• fr*. : koşmak. atletizmin seyri en keyifli olan dalı, birçok sporun temeli.
  • 2 kitabıyla hastası olduğum jean echenoz'un "çek lokomotifi" lakaplı atlet emil zatopek'in sportif hayatını bir yarışı anlatır gibi kullandığı üslubuyla ve o dönemin çekoslavakya'sının ve demir perde ülkelerinin politik konumuyla da süsleyerek anlattığı yine kısacık ve harika kitabı.
  • “prag ki, o yıllarda herkes korkuyor, her yerde, her zaman, herkesten ve her şeyden. parti'nin yüce çıkarı için en önemli iş artık düşman unsurlarını temizlemek, parçalamak, ezmek, bertaraf etmek. basın ve radyo sadece bundan söz ediyor, polis ve devlet güvenlik güçleri bununla ilgili. herkes her an hain, casus, komplocu, sabotajcı, terörist ya da provakatör olarak suçlanabilir, duruma göre troçkist, titocu, siyonist ya da sosyal demokrat inanca sahip diye suçlanabilir, kulak ya da milliyetçi burjuva olarak görülebilir.

    herhangi biri, herhangi bir zaman, genellikle bilmediği bir nedenden dolayı kendini bir hapishanede ya da bir kampta bulabilir. çoğunlukla fikirleri yüzünden de değil, daha çok onu oraya gönderecek gücü olan birinin canını sıktığı için. her gün, ülkenin dört bir yanından devlet güvenliğine yüzlerce mektup gelir, bu çok nazik ve yaratıcı mektuplar güvenlik birimlerinin dikkatini rejime karşı tertip içinde diye şu yoldaşa, şu meslektaşa, bu komşuya, aile ferdine çeker.

    işte daha on yıl önce tanımış olduğunuz noktaya biraz farklı bir biçimde yeniden geldik. kimse kimseyle konuşmaya, kimse kimseyi dinlemeye cesaret edemediğinden, herkes sürekli birbirinden kaçıyor, ailelerinin içinde bile kimse kimseyi tanımıyor. eskiden yabancı radyoların dinlenmesi nasıl ağır cezalara çarptırılıyorsa, şimdi de basın hiç olmadığı kadar bağlanmış durumda. bilinçlerde korku bu şekilde iyice yerleşince yapılacak şey basittir: susmak ve rejimin fanatikçe onayladığı gösterilere ve başkan gottwald'a tapınmaya razı olmak ya da bunlara katılmak —ayrıca birkaç ayda, doğrusunu söylemek gerekirse, aralarında emil'in de bulunduğu bir milyondan fazla kişinin üye olduğu parti'ye kaydolmak da büyük oranda kurtuluşu sağlayabilir.

    emil'in bir fırsatçı olduğu sanılmasın. sosyalizmin erdemlerine samimiyetiyle inandığı tartışılmaz, ama aynı biçimde tartışılmaz bir şey varsa o da geldiği noktada başka türlü davranamayacağıdır. göz önünde olduğunu biliyor; iktidarın düşünürleri, halkın sevdiği büyük sporcunun durumunun mantıksal olarak, burjuva bireyciliğini öne çıkarıp çıkarmadığını sorguluyorlar elbette, çünkü bir atlete yönelik sağlıksız hayranlık stakhanovcu ideale zarar verebilir.

    tedbiren de olsa onu hep saklamak, formu düşük, yorgun ve hatta hasta olduğunu iddia etmeyi seçseler de emil nuh deyip peygamber demiyor. heino derin ormanlarından homurdanarak çıkıp yeniden on bin metre dünya rekorunu eline geçirdiğinde emil elli iki gün sonra rekoru elinden alıyor, ama bu kez rakiplerini öylesine geride bırakıyor ki ikinci gelen atlet yarışı dört tur gecikmeyle bitirebiliyor. beş bin ve on bin metrede emil yine dünyanın en hızlı koşucusu olarak kalıyor.

    birkaç ay sonra finlandiya'da yeniden kendi on bin metre rekorunu öyle yerle bir ediyor ki izleyiciler ilk sonuçlar açıklandığında inanamıyor ve ağızları açık kalıyor. rekor derecesi resmen ilan edildiğinde hiç yavaşlamadan yirmi beş dakika süren bir coşku gösterisi kopuyor. sessizlik sağlandığında emil sanki hiçbir şey olmamış gibi dört yüz metre koşucusu hızında şeref turu atıyor. ve her zaman olduğu gibi onu kutladıklarında, bunun pek büyük bir şey olmadığını söylüyor, zaferini pistin kalitesine, kuzey ülkesi ikliminin ideal sıcaklığına bağlıyor. ayrıca, diye ekliyor, bireysel başarıların hiç önemi yoktur. önemli olan emekçi kitleleri stadyumlara çekebilmektir. işte önemli olan bu. tabii, emil, tabii, bu büyük sana yücelik kazandırıyor.

    kısaca neredeyse her zaman kazanmaya devam ediyor, yağmur altında, karda, dondurucu soğukta, her yerde, herkesi arkasında bırakıyor. hemen hemen her yerde. çünkü sscb ile uydu ülkeleri bir araya getiren doğu avrupa karşılaşmalarına, doğu berlin'deki, budapeşte'deki, bükreş'teki, varşova'daki komünist koşulara ya da kırım'a antrenman kampına gideceği zaman elbette prag'ı terk etmesine izin veriyorlar. buna karşılık dünyanın özgür olarak bilinen, yani büyük sermayeye teslim olmuş başka yerlerine davet edildiğinde, ki bu çok sık oluyor, zira her yerden çağırıyorlar, söz konusu bile değil. zaten reddettiğini söyleyen o bile değil, federasyonu. zaten federasyon, soğuk savaşın da yardımıyla, ancak nadiren cevap gönderiyor.

    ideolojik açıdan sağlam teminatlar sunan ve sosyalist bloktan en iyi atletleri getiren paris'teki l'humanité krosuna bile katılmasına izin vermiyorlar. çekiniyorlar, haklı nedenleri var. örneğin orta mesafede l'huma koşusuna katılması için izin verilen bacigal adlı üniversite öğrencisi genç çek koşucuyu alalım. işte buyurun, aklına esip prag'a dönmeme kararı aldı, paris'te kalıp siyasi mi ne, öyle bir sığınma talep etmeye kalkıştı. çok sinir bozucu bir örnek. önce federasyonun sonra da üst makamların büyük memnuniyetsizliği. neyse işte, yumuşak tepki verdiler kuşkusuz, önlem aldılar ve teknisyenleri işbaşına getirdiler, çünkü ikamet izni alıp fransa yarış kulübüne kaydolan bu bacigal'in adını bir daha duyan olmadı.

    özellikle bu tür olumsuzlukların emil'le yaşanmaması gerek, bu nedenle yakından izleniyor, zaman zaman inzivasından alınıyor, sahneye çıkarılıp, rakip olmadan tek başına gösteri yapması sağlanarak sergileniyor. çekoslovak ordu günü vesilesiyle strakov askeri stadyumunda elli bin kişinin önünde futbol turnuvasının devre arasında pistte tek başına koşturuluyor. hemen sonra ortadan kayboluyor.

    işte böyle saklıyorlar onu, susuyor, sonra hiç kimse ondan söz etmiyor. sessizliğini koruyor ve bu süre boyunca kendi köşesine çekiliyor, sanki koşuyu bırakmış gibi, öyle ki yurtdışında spekülasyonlar birbirini kovalıyor. ne yapıyor, nerelere kayboldu. resmi yarışmalar dışında yurtdışına çıkma izni alabilecek mi bir gün. gizli gizli rekorlara mı hazırlanıyor. bilmediğimiz nedenlerden dolayı pistlerden mi çekiliyor. hâlâ hasta mı, işi bitti mi. sır. sır hep iyi bir şeydir.”
  • her şeye rağmen koşan, emil zatopek...

    kitap hakkında bir yazı
  • koşmak ismiyle dilimize çevrilen ve helikopter yayınları'ndan çıkan jean echenozkitabı. camuspotu isimli spor temalı bir kültür sanat podcasti kaydediyoruz ve konumuz olimpiyatlar olduğundan 1952 helsinki olimnpiyatları'nı konuşurken elbette emil zatopek'ten de uzun uzun bahsettik. kayıt boyunca ismini hep yanlış telaffuz edip emil zatopek dedim sanıyorum onun için fırsat varken özür dileyeyim buradan. biz programa hazırlanırken kitaptan haberdar olduk ama kayıttan sonra kitabı temin edip okuyabildik.

    çok iyi bir kitap. şahsen ben podcast öncesi konuya çalışırken bu kitaba dair yazıları okuduğumda orada geçen ''tıpkı koşuyor gibi yazılan bir kitap'' benzeri bir tanımı kitabın reklamı olsun diye öylesine yazılmış bir şey diye düşünmüştüm ama meğerse kitabı en iyi anlatacak cümle buymuş. jean echenoz kısa ama sık adımlarla tempolu bir bir şekilde koşar gibi anlatmış tüm hikayeyi. arka planda komünist rejimin büyük baskısı görünüyor ya da belki de tam tersi. asıl anlatılan zaten o baskıyken bu baskıyı dünya tarihinin en büyük koşucularından birinin bakış açısıyla görüyoruz biz.

    --- spoiler ---

    prag ki, o yıllarda herkes korkuyor, her yerde, her zaman, herkesten ve her şeyden. parti’nin yüce çıkarı için en önemli iş artık düşman unsurları temizlemek, parçalamak, ezmek, bertaraf etmek. basın ve radyo sadece bundan söz ediyor, polis ve devlet güvenlik güçleri bununla ilgili. herkes her an hain, casus, komplocu, sabotajcı, terörist ya da provokatör olarak suçlanabilir, duruma göre troçkist, tito-cu, siyonist ya da sosyal demokrat inanca sahip diye suçlanabilir, kulak ya da milliyetçi burjuva olarak görülebilir.

    herhangi biri, herhangi bir zaman, genellikle bilmediği bir nedenden dolayı kendini bir hapishanede ya da bir kampta bulabilir. çoğunlukla fikirleri yüzünden de değil, daha çok onu oraya gönderecek gücü olan birinin canını sıktığı için. her gün, ülkenin dört bir yanından devlet güvenliğine yüzlerce mektup gelir, bu çok nazik ve yaratıcı mektuplar güvenlik birimlerinin dikkatini rejime karşı tertip içinde diye şu yoldaşa, şu meslektaşa, bu komşuya, aile ferdine çeker.

    (sf. 41 - helikopter yay. - mehmet emin özcan çev.)

    --- spoiler ---
  • ingilizce tercümesine, yasal ve ücretsiz olarak, archive.org üzerinden ulaşılabilen kitap.

    tam olarak şu adresten: https://archive.org/…/runningnovel0000eche/mode/2up

    başarılı bir biyografi.
hesabın var mı? giriş yap