sığıntı

• sığıntı kuşu...
  (bkz: arkadas z ozger)
  
  "...
  akşam
  hüznümün soluk aynası
  vurdukça yüreğime kanım oynaşır
  derinleşir acısı parmakuçlarımın
  kırmızı bir ölümü görmüş gibi
  kanarım.
  
  yoruldum
  değiştirmekten kanını yüreğimin
  hergün yeniden başlayan
  çığırtkan bir şarkıyı söylemekten
  hergün
  yeni bir şarkı bestelemekten
  
  ben hüznün
  ben gölgemin kiracısı
  yeni bir ev değiştirmekten
  
  hergün
  gövdemle büyüyen hüznümle
  kimselerden habersiz eskiyen yüreğimin
  dinlemiyorlar
  dinlemiyorlar şarkısını oy
  
  sustukça çoğalıyor tekliğim
  ah benim sıska yüreğim
  ah benim kimselere söz geçiremez yüreğim
  ah benim
  neyim kaldı elimde
  ah benim
  üreyemiyorum kendime
  
  böyle niye beni
  biraz yankı biraz karıncayken
  şimdi eski bir enosis düşlerim
  kendimi koparıyorum kendimden
  yetişemiyorum.
  
  tekliğim
  yorgun ve kanadı kırık kuştur
  hüznün yapraklarında gölgelendiği
  kim koparır dalından
  ağzı açık bir gülü
  kırmızı bir ölümü görmüş gibi
  kanarım
  
  yoruldum
  değiştirmekten kanını yüreğimin
  ne zaman bitecek
  bu hüzün..."
• bir yerde igreti gibi durme hissi uyandıran, ait hissedememe durumu
• orhan asena'ın tarihin göz önüne çıkmayan konularından birini işlediği yapıtlarından belki de en güzeli. hem tarihle hesaplaşma, hem insanın, bir olanaklar varlığı olarak kendini gerçekleştirme/varlığa yeni bir şeyler katma sorununu derinlemesine irdeleyen; bunu yaparken de karakterleri çok iyi yönlendirerek hiçbir sözcüğün boşa gitmemesini sağlayan bir teknikle yazılmış. ayşenil şamlıoğlu'nun rejide kendini aştığı, rüştü asyalı ve tayfun erarslan'ın sahnede harikalar yarattığı bir oyun olmuştur.
• gözlerinin içinden ışık sızmayan bir şahı oynadı rustu asyalı.tüylerimizde diken diken oldu tabi,o oynarda olmazmı.
• yönetmenliğini ve senaristliğini yücel uçanoğlu'nun yaptığı, başrollerinde melike zobu ile ceylan'ın oynadığı ilginç bir film. 1988 yapımı. konusu bir apartmanda geçiyor gibi. daha fazla oturup izleyemeyeceğim, maksat kutsal bilgi kaynağı'na bir katkımız olsun...
  
  hamiş: müzikleri ve bazı kamera açıları ile (özellikle objelerle ilgili bir takıntı mevcut) hitchkock etkisi var gibi. lakin birisi çıkıp da "ne alakası var?" derse, susup otururum. üstelik anne rolündeki kadının sürekli söylenmesi de beni haklı çıkarabilir. kızın köyden gelip, şehirli hayatı tanımaya çalışması ve "masumiyet" gibi kavramlar gene elimi zayıflatıyor. hadi hayırlısı...
  
  edit: dayanamam falan diyordum ama ilginç bir şekilde sardı film. konusu sıradanlıktan azıcık uzakta duruyor açıkçası. üstelik olayların işleniş tarzı da tipik kaderci anlayıştan çok bireyin davranışları ve vicdan üzerine kurulu. bir kadının kendisini seven iki erkek arasında kalışını, karakterleri baya baya çizerek anlatıyor.
• kartal tibet'in oynadığı 1974 tarihli film.
• -hayat arkadaşım öldü öleli, bu evde artık bir sığıntıyım. kendimi öyle hissetmiyorum aslında. bu ev bana ait. asıl sığıntı, bana sığıntı muamelesi yapan çocuk ve torunlarım. ama bunu anlamazlar. ben bu eve gelin olarak geldiğimde, daha hiçbiri yoktu onların. onları ben doğurdum, benden doğan doğurdu. yaşamalarına sebep olan ben değilim belki fakat vesile olan benim. şimdi yaşlandım ya, yüzümdeki kırışıklıklar arttı ya, sığıntı oldum çıktım.
  
  aynı sofraya oturamam onlarla. otur diyeceksiniz; kimse annesine açık açık saygısızlık etmez, diyeceksiniz. öyle değil efendim, öyle değil. bir kere, biz alışmışız yıllardır, çorba içerken fokur fokur ses çıkarmaya. fakat buna tahammül edemiyorlar; beni aşağılayan gözlerle öyle bir süzüyorlar ki, kendimi sofrada bulunduğu hâlde hiç kullanılmayan araç gereçten daha gereksiz hissediyorum.
  
  sonra, kulağıma da geliyor hakkımda söyledikleri. gelin, benim oğlana "artık bıktım çamaşırlarını yıkarken yayılan kokudan. bir an evvel..." "sus" diyor bizim oğlan; "sus, duyacak şimdi". demek, duymasam mesele değil a oğlum. demek duymasam ölmem mühim değil senin için. kokuma dayanamayan gelinime de söyle, "bu koku bu dünyaya ait bir koku değil". yalnız bu dünyayı, gelip geçici heves ve arzularını efendisi sayanların hissedemeyeceği bir hava var içinde.
  
  duymasam mesele değil, aklından ölümüm geçmesi. ben zaten yaşamıyorum ki oğlum. maaile sofralardan, sizin güleç yüzünüzden mahrum kalalı, siz beni sığıntı göreli, kocam öldü öleli... yaşamıyorum.
• ilk gunden beri intihari dusunur.
• sığamamış, sığışamamış olan. sığınmayı dilemesi ve bunu gösterdiği bir eylem ile irade etmiş olmasına rağmen sığınmayı dilediği "alan"da varlığının bütün yönleriyle kabul görmemiş olan. orada varlığının, var oluşunun onu o yapan şeylerin tarifi eksik ya da yanlış yapılmış olmalıdır.
  
  sığıntı, bir sığınmış/sığınan gibi değil. tek taraflı iğreti bir durumun habercisi. sığınamadığı için durduğu mekân, zaman, hâl, kişi, topluluk onun için bir sığınak olamamış. hangi saik, hangi sebep, hangi müessir ile olursa olsun sığınmış/sığınan olabilmek için sığınılacak makamın onun bu arzusunu, iradesini görmüş ve onu hür varlığıyla ve bütünüyle kabul etmiş olması şart. "ne olursan ol ve/veya ne olursa olsun yine de gel" diyen bir başka iltica kapısı var mı ki zaten dâr-ı dünyada?
• her satırı not alınası diyaloglara sahip, tarihsel bir ders niteliğinde olan orhan asena oyunu. yıllar önce devlet tiyatrolarında sahnelenmişti de bir kez gitmekle yetindiğim için pişman olmuştum. rüştü asyalı şah tahmasp olmuş delici bakışlarıyla ciğerimize işlerken, tayfun erarslan şah tahmasp'a sığınan şehzade bayezid rolüyle adeta devleşmişti.
  
  oyunda, bu sığınma olayını ve karşısında kabul edilen koşulları bir dayanışma olarak düşünen şehzade orhan'a, bayezid tarafından verilen yanıt dikkat çekici ve düşündürücüydü.
  
  "ancak eş güçler arasında oğlum, bir dayanışma söz konusu olabilir. yoksa dayanışma değil, dayanmadır bunun adı. bu durumda söz, ağırlığı kaldırana düşer."