yasağ-ı bed

• yasağ-ı bed, yani "kötü yasak", 1667 yılında devran ve semanın bir padişah fermanı ile yasaklanması hadisesini anmak için mevlevilerin kullandıkları tabirdir.
  
  istanbul'da o dönem iyice kuvvet kazanan ve ibn teymiyye ve imam-ı birgivi'nin ıslahatçı ve islam'ın özüne dönülmesine dair fikirlerinden ilham alan ve sufileri zındık, onların ibadetlerini ve alışkanlıklarını bidat olarak gören kadızadeliler hareketinin lideri vani mehmet efendi, telkinleri ile padişah dördüncü mehmet'i ve sadrazam köprülü fazıl ahmet paşa'yı tesiri altına almaya ve bu konuda bir ferman çıkarttırmaya muvaffak olmuştu. böylece mevlevi tarikatı ile özdeşleşen devran ve sema ayinleri ve ayrıca diğer tarikatların ayinleri ile şeriatın kesin olarak belirlediği şekli dışında allah'ın ismini belirli bir melodi ile terennüm etmek (zikr cahrî), şehadeti melodileştirmek (tahlil) ve allah'ın isimlerinin sıralanarak okumak da (tespih) yasaklanmıştı.
  
  imparatorluğun berbat iktisadi durumu yanında memleketin dört bir yanında meydana gelen afetler ve patlak veren isyanlar da kadızadeliler'in halkın ahlakını düzeltmek için bu tarz sert tedbirler alınmasına yönelik fikirlerini yaymak için müsait bir iklim oluşturmuştur. kadızadeliler ganimeti fırsat bilerek çeşitli türbeleri yıkacak ve yalnızca bir sene içinde başka bir ferman ile halkın türbeleri ziyareti de yasaklanacaktır.
  
  söz konusu yasaklar, tüm tarikatlar ve özellikle devlet ve ahali nezdinde büyük bir itibara sahip olan mevleviler için korkunç kötü sonuçlar doğurmuştur. kütahya mevlevihanesi postnişinlerinden sakıb mustafa dede, meşhur mevlevi dervişleri hakkında yazmış olduğu sefîne-i nefîse-i mevleviyân isimli eserinde bu yasaklamalar ve kötülemeler nedeniyle binlerce mevlevinin üzüntüden öldüğünü kaydederken dönemin şairlerinden rıza bey de bu hadiseye “ey rızâ gûş eyleyip târîhini / didi hâtif hây hâmûş oldı ney” beyti ile 1077/1667 olarak tarih düşürmüştür.
• fatih döneminde safevi etkisi kırma maksadıyla dağıtılan devlet yardımıyla maddi gücünü dolayısıyla manevi gücünü de arttıran mevleviler, gelirin çok fazla artması sebebiyle iktidar krizi yaşamış ve 1583 de çelebilik makamı boş kalmıştır. 1601 de 1. bostan çelebi, 1. ahmet'i ikna ederek durumu kurtarır. daha sonraysa 1666 yılında vani mehmet efendi'nin tarikatlar aleyhinde çalışmaları ile bu yasak oluşmuştur. ta ki 1684 yılında "nağme" denilen yasağını kaldırılmasına kadar, mevleviler güç kaybetmiş, halk nezdinde yara almıştır.
  
  günler geçtikçe hakim tarikat olan ve altyapısından; 3. selim, 2. mahmut gibi mevlevi padişahlar çıkaran mevlevilik, 1826’da yeniçeri ocağı ile birlikte (bu topraklarda alınan her büyük kararda olduğu gibi;bir karar verilirken rakip güce de zarar verme maksadıyla yani) bektaşî tekkelerinin de kapatılması mevlevilik süpper güç olmuştur. daha sonra mevlevi olan 3.selim'in aldığı; bir takım tarikat yardımlarına artık darüssaade(harem) ağası bakacak denmesiyle, 3. selimin alameti şahikası olan nizam-ı cedid'e te tavır koyan bağzı mevlevihaneler, bir başkalarının destek vermesiyle ufak çaplı bir kriz daha yaşamışlardır.
  
  daha sonra abdülmecid, abdülaziz derken gelirin daha çok orduya gitmesi sebebiyle gelirleri azalan tarikatlar, 2. abdülhamidle beraber ufak bir nefes almıştır. son olaraksa 1910'da bir başka mevlevi ve ittihat- terakkici olan 5. reşat önce kendi adamı olan veled çelebiyi konya postnişini(şeyhi) yapmış daha sonraysa birçok yardımda bulunmuş, yapıları restore etmiştir. 1919'da ittihat- terakki etkisi azalınca, şeyhülislamlık tarafından tekrar konya şeyhi olan abdülhalim çelebi, 1921 anayasası söyleminin birleştiriciliğine örnek olurcasına, 1. dönem tbmm konya milletvekiliği yapmıştır. aynı dönemde rakibi olan veled çelebi de kastamonu vekilidir. bu arada veled çelebi de takkelerin kapatılmasına ilişkin zaten içimiz boşalmıştı tarzında söylemlerle destek olmuş, kendini yalakalık sınıfında birinci yapmıştır.
  1. dünya savaşında filistin.,çanakkale cephelerinde örgütlenme açısından işler yapmış olan tarikat 1925 yılında halep'e taşınmış ama hatay olayında türkiye tarafını tutunca casuslukla suçlanıp 1944 şam tarafından resmi kurumluluğu tarihe karışmıştır.
  
  ancak diyanetin açılması gibi sadece bir mezhebin göğe çıkmasına izin verilen bir kararla, resmi kurum olarak mevlevilik yok olmuştur, dolayısıyla günümüzdeki iktidar üstündeki gücü geçmişe göre daha zayıftır. ama devam ediyo mu ediyor. faruk hemdem çelebi günümüz çelebisi olmakla beraber dünyada 18 tane mevlevi şeyhi vardır. ayrıca faruk çelebi de atatürksüz türkiye düşünemiyorum, dedem yanında oturdu gibi söylemlerle paranoyak çelişki dalında 1. olmuştur.
  
  son olarak; brad pitt öncülüğünde, mevlana sözleri feysbuk sayfası bayraktarlığında dünya mevleviliği yükseliyor gibi gibi...