catalaunum muharebesi

• attila kumandasındaki hunlar ve müttefikleri olan ostrogotlar, gepidler, frankların yarısı ve diğer kavimler ile flavius aetius kumandası altındaki batı roma imparatorluğu, vizigotlar, alanlar ve frankların geri kalan yarısı arasında 20 haziran 451 günü gerçekleşen jordanes'e göre o zamana kadar en çok insanın katıldığı meydan savaşıdır.
  
  genelde anlatıldığı üzere attila savaşları yönetmez(priscus'un dediğine göre), savaşlar bitene kadar çadırında subayları ile beraber otururdu. o sabah farklı bir haber aldı attila. büyük olasılıkla bir gün önceki sis nedeni ile ufacık bir tepeyi fark edememiş olan gözlemcileri vizigot kralı theodoric'in oğlu thorismund kumandasındaki birliklerin bu tepeyi işgal ettiklerini bildiriyorlardı. attila'nın birlikleri varana kadar vizigotlar tepeye yerleşmiş, istihkamlarını kurmuşlardı.
  
  savaş düzeni şu şekildeydi:
  
  http://headfirstdm.com/chalons map 3.jpg
  
  http://etc.usf.edu/maps/pages/1900/1936/1936.gif
  
  kabaca özet geçelim:
  
  attila'nın galya seferi esnasında hunlar ile müttefik olmak ve roma safından hun safına geçmek isteyen alanların kralı sangiban günümüzün orleans zamanın aurelianum olan kentin kapısını hunlara açacağını söz vermiş ve bu plan romalılar tarafından öğrenilmiştir(kaynak getica- jordanes). işte bu sebepten dolayı son romalı olarak da anılanbatı roma imparatorluğu magister militumu flavius aetius alanları kralları sangiban liderliğinde hunların karşısına yani merkeze koymuştur. eğer sangiban ihanet etmeye kalkışacak olursa birlikleri derhal kanatlardaki müttefik güçleri tarafından ezilecektir. eğer aksi olursa, yani alanlar romalılar safında savaşacaklarsa, zaten hunlara karşı dayanmaları imkansıza yakın olacaktı. netice itibariyle flavius aetius'un fikri dahiyane idi, ihanetin cezasını bir şekilde ödetecekti. ki öyle de oldu, alanlar hun safları karşısında fazla dayanamadılar, kısa bir süre içinde hunlar önce alan saflarını kırdılar, ardından da alanları kuşatarak imha ettiler.
  
  sağ kanatta hunlar adına ostrogotlar isimleri walamir, theodemir ve widimir olan kardeş troykasında yakından akrabaları vizigotlar ile karşılaşacaklardı. vizigotları yöneten isim kral theoderic idi, savaşta bir mızrak boynuna gelecek ve hayatını kaybedecektir(jordanes yine). bu arada bu olayla birlikte moralleri düşmeyen, tam tersine galeyana gelen vizigotlar akrabalarına üstünlük sağlayacaklardır. bunlar akraba olmalarına rağmen ilginçtir ostrogotlar atlı ağırlıklı ordulara sahipken; vizigotlar piyade ağırlıklı ordulara sahiptir.
  
  sol kanatta ise romalılar ve geri kalan müttefikler(merovech'i kral olarak kabul eden franklar, saksonlar, burgundlar vs) flavius aetius liderliğinde ardaric kumandası altındaki gepidler ve geri kalan hun müttefikleri(rugirianlar, skirler, merovech'i kral kabul etmeyen frankların yarısı, alemanlar, herullar) ile karşılaşacaklardır. bizim son romalı roma hazinesi tam takır kuru bakır olduğundan bu cenahta da mümkün oldukça barbarlara karşı barbarları savaştıracaktır, misalen vandal stilicho gibi. öyle ya da böyle bir şekilde bu kanatta da roma üstün gelecektir.
  
  hunlar her ne kadar alanları mağlup etmiş olsalar da bir anda üç değil dört düşman tarafından kuşatılacaklardır. general flavius aetius'un dahiyane planı kendini göstermiştir ve artık savaş meydanında kral olan vizigot thorismund da bulunduğu yerden yani tepeden olaya müdahil olmuştur.
  
  en etkili silahları ok ve yay olan hunlar yine de direnmiş, rakibi kendilerine fazla yaklaştırmadan savaş meydanından geri çekilmeye muvaffak olmuşlardır. hunlar merkezde çember şekline getirdikleri savaş arabalarının yanına çekildikten sonraki gece de savaş meydanından çekilmişlerdir.
  
  burada bir de franklardan bahsetmek gerekir. hunlarla beraber çarpışan franklar neckar nehri ve civarında yaşayanlar iken, romalılar ile müttefik olanlar daha sonra merovenj hanedanlığını oluşturacak olan franklardı. vicus helena savaşı'nda flavius aetius tarafından yenilgiye uğratılan kral chlodio'nun oğlu merovech tahta çıktığında frankların bir kısmı ona katılmadı. daha sonra katalon savaşı'ndan da sonra merovech frankları tek bayrak altında toplamayı başarabildi.
  
  stratejik olarak roma ve müttefikleri savaşı kazanmış da olsa, bu roma ve federelerinin yakınlaşmasını çok etkilememiş ertesi sene attila ve hunlar italya'da cirit atarken galya'daki federe cermen kabileleri bir kaç kilometre gitmeye üşenmiş biralarını içmeye devam etmişlerdir. yine aynı şekilde şundan bahsetmekte de fayda var; hunların atları roma atlarına göre saman ile beslenmezdi; ot yerlerdi. bu aslında turanik kavimlerin neden fransayı ya da atıyorum italyayı istila ederek o bölgeye yerleşmedikleri konusunda kişiye fikir verebilir. demek istediğim macarlarında, avarlarında, hunlarında avrupa'ya geliş yolunun karadeniz'in kuzeyi yapmaları ve macar ovası'ndan öteye geçmeme nedenlerinden biri en verimli otlakların bu iki bölgede olmasıdır.