• selçuklu devletinin kurucusudur.

    babası dukak da oğuz olmakla birlikte hazar imparatorluğu'nda bir komutandır. büyük ihtimalle ak hazar denen halk tabakasındandır ve musevidir.

    selçuk bey de herkesin musevi olduğu hazar sarayında doğmuş büyümüş ve orada yaşamıştır. sonradan hazar hakanına çemkirdiği* için hazar hatunu tarafından sınırdışı edilmiş ve sonu türkiye'ye varacak olan selçuklular devletinin temellerini cent şehrinde atmıştır.

    selçuk bey'in oğullarından birinin adının israil ve torunlarından birinin adının davut olduğundan yola çıkarak en azından hayatının ilk döneminde musevi olduğu sonucunu çıkartabiliriz.
  • hayatı hakkında pek az bilgi olan kişi. ilginçtir bu az bilginin bize gösterdiği şey geç yaşta müslüman olduğudur. bir hesap yaparsak tam doğum tarihi belli olmamakla birlikte 910 civarı doğduğu, 1009 civarı öldüğü yani yaklaşık yüz yıl yaşadığı rivayet edilmektedir. o bölgede islam'ın 960'larda yayıldığı düşünülürse en erken ellisinde belki de altmışlarında müslüman olmuştur.

    işte garip olan mesele şudur ki bu yaşlı haliyle müslüman olan selçuk bey, kendisinden vergi isteyen oğuz yabguluğuna "biz kafirlere vergi vermeyiz" demiştir. 50-60 yıl pagan olarak yaşayıp daha bir kaç yıllık müslüman olan kişi birden eski reislerini "kafir" olarak görmüş, kendisi ise müthiş bir islami bilinçle kuşanmıştır. müthiş bir dönüşüm yaşamış anlayacağınız. ama kazın ayağı öyle değil. iki ihtimal var: ya bu kişi bu sözü hiç söylemedi. yani tarihçiler tarafından belli amaçlarla uyduruldu. ikincisi ise bu sözü selçuk bey söyledi ama bunu islamı özümsediğinden değil, tam da islam'ı siyasi bir sebeple seçtiği için yaptı.
  • islamiyeti kabul etmeden önce ne hristiyan olan ne de yahudi olan tarihsel kişilik. sadece oğullarının adından hareket ederek bu sonuca varmak tarih bilimine aykırıdır.

    kendisinin hazarlarla falan da alakası yoktur. zamanında hizmet ettiği devlet oğuz yabgu devleti'dir.

    daha sonra bu devletin daha doğrusu boylar konfederasyonun lideriyle * anlaşamamış ve bir sınır kenti olan cend'e gitmiştir. burada müslüman olmuş ve oğuz yabgu hakanı adına vergi almaya gelen memurlara müslümanlar kafirlere vergi vermez demiştir. ve soydaşlarına karşı mücadeleye başlamıştır.

    bu olaylardan sonra ise boyuyla * beraber paralı askerlik yapmış ve isteyene yardım etmiştir.

    not: oğuz yabgu devletinde babası dukak gibi subaşı idi fakat büyük ihtimalle bu subaşı kavramı boylar konfederasyonu olan oğuz yabgu devletinde her oğuz boyunun beyine veriliyordu.

    bir not daha: oğuzların elbette hazarlarla ilişkisi var fakat selçuk bey onlara hizmet de etmemiştir saraylarında da bulunmamıştır. bu arada islamiyeti kabul etmesinin sebebi de normal olarak siyasidir.

    bir tane daha: oğuz yabgu devletinin en büyük düşmanı hazarlardır. hatta bilindiği gibi oğuzların kızıl elması hazar kağanın ipek çadırındaki altın toptu. eğer selçuk bey ve babası dukak bir zamanlar hazarlara hizmet ettiyseler ve yahudi iseler daha sonra nasıl oldu da oğuzlarda subaşılık yaptılar? oğuzlar bir numaralı düşmanlarına hizmet eden adamı kabul ederler mi hiç? selçuk bey'in cend'e gitmeden önce oğuz yabgu devleti ile ilişkisi vardı. bu bilinen bir gerçek. eğer hazarlarla ilişkisi varsa bu kronolojik olarak oğuz yabgu devletinden önce olması lazım. dediğim gibi bu da imkansız. aynı şey babası dukak için de geçerli.
  • selçuk bey'in oğlu mikail'in soyu büyük selçuklular , kirman selçukluları , ırak selçukluları ve suriye selçuklarını kurmuştur.

    arslan yabgu soyundan olanlar ise anadolu selçuklularını kurmuştur.
  • dört oğlu vardır. mikayil (tuğrul ve çağrı beylerin babası ), yusuf yinal(ibrahim yinal'ın babası ), arslan yabgu (kutalmış'ın babası ) ve musa yabgu (hasan bey'in babası).
  • çocukları konusunda kaynaklarda tam bir fikir birliği olmasa da osman turan ve ibrahim kafesoğlu tarafından mikail, arslan israil, musa, yusuf ve yunus olmak üzere 5 oğlu olduğu savunulmuştur. onların da bu görüşlerini reşidüddin fazlullah'a dayandırdığını sanıyorum. hatta osman turan kaynaklarda alp arslan'ın eniştesi olarak geçen ve malazgirt öncesinde doğu roma imparatorluğu'na sığınan erbasgan'ın aslında yunus'un oğlu olduğunu öne sürmüştür.
    hazarlar ile arasında bir ilişki olduğuna dair elde herhangi bir kaynak bulunmadığı gibi aksini söyleyen bir kaynak da yoktur. sadece hazar devleti'nin son yıllarında harizm ve civar bölgelerden çok sayıda paralı asker getirttiğini ve selçuk bey'in çocuklarına koyduğu isimlere bakarak kesin olmamakla beraber belli dönemlerde paralı asker olarak görev yaptığı varsayımında bulunabiliriz.
  • oğuz-yabgu devletine isyan eden ilk türk aşiret reisidir.
  • selçuk bey tam tarihi belli olmamakla birlikte 1000'li yılların başında doğmuştur ve 100 yaşına kadar yaşadığı biliniyor.oğuzların kınık boyundandır.yüksek ihtimal kınık boyunun da bey ailesindendi.

    960 yılında cend şehrine gelmeden önce oğuz yabgu devletinde subaşı yani ordu komutanıydı.babası dokak bey de oğuz yabguluğunda üst kademe askeri görevliydi.muhtelif orta çağ kaynakları , selçuk bey'in atalarını toksırmış ve kereguci hoca olarak yazmaktadır.

    dokak(tokak,dukak,yakak) bey,türkmen oğuzlar arasında temir-yalığ(demir yaylı) lakabıyla anılırdı.yay hakimiyet manasındadır ve dokak'ın oğuz yabguluğunda bulunduğu mevkiyi göstermektedir.

    selçuk bey 17-18 yaşlarında iken babası dokak bey ölmüş ve selçuk bey,yabgunun yanında yetişmiştir.ilerleyen zamanlarda yabgunun eşinin kışkırtmalarıyla selçuk bey'in yaguyla arası bozulmuş ve rivayete göre selçuk bey 100 atlı,1500 deve ve 10.000 koyun ile beraber cend şehrine gelmiştir.

    -bu olay selçuklu devrini anlatan ''selçukname'' esas alınarak söylenmiştir.selçuk bey'in cend şehrine gelmesine sebep olabilecek diğer bir sebep ise oğuz yabguluğunun kıpçak baskısı ile yıkılmış olabileceği ihtimalidir. -

    selçuk bey'in 4 oğlu olmuştur.israil(arslan olarak da anılıyor ama muhtemelen arslan,takma ismiydi),musa,yusuf ve mikail.mikail,bir savaş sırasında öldüğü için mikail'in oğulları tuğrul ve çağrı'yı selçuk bey yetiştirmiştir.

    cend şehrinin çoğunluğu müslümandı.selçuk bey'de müslüman olmadan bu kentteki insanlara nufus edip,çevre yapamaycağını anladığı için -aslında politik bir manevra- 960 yılında ortalama 60 yaşlarında müslüman olmuşur.

    bu konu hakkında kendi meclisinde şunları şöylemiştir:

    ''içinde yaşamak istediğimiz bu memleket halkının dinini kabul etmez ve onların törelerine uymazsak,kimse bize iltifat etmez;tek başımıza yaşamaya mahkum bir azınlık halinde kalırız''

    selçuk bey,müslüman olduktan sonra çevresindeki kişilerin maddi ve manevi desteğini almış hızlı bir şekilde adam devşirmeye başlamış ve çevresindeki büyük türk-islam devletleri yani karahanlılar ve gazneliler ile boy ölçüşebilecek seviyeye gelmiştir.

    yararlanılan kaynaklar:

    selçuklular ve selçuklu tarihi üzerine araştırmalar-ibrahim kafesoğlu
    oğuzlar-faruk sümer
    selçuklular tarihi ve türk islam medeniyeti-osman turan
    selçuklula'da ordu ve askeri kültür-salim koca
  • 10. yy başında doğduğu rivayet edilen selçuk bey, oğuz yabgusu ile takışıp maiyeti ile güneye indi. müslümanların da yaşadığı cend'e geldi 985'te. bu yıllarda siyaset gereği müslüman oldu. oğlu mikail'in gayrımüslim türklere karşı mücadelede şehit olması üzerine tuğrul ve çağrı beylere selçuk baktı. 1016'da öldü.

    tasvir edilen aksine oldukça mongoloid duruyor bu resimdebu
  • müslüman olmasına rağmen, müslüman olmayan oğuzlar devleti'ne tabi bulunan cend şehrine yıllık vergiyi almak üzere gelen oğuzlar devleti'nin tahsildarlarını şehirden kovan gazi.

    bu olayın akabinde oğuzlar devleti'nin açtığı savaşta veya savaşlar silsilesinde cend ile havalisini savunup başarıyla koruduğu anlaşılıyor. bu merhalede cend ve havalisinde hakimiyet kurduğu, geniş bir şöhrete kavuştuğu ve ayrıca cend dışından bazı şehirleri de fethettiği görünüyor. (not: tabi tüm bu olaylar oğuzlar devleti ile selçuk ve soyunun arasındaki amansız kine etki eden olaylardır)

    bu başarılarının sonuçlarından biri, türkistan halkının akın akın onun yanına gelmeleri oldu. selçuk'un şöhretini duyan türk gazileri, kendiliklerinden onun hizmetine katıldılar. eski bir türk ananesine göre, herhangi bir yerde bir türk beyinin büyük başarılar göstererek parlamaya başladığını gören diğer türkler tek tek veya kabile halinde onun nezdine gelirlerdi.

    selçuk'un şöhreti o zamanın büyük devletleri tarafından duyulup takdir edilecek kadar büyümüş ve yayılmıştı. bunlardan samanoğulları devleti (874-999), kendi hakimiyet alanına saldıran karahanlılar devleti'ne (takriben 932-1212) karşı onun yardımından faydalanmak istedi. bu halde selçuk bey'in devletler arası siyasi hayata karışacak denli kuvvetlendiği anlaşılıyor. hakikaten selçuk bey bu siyasi hayata karışacak denli kuvvetine ve kendisine güveniyordu ve samanoğulları'nın yardım teklifini kabul etti.

    bu dereceye gelmesiyle yönü islam ülkelerinin dışına doğru olan yöresel bir uc beyi olmaktan çıktı. artık devletler arası ilişkilerde rol oynayan bir kuvvetin lideri oldu. samanoğulları devleti'nce siyasi bir kuvvet olarak tanındı. bu halde onun yönü artık daha ziyade islam ülkeleri içine doğru gelişti. bu gelişme yalnız selçuklu ailesinin hayatında bir dönüm noktası değil, türklüğün ve islamlığın tarihinde de bir dönüm noktasıdır.

    kaynak: mehmet altay köymen, büyük selçuklu imparatorluğu tarihi, kuruluş devri, ttk, ankara 2000, s. 18-28.
hesabın var mı? giriş yap