmediğim olaydır.
• ermeni soykırımı iddiaları konusunda türkiye'nin uluslararası hukuk dahilinde yaslandığı dayanaktır.
• akp şu an bu ilkeyi kaldıracağı vaadini vermekle meşgul. darbe teşebbüsü ayrı, akp ayrı dert. tımarhane gibi memleket.
• zamanında çok rahat geriye yürütülmüştür.
  (bkz: cem uzan)
• eğer çıkarılan kanun bir hak kaybı yaratıyorsa geriye dönük olarak işlemez ancak çıkarılan kanun bir hak kazanımı içeriyorsa geriye dönük olarak işler velhasıl kelam bu durum ceza hukukunda geçersizdir.
  
  edit:eksik kalmış yazım :/ :ceza hukukunda anladığım hak kazanımında geriye gidiş söz konusudur ancak hak kaybında geriye gidiş söz konusu değildir. bu durum da kanunun geriye yürümezliği esasında bir istisna olarak karşımıza çıkar.
• anayasanın 15. maddesi sebebiyle ohal durumlarında bile değiştirilemeyecek olan ilke.
  
  madde 15. – savaş, seferberlik, sıkıyönetim veya olağanüstü hallerde, milletlerarası hukuktan doğan yükümlülükler ihlâl edilmemek kaydıyla, durumun gerektirdiği ölçüde temel hak ve hürriyetlerin kullanılması kısmen veya tamamen durdurulabilir veya bunlar için anayasada öngörülen güvencelere aykırı tedbirler alınabilir.
  
  (değişik: 7.5.2004-5170/2 md.)birinci fıkrada belirlenen durumlarda da, savaş hukukuna uygun fiiller sonucu meydana gelen ölümler dışında, kişinin yaşama hakkına, maddî ve manevî varlığının bütünlüğüne dokunulamaz; kimse din, vicdan, düşünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz ve bunlardan dolayı suçlanamaz; suç ve cezalar geçmişe yürütülemez; suçluluğu mahkeme kararı ile saptanıncaya kadar kimse suçlu sayılamaz.
• istisnası kanunun lehe olup olmamasıdır. lehe kanunlar geçmişe yürür. bunun da bir istisnası süreli ve geçici ceza kanunlarıdır. süreli ve geçici ceza kanunlarında daha sonra çıkan kanun lehe olan bir sonuç doğursa dahi geçmişe yürüme geçersizdir. süreli-geçici kanun normları uygulanır.bir diğer istisna kabahat ve usul kanunlarında geçerlidir. bu durumlarda derhal uygulama ilkesi geçerlidir.