hasan ali yücel ve türk aydınlanması

• eğitim sistemimizin çökertildiği bu zamanlarda okunması gereken bir (bkz: celal şengör) kitabı
• temelde para kazanma amacı güden, başarı hikayeleri anlatırken köy çocuklarından bahseden pratiğe gelince zengin muhitlerden çıkmayan tiplerin cilalanan kitapları yanında pek ilgi görmeyen başlık.
• türk demokrasi tarihinin ilk kurbanı hasan ali yücel’i ve duman olup ufukta kaybolan hayallerini, düşünme biçimini, ideallerini anlamak için muhteşem bir eser. bu kitabın her okul kütüphanesinde yer alması gerekir. özellikle eğitim alanında ömrü boyunca binlerce öğrenciye ulaşabilme imkanı olan hey öğretmenin kesinlikle okuması, altını çize çize hazmetmesi ve hasan ali yücel’in atatürk’ten devraldığı aydın bakış açısıyla öğrencilerini de aydınlatması gerekmekte. kitabı okurken alıntı yapılacak ve önyargılı bakış açılarına cevap olacak yerlerin ne kadar çok olduğunu görünce çok mutlu oluyor insan. celal şengör’ün bilimadamı tarafının yanı sıra bu kadar aydın ve ilerici bir yazar olduğunu fark ettim keyifle.
  
  köy enstitüleri projesinin nasıl başarılı olduğu görmek ne kadar mutluluk vericiyse ismet inönü’ye elleriyle kapattırıldığını görmek de o kadar üzüntü verici... milletin evladının %25’inin yaşadığı kentlerdeki eğitim imkanı tüm imkanlar içinde %75’lik bir oranı oluştururken bu oranı tersine çevirmiştir köy enstitüleri.
  
  7 yıl 7 ay 7 gün süren bir milli eğitim ve kültür bakanlığı sürecinde türk aydınlanması yolunda canla başla çalışarak gericilere ve bölücülere karşı mücadele veren hasan ali yücel’in ruhuna saygıyla...
  
  (bkz: carlyle)’in (bkz: kahramanlar) kitabındaki aşağıda yer alan kahraman tasvirine bir örnektir hasan ali yücel ve türk aydınları:
  
  “yüzü geriye dönük olanlar elbette rahatsızlık duyacaklardır. hayvanına ters binmiş bir yolcu gibi bunların başı döner; geriden uzaklaştıkça eşyayı küçülmeye başlar görürler; sıkıntıdadırlar, ıstıraptadırlar ve hazan bunda samimidirler de ... yüzü istikbale dönükler, uzakta küçücük gördükleri ideal-lerini ona yaklaşmak için sarfettikleri emekle her zaman büyümekte görürler; onu, daima daha aydın, daha canlı bulurlar. onun için iyimserdirler, bahtiyardırlar, hayatları daima verimli olur. yürürler ve beraberlerinde başkalarını da yürütürler. bu türlü ideallerin doğduğunu duyanlaradır ki, kahraman diyoruz. onlar yeni hayata acıkmış yoldaşlarına göğüslerini yarıp kendi elleriyle ılık kanları dolu yüreklerini yiyecek diye verebilenlerdir. fedakar olmadıkça, özgeci olmadıkça bu sırra ermeye, bu mertebeye yücelmeye yol yoktur.”
• hasan ali yücelin; tarih, doğa bilimleri gibi konularla görüşleri ile pekiştirilerek eğitim bakanı olarak öneminin anlatılmasıdır. daha da geniş olarak: hasan ali yücelin, atatürkten sonra türk aydınlanmasına nasıl tesir ettiğini müthiş bir dille anlatan sanat için sanat anlayışı tarzı bir üslupla okuyucuya aktarılan bir kitaptır.
  köy enstitülerine, atatürke, modern filozoflara değinerek hasan ali yüceli daha iyi tanıtma amacı gütmektedir. hasan ali yücelin bakanlıktan alınmasını da atatürk devrimlerinin ışığının sönmesi olarak niteler.
• celal şengör'ün kitabın önsözünde de belirttiği üzere kapsam olarak nispeten yüzeysel olan, ancak genel hatlarıyla hasan ali yücel döneminde yaşayan düşünürler ve hasan ali'nin atatürk sonrası dönemde (1938 - 1946) maarif bakanı (eğitim + kültür) olarak bu düşüncelere göre aldığı pozisyonu anlatan kitap.
  
  kitap oldukça kısa (100 küsür sayfa) ve aslında bakan olduğu dönemde yapılan atılımlara son 5-10 sayfada özet biçiminde değiniliyor. yine celal şengör'ün önsözde yazdığına göre bu çalışma hasan ali yücel ve kendisine ödül verilecek bir tören için yazdığı bir konuşma olarak başlamış. akabinde hasan ali'yle ilgili eğitim için yeterli kaynak olmaması sebebiyle telkinlerle bir kitaba dönüştürülüp okullara dağıtılmış ve akabinde de tüm okuyucuların paylaşımına sunulan bir eser olmuş. celal şengör daha detaylı bir kitap yazmayı istemiş, ancak kendi alanı olan jeoloji üzerine zaman harcaması gereken bir sürü araştırma olduğu ve kitabı yazmayı düşündüğü dönemlerde hasan ali'yle ilgili öğrendiği bir çok şeyi kendisine aktaran kızı canan eronat vefat ettiği ve konuştuklarının kaydı olmadığı için bu görevin artık gelecek nesillerin araştırmasına kaldığını belirtmiştir.
  
  celal şengör, hasan ali'nin atatürk ve atatürk inkılaplarını en iyi anlayan ve uygulayan kişi olduğunu, kendisiyle aynı dönemde yaşayan ünlü filozof karl popper'la düşünce sistemleri arasında çok büyük benzerlikler olduğunu anlatmış. hasan ali, atatürk'ün açtığı yolda bilimin önemini farklı platformlarda vurgulamış, bilime eleştirel akılcılık yöntemiyle yaklaşarak devamlı sorgulayan bir nesli yaratabilmek için eleştirel akılcılığı özellikle özgürlük ve tarih başlıkları altında irdeleyerek, gelecek nesillere aşılamak için çalışmıştır.
  
  hasan ali'nin aralıksız şekilde sorgulayan ve sorgulamaya teşvik eden vizyonu, köy enstitülerinin kurularak eğitimin ve dolayısıyla bilimin ülkenin her alanına yayılması için çabaları başta olmak üzere son derece özverili biçimde yaptığı atılımlarla atatürk vizyonu yaşatılmış ve genç nesillere aktarılmıştır. celal şengör kitapta nedenine değinmese de 7 yılın üzerinde süren bu gelişim ve transformasyon süreci hasan ali'nin ismet inönü tarafından görevden alınmasıyla son bulmuş ve milli eğitim adeta bir irtica sürecine girmiştir. günümüzde gelinen noktayı hepimiz üç aşağı beş yukarı biliyoruz zaten.
  
  kitap totalde maksimum 1-2 günde okunabilecek özet bilgiler aktaran değerli bir eser olsa da iyi bir editör aracılığıyla biraz daha bilgi eklenip dili daha da sadeştirilerek çok büyük kitlelere ulaştırılabilir izlenimi yarattı bende. celal şengör kısacık bu kitabın bazı yerlerinde kitabın ana temasıyla tam olarak ilgisi olmayan çok fazla detaya girmiş (mesela dönemin diğer düşünürlerinden çok fazla detay var).
  
  bence celal şengör hikayeleri kısa ve öz biçimde anlatmayı sağlayabilecek iyi bir editörle işbirliği yapıp, sahip olduğu uçsuz bucaksız bilgi birikimini bu ve bunun gibi başka kişi ve olayları genç nesillere aktaran eserler yaratmalı temennimle bu entryi sonlandırıyorum.
• biraz eksik biraz da tekrarlardan oluşan bir kitap. aslında bu kitabın celal şengör'ün ikinci kitabı olmasından yola çıkınca tekrarlar var diyemeyiz ancak benim gibi daha önce 4 tane kitabını okumuşsanız , hele ki bunlardan biri de bilgi ile sohbet ise , hasan ali yücel ve türk aydınlanması isimli kitap artık sadece daha önce okuduğunuz şengör kitaplarından bazı parçalar sunuyor size. bu yüzden kitaba geçer puan veremiyorum maalesef. eksiklikten kastım ise kitapta hasan ali yücel ile alakalı sadece çok yüzeysel bilgilerin yer alması.