retronym

• kelimelere karşı zaman zaman hastalıklı olduğunu düşündüğüm bir ilgi besleyen şahsım için bir başka haz kaynağı oldu retronym.
  latince'de "geri" anlamına gelen retro [(bkz: retrospektif), (bkz: retroactive)] ile "ad" anlamına gelen onuma'nın [(bkz: homonym), (bkz: eponym), (bkz: acronym), (bkz: pseudonym)] kaynak yapılmasıyla oluşmuş bu kelimeyi kısa ve öz bir şekilde anlatmak biraz güç doğrusu. şöyle diyeyim: bir zamanlar bir nesneyi belirtmek için kullandığımız kelimenin çeşitli sebeplerden dolayı, ki genellikle teknolojik gelişme oluyor tek sebep, artık o nesnenin özelliklerini tanımlamaya yetmemesi durumunda -genelde eski kelimenin başına bir niteleyici getirilmesiyle- oluşturulan yeni kelimeye retronym deniyor. bir neologism alttürü diyebiliriz belki.
  tek bir örnek otuz-kırk kelimenin yakamadığı ışığı yakabilir: siyah beyaz televizyon tipik bir retronym örneğidir mesela. bir zamanlar sadece televizyon şeklinde anılan icat, renkli televizyonun tarih sahnesine antresini yapmasıyla beraber bu tarz yeni bir adlandırılmaya ihtiyaç duymuştur. snailmail ise bir zamanlar kayıtsız şartsız hüküm sürerken e-mail'lerin yükselişiyle gözden düşen normal postaya verilmiş biraz esprili, biraz kırıcı retronym idir. elektro gitar'ın icadıyla akustik gitar, sesli film teknolojisine erişilmesiyle sessiz film, diet cola sonrası regular coke, sonracığıma dijital saat sonrası analog saat bugün hep bir retronym, hep bir nostaljidirler.
  kimbilir bugün tek kelimede ifade ettiğimiz kaç nesnenin başına sıfatlar eklenmiş olacak bir elli-yüz seneye kadar, heyhat..
• am radyo, sade soda, primat ayran, analog receiver, kuru ekmek, normal sigara, ev telefonu, şeffaf sütyen, hormonsuz çilek vs örnekler verelim.
  
  ama retronimin en mühim örnekleri insana dair olanlarıdır. bir zamanlar insan wardı, sonra:
  
  heteroseksüel insan, aseksüel insan, biseksüel insan, homoseksüel insan çıktı, analitikler, motor insanlar, kılıbıklar, maçolar, kırolar var dediler, alkol dostu güzel insanlar, dünya güzeli melek insanlar, elinde sigarayla danseden insanlar ve daha neler neler, daha ne "insan modeli"ler gördük, görüyoruz. ocakta yemeğim wardı beee, hayda.
• (bkz: normal doğum)
• (bkz: milattan önce)
• http://en.wikipedia.org/wiki/list_of_retronyms
• bunlarin en eglencelilerinden biri isadan önce'dir.. isa dogmazdan evvel yillar nasil adlandiriliyordu tam emin degilim ama rahmetlinin dogumundan sonra kendisinden öncekilere isadan önce denilerek kalpler kirilmis, insanlar daha genc gosterilmeye calisilmistir..
  
  dogal sayilar da sayma sayilarinin icadindan sonra bu isim ile anilmaya baslanmistir.. "sen de sayisin ben de sayiyim niye bu bana verilen dogal payesi" dememistir hic biri..
  
  eskisehir ise bu retronomiden en cok etkilenen ilimizdir.. belli bir zamana kadar sehir olan bu ilimiz yerine yenisi yapilinca boyle anilmaya baslanmistir.. bu son dedigimi alenen uydurdum...
  
  hah en süperlerinden biri organik tarim dir.. eskiden yapilan tüm tarim organikken simdi hormonlarin cosmasi ile organik tarim adinda bir tarim cesidimiz olmus, boylelikle dogal ürünler daha pahali fiyatlarla satilir olmuslar..
  
  manuel vites, optik zoom daha saymayayim serefsizlikleri.
• türkiye ortamında : türk kahvesi
• (bkz: mimar)
  (bkz: iç mimar)
  (bkz: dış mimar)
  (bkz: iç mimar mısın dış mimar mı)
• (bkz: türk kızı)