• willard frank libby nun bu metodu bulup kanitlamasi da ayri bir eglence konusudur. university of chicago da calisan profesor, bu metodun calisabilecegine kafasinda karar verir ve bir deneme yapmak icin ayni kampusten bulunan oriental institute ye gider ve ordaki elemanlara "bana baya ancient bi seyler verin test yapip kac yillik oldugunu kanitlayacam" der. bu elemanlara libby ye pek inanmazlar ve"al bak bu baya eski bisey bunun yasini hesapla" diyerek, sene basinda onarimda kullanilmis bir merdivenin parcasini verirler. libby o gazla isine geri donup birkac gun sonra sonuca ulasir ama sonucun hic de mantikli olmadigi gorup dumur olur ve parcayi iade ederken ordaki elemanlara "benim sistem calismiyo sanirsam, o kadar ugrastim ama testler bu eski artifact in sadece bir bucuk yillik oldugunu soyledi" der. bunun dogru oldugunu bilip dumur olan muze calisanlari bu sefer adami ciddiye alip bir kac parca esya odunc verirler, testlerin sonucu dogru cikar, olaylar gelisir.
  • 50000 yil oncesine kadarki fosillerin tespitinde etkili sonuclar veren yontem. bundan daha eskileri icin kalan c14 orani cok az oldugundan pek basarili sonuc vermez. daha eski fosiller icin potasyum argon metodu kullanilir. ama bu da 500000 yildan eski fosiller icin duzgun sonuc verir. dolayisiyla 50000-500000 yil arasinda bi ucurum vardir, buna da dating gap denir. bu aralikta artik electron spin resonance gibi yontemler kullanilmaktadir.
  • elementlerin doğal radyoaktivite özelliğinden yararlanılarak arkeolojide sıkça kullanılan bir başka yaş tesbiti metodu daha mevcuttur. atom ağırlığı 12 olan karbonun 14 atom ağırlıklı bir radyoaktif izotopu bulunmaktadır ve doğada bulunan karbon elementi bu iki karbon atomunun belli ve değişmez oranda karışımından oluşmuştur. karbon 14 ; 5730 yıl olan yarılanma ömrüne uygun şekilde bir yandan çözülerek karbon 12’ye dönüşürken bir yandan da uzaydan gelen kozmik ışınların etkisiyle devamlı surette atmosferde yeni karbon 14 atomları meydana gelir ve çevrime katılır. doğada olduğu gibi yaşayan organizmalarda da karbon 12/14 oranı hep aynı kalır. ancak canlı bir organizmada hayati faaliyet durduğunda, yani organizma öldüğünde, artık doğa ile karbon alış verişi biteceğinden bu oran giderek karbon 14’ün aleyhine olarak bozulur ve bu izotopun miktarı, zamanla karbon 12’ ye dönüşmek suretiyle azalır. arkeolojik kazılarda bulunan ağaçtan, kemikten ve benzeri organik malzemelerden yapılmış aletlerde ve insan ya da hayvan kalıntılarında kalan karbon 14 miktarı ölçülmek suretiyle bu azalmanın kaç yılda gerçekleşmiş olduğu hesaplanır ve buradan yola çıkılarak bunların hayatiyetlerinin zamanımızdan ne kadar yıl önce durduğunu tespit etmek mümkün olabilir. arkeolojide yaş tespiti için kullanılan bu tekniğe karbon 14 metodu denilir. ancak karbon 14’ün yarılanma ömrü nisbeten kısa olduğu için bu metodla yaş tayininde 50.000 yıldan öncesini zamanlamak mümkün olamamaktadır.
  • 1000 de 2 hata payı ile sonuç vermektedir. 10 bin yıllık dilim dışına çıkıldığında hatalı sonuçlar verebilmektedir.
  • doğum kontrol yöntemleri gibi herkesin kendi evinde tatbik edebileceği bir test haline dönüşene dek hakkını veremeyeceğimiz uygulamadır. ben ne yapayım maden enstitüsündeki karbon testini. astarı yüzünden pahalıya gelir.
  • akraba ziyaretine gittigim bir koyde topragi eseleyince bile birsuru canak comlek vs. cikmasiyla pahali birsey mi diye dusundurmustur. dunyanin en eski yerlesik koyune 50 km uzaklikta bir yerde cok ilginc seyler bulamilme ihtimalim var. okulun arkeoloji bolumu var gotursem yegenler bi bakin desem bakarlar mi acaba.
  • bilim adamı willard frank libby tarafından bulunmuş sistemdir.libby, bu buluşu ile 1960’da nobel ödülünü kazanmıştır.
    karbon 14 sistemi ile yaş tayini yönteminin esası özetle şöyledir:
    uzaydan gelen kozmik tanecikler yukarı atmosferde bulunan karbondioksit gazı moleküllerinden bazılarıyla karşılaşıp bunlardaki radyoaktif olan ve olmayan karbon 12 atomlarını devamlı olarak bombalarlar. karbon 12 atomu yapısına iki nötron alır ve radyoaktif özellikteki karbon 14 haline dönüşür. sonuncusu hemen bozulmaya başlayarak belli bir süre sonra azot 14 gazına dönüşür. bu arada karbon 14 ve karbon 12 önce karbondioksit yoluyla bitkiler, ardından da hayvanlar tarafından asimile edilip beslenme zincirine girer. herhangi bir bitki ve hayvan için karbon 14 atomunun dünya üstünde tabii olarak bulunan yaygın ve olağan karbondan farkı yoktur. canlı, her iki atomu da bünyesine alır ve bunların birbirlerine
    oranı aynıdır. bitki veya hayvan öldüğünde dışarıdan karbon alışı durur. o anda organizmada ölünceye kadar almış olduğu karbon 12 ve radyoaktif karbon 14 bulunmaktadır. organizmadaki karbon 12 miktarı sabit kalırken radyoaktif karbon 14 bozulmaya devam eder ve karbon 12’ye göre
    oranı azalır. yaş tayini için alınan örnekteki karbon 14 miktarını belirlemek için bir gram karbonda dakikadaki bozulma sayısını hesaplamak gerekir. karbonda 14’ün yarı ömrürısının bozulması için 5700 yıl geçmesi gerektiğinden) analizedilen organizmanın ölüm tarihi buradan bulunur.
  • sırf bu metod yüzünden lisede öğretmen yokluğundan tarih dersimize bir sene boyunca kimya hocamız girmişti.
  • ülkemizde tübitak tarafından marmara araştırma merkezinde laboratuvarı kurulmuştur.
    kaynak
  • maalesef ülkemizde bu metodla dünyanın yaşını hesaplayabileceğini düşünen insanlar vardır.

    işte onlar

    tanım: bilhassa arkeologların kullandığı bilimsel metod.
hesabın var mı? giriş yap