finite state machine ^*

• fsm'lerin hafizasi vardir, flipfloplarda saklanir bu. adi ustunde "state" oldugunuz "durum"u hatirlar.
  
  mesela $oyle bi$ey du$unelim, bir fsm'e her clock yukseli$inde bir bit veriyoruz, msb'nin ba$ta oldugu bir sayi oluyor her bir clock ziplayi$inda. $imdi output olarak her zaman sifir versin istiyoruz, fakat kodumuz olan "0110" geldiginde 1 vericez. bunu normal lineer circuitle yapmak imkansiz, cunku "000110110"inputu icin "000001001" outputu vermesi lazim ki, her 4 bitte bir ba$a donecek circuit bunu yapamaz.
  
  fsm'de yapmak ise cok basittir, 4 tane state yaparsiniz, biri "garbage state" olmak uzere, mesela 0 aldiginiz vakit b'ye gecersiniz, b'de 1 aldiginiz vakit c'ye, c'de 1 aldiginiz vakit d'ye d'de 0 aldiginiz vakit 1 output vererek b'ye geri donersiniz, biyerde takilirsaniz a (son input 1 ise) veya b (son input 0 ise)'ye donersiniz.
  
  mealy ve moore olmak uzere iki ce$ide ayirilirlar.
• fsm'lerin hafizasi yoktur. sadece o anda bulundukları state'i bilebilirler ve tabi ki de buna hafıza denemez çünkü bir şeyin hafızası olması için daha önceki durumları hatırlaması ya da en azından onlar hakkından ipuçlarına sahip olması gerekir. bir makine (ya da canlı) hafızası olmasa dahi o anda bulunduğu durumu bilebilir.
  iki çeşit fsm vardır. verilen inputun doğruluğunu kontrol eden finite state acceptor ve inputu değiştirme yeteneğine sahip olan finite state transducer'lar. gene ufak bir mantık çıkarmasıyla bulunabilir ki her transducer bir acceptordur...
  fsm'ler tamam sonlu duruma sahiptir ama bu sonlu olmayı çok küçümsemeyiniz. 10 milyon durumlu makineler gördüm hem de non-deterministic idiler... (determinize edildiklerinde kimbilir kaç stateli olurlar)
  aslında isimleri çok yanıltıcıdır çünkü her makine sonlu duruma sahiptir, turing machine bile. farkları input üzerindeki kontrol yetenekleridir. mesela fsm inputun herhangi bir yerinde geçtikten sonra bi daha o kısım hakkında bilgi sahibi olamaz, hafızası olmadığından bir yerde saklayamaz da... daha yetenekli bir makine olan pushdown automaton ise inputun üzerinden geçtiği kısımlarını bir stackte tutabilir ve ilerde stackten çıkartabilir ama hepsi bu. stack yapısından dolayı ortadan bir elemana bakması söz konusu değildir. turing machine ise input üzerinde sınırsız kontrole sahiptir.
• transducer olanları fsm ( s, i, o, f, g, s0 ) şeklinde tanımlanır. s boş olmayan durumların kümesi, i giriş alfabesi, o çıktı alfabesi, f giriş fonksiyonu, g çıktı fonksiyonu ve s0 da başlangıç durumunu belirtir.
  
  acceptor fsm'lerde ise çıktı alfabesi belirtilmez.
  
  spell check programlarında, xml analizi yapan programlarda, orada burada bir sürü yerde modelleme yaparken kullanılabilir.
• hafizasi olan bir sistemi soyut bir sekilde temsil etmek icin kullanilan matematik modelidir.
  
  hafizasi, durum (state) denilen seyde ickin (implicit) olarak vardir. durum, o ana kadar islenen girdinin bir sonucudur. finite-state machine'lerin ozelligi, herhangi bir duruma sonsuz sekilde gelme olasiligi olmasina ragmen, bu gelis sekillerini esdeger altkumelere (equivalence classes) bolmesidir. yani, baslangic durumundan baska bir duruma gidilmesine neden olan sonsuz sayida girdi olabilir fakat bunlar gene finite-state machine'in dolayli olarak tanimladigi esdegerlik iliskisi ile baglantilidir. ilgili ve matematik ile sorunu olmayanlara, myhill-nerode teoremi ve syntactic congruence tavsiye edilir.
  
  anlasilmasi icin soyle de denilebilir: beyin icinde belirsizlik (non-determinism) olan (simdilik) bir finite-state machine'dir. beynin hafizasi olmadigi iddia edilmez herhalde. hatta, duygu denilen mevhumun esdegerlik iliskisi tanimladigi bile iddia edilebilir. sonsuz sekilde kizgin, uzgun, mutlu, asik vs durumuna gelebilirsiniz ve hatirlama kapasiteniz sonlu oldugu icin, duygu ile ozetlersiniz.
  
  belirsizlik icin simdilik denmesinin nedeni, quantum fizigindeki belirsizlik ile alakali olmasindadir. kimbilir, belki ileride bir gun, einstein hakli cikacak (tanri, zar atmaz) ve hic hesaba katilmamis bir etmen sayesinde, fizikci, muhendis, yeniden belirliligin guvenli kollarinda bulacak kendilerini.
• what is the enlightenment i'm supposed to attain after studying finite automata?
• ödev olarak bazen yazardım
  evren güneş insan falan olunca şu andaki gibi oluyor
• https://tr.wikipedia.org/wiki/sonlu_durum_makinesi
• türkçe meali sonlu durum makinesi şeklindedir, tanımlanması için beş tane kavram kullanılır:
  
  1-) durum kümesi
  2-) giriş alfabesi => sonlu ve boş olmayan bir küme olduğuna dikkat edin
  3-) çıkış alfabesi => bunun da sonlu ve boş olmayan bir küme olduğuna dikkat edin
  4-) bir duruma giriş alfabesinden bir eleman geldiğinde başka bir duruma gitmeyi (giriş x durum -> durum) gösteren geçiş fonksiyon/ları
  5-) bir durumdan çıkış alfabesindeki bir elemanı doğrudan elde etmeyi (durum -> çıkış) ya da duruma giriş alfabesinden bir eleman geldiğinde çıkış alfabesindeki bir elemanı elde etmeyi (giriş x durum -> çıkış) gösteren geçiş fonksiyonu.
  
  not: burada durum kümesindeki durumlar; giriş alfabesindeki elemanları ya da elemanların değişik şekilde birleşimlerini içerebilir.
  
  bu makinenin en önemli özelliği determinist olması. yani bir durum hep aynı girişlere karşılık hep aynı çıkışlara ya da durumlara geçiş yapar. daha da açarsak her girişe karşılık sadece bir geçişi (duruma ya da çıkışa olacak şekilde) vardır. ne yapacağı bellidir bu elemanın; birden fazla geçişi olsaydı girişe karşılık hangi geçişi vereceği belli olmazdı.
• aldığı input'a göre durum değiştiren ve sınırlı sayıda duruma sahip makinelerdir. durum geçiş tabloları veya diyagramlarla gösterilirler.
  
  basit bir örnek olarak metrodaki turnikeler verilebilir. bu turnikelerin açık ve kapalı olmak üzere iki durumu bulunur. basılan kart üzerinden input alırlar. eğer kartta yeterli para varsa açık durumuna geçerler, yoksa kapalı durumda kalmaya devam ederler. açık durumdayken ise birisi geçtikten yani turnike bir tur döndükten sonra kapalı duruma geçerler. kimse geçmez ise açık durumda kalmaya devam ederler.
• en meshur örnegi bilgisayardir. (quote: ken thompson)
  sonra trafik lambasi gelir.