tolstovka

• rus.
  asıl ismi kosovonotka olan, ancak tolstoy sürekli giydiği için onun adıyla anılan rus köylülerinin giydiği uzun gömlek
• tolstoyla özdeşleşmiş, klasik rus kırsalında yaşayanların folklorik giysisisi. resimlerde hep bu elbise ile çizilen tolstoy’un zamanla bu elbisenin isim babası olmasına vesile olmuştur.
• (lev nokolayeviç) tolstoy gömleği. uzun kollu, geniş kesimli, düğmesiz erkek gömleği.
• rus köylü gömleği. asıl adı kosovorotka. tolstoy'un fotoğraflarında da görüleceği üzere, giysi zamanla tolstoy ile özdeşleşir ve adı tolstovka'ya evrilir.
  çoğu rus köylüsü yere doğru eğilerek çalıştığından, boyunlarında taşıdıkları haç, eğildiklerinde düşmesin diye yakası asimetrik kesimdir bu gömleğin. ve yakası asimetrik kesim geldiği için kosoy (eğri) vorot (yaka) adını alır.
  bu yaka türü günümüzde asimetrik veya kruvaze olarak da ifade edilir. kruvaze kelimesinin kökeni ise, fransızca croisé “haç şeklinde, çapraz” sözcüğünden gelmektedir. bu sözcük geç latince cruciatus “çapraz yapmak, karşıya geçmek” fiilinden türetilmiştir. bu fiil aynı zamanda geç latince cruciare “çarmıha germek, çapraz yapmak” fiilinin geçmiş zaman fiil sıfatı hali olup latince crux, cruc- “çarmıh” sözcüğünün isimden türetilmiş fiilidir. kıyafetin yakasının tasarlanış amacı ve tasarlanan yaka türünü ifade etmek için günümüzde kullanılan kelimenin kökeni ile ilişkisi enteresandır.
  başta sadece köylülerin giydiği bu giysi sonraları rus ordusundaki askerler için tasarlanan gymnastyorka'lara ilham olur. hatta tüm rus ordusunda kullanılmaya başlanması da 87-88 osmanlı-rus harbine denk düşer. ekim devriminden sonra ise askerler için elverişli bulunmadığından üniformalar yeniden tasarlanır.
  kruvaze yakasıyla ünlü diğer bir kıyafet ise çinlilerin qipao olarak da bilinen elbiseleri cheongsamdır. (in the mood for love'da maggie cheung'un giydiği efsane kıyafetin türü.) eski çin yazmalarında yer alan resimlerdeki haliyle cheongsamların atası olan changsanlar görünüş itibariyle kosovorotkaya benzemekle birlikte bu kıyafetin çin'deki tarihi 17. yüzyıla uzanırken kosovorotkanın tarihi ise 12. yüzyıla uzanır. belki çinliler de ruslar'dan görüp esinlendi. kim bilir?
  satın almak için internette kruvaze yaka gömlek araştırırken buralara dek geldim. bence enstitülerde tarih kürsüleri altında moda tarihi kürsüleri kurulup bu tür bağlantılar araştırılmalı.