ay ata

• türklerin gök tengriinancına göre gök aleminin altıncı katında oturan kutsal varlık. tüm dünyaya yayılmış olanay dede olgusu buradan gelmektedir.
• ulu han ata bitiği'ne göre ay ata, ilk türk hükümdarlığının soyunun dayandığı ilk insandır. (dikkatinizi çekerim tanrı değil insan, türklerde ay ve güneş tanrı olarak çok fazla görülmez)
  
  bu destan^* mısırlı tarihçi devadari'nin eserinde yer alır.
  ay ata, âdem'in halk etimolojisi olabilir; genesis'te olduğu gibi, türkçe anlatımda da balçık ilk insanın hammaddesidir; ilk kadın ay wa^* tamamen islami gelenekteki havva'yı çağrıştırır. aynı türk destanına göre, kadın da balçıktan yaratılmıştır.
  
  efsane şöyle:
  "çin sınırındaki kara dağ mağarası bir zamanlar yağmur sularının taşmasıyla insan vücudunu andıran bir çukuru doldurur.
  
  güneş ısısı etkisiyle 9 ay sonra çukurdaki çamur canlanır. böylece 40 yıl yalnız başına yaşayacak olan ilk erkek ay atam yaratılır; daha sonra diğer bir su baskını, çukuru yine çamurla doldurur ve ilk kadın da aynı biçimde yaratılır. kadının yaratılışı eksik kalır çünkü güneş ısısı birinci seferde olduğu kadar güçlü değildir.
  
  ay atam ve ay wa'nın beraberliklerinden 40 çocuk dünyaya gelir. ay atam 120 yaşındayken, ondan 40 yıl sonra da ay wa ölür. en yaşlı oğulları onların cesetlerini anne çukuruna gömerek tekrar canlandırmaya çalışır.
  
  bu ilk çukur sonraki zamanlarda ay ata'nın soyundan gelen türklerin kült yeri olmuştur."