peçenekler

• peçenekler,divan-ı lügatı türk'de 24 oğuz boyundan biri olarak geçer.10.yy'dan sonra yaşadıkları coğrafya kaba tabirle karadeniz'in kuzeyidir.
  
  devlet kuramamış kalabalık türk gruplarından biridir peçenekler.tahminimce bunun sebepleri oğuz ve hazar baskısı,bizans ile mücadele ve yaşadıkları coğrafyada yoksulluk içinde bir yaşam sürmeleridir.öyleki 921 yılında halife muktedir'in emriyle bulgar devletine giden heyette yer alan ibn fadlan,peçeneklerin yaşadaı coğrafyadan geçtiğinde şöyle not düşmüştür:
  
  ''....çok esmerdirler.sakallarını traş ediyorlardı,oğuzların aksine fakirdirler.zira oğuzlardan 10.000 hayvana 100.000 baş koyuna sahip kişiler görmüştüm...''
  
  bunun yanı sıra aşağı yukarı aynı tarihlerde 10.yy coğrafyacısı el-istahri peçeneklerden şu şekilde bahseder:
  
  ''türk boylarından biri anayurtlarından koparak hazarlar ile rum arasındaki bölgeye ilerlemişti.bunlara ''bacanak'' denirdi.onların öteden beri konakladıkları yer değildi.orayı vardıklarında ele geçirdiler''
  
  burada önemli konu ilk anayurtlarının neresi olduğu ki bu konu hala karanlık ve şaibelidir.peçenekler'in karadenizin kuzeyinde ortaya ne zaman çıktıkları biliniyor.orta asya coğrafyasının neresinden koparak geldikleri hakkında bilgiler dar ve kısıtlı.
  
  çin'de sui hanedan yıllıklarında 7.yüzyıl ile bilgi verilirken.roman'ın doğusunda yaşayan ''beyrular''dan söz edilir.çin dilinde yüksek ihtimale beyru,peçenek demekti.
  
  8.yüzyıl'a ait uygurca bir raporda ''becanang''ların hor(oğuz veya uygur)lar ile mücadelesinden söz ediliyor.bu metinde peçenekler sır derya bölgesinde gösterilmiştir.
  
  bizans tarihçisi konstantinos porphyrogennetos,de administrando imperio adlı eserinde peçeneklerin 3 boyuna ''kangar'' dendiğini aktamıştır.bu kangar ismini araştırdığımızda kül tegin yazıtında geçen kengü tarban şehriyle bir ilişkisi olduğu muhtemeldir.peçenekler'in kökeniyle ilgili bilgiler aşağı yukarı böyledir.
  
  ruslar ile münasebetleri 915 yılın dayanır.peçeneklerin rus ülkesine yaptığı bu akında knez ıgor barış yapmak zorunda kalmıştır.ücretli askerlik yapmaktaydılar.parayı kim daha fazla veriyorsa rus veya bizans farketmez onun yanında savaşa giriyorlardı.bu ilk savaşlardan kısa bir süre sonra 946 yılında ruslar'ın yanında bizans'a karşı savaşmışlardır.
  
  knez ıgor 944 yılında öldükten sonra kiyev knezliğinin başına svyatoslav geçti.bu şahıs rus tarihinin iskenderidir.peçenekler ile başa baş mücadele etmiş.965 yılında hazarlara saldırmış.ardından 968 yılında bulgaristan'a saldırmıştır.savaşçı,cesur saygı duyulacak bir liderdir.
  
  bu bulgar saldırısı sırasında bizans tarafından püskürtülmüş ve peçenek kafa kolunda kalmış,peçenek orduları tarafından ordusuyla birlikte imha edilmiştir.
  
  aşağı yukarı yine bu tarihlerde hazarlar ile de savaş münasebetleri olmuştur.islam tarihçilerinden ibn rusta ve gardizi'nin naklettiğine göre hazarlar her yıl peçenek ülkesine akın düzenlerlerdi.ama kabarları topraklarından süren hazarlar aynı başarıyı peçeneklere karşı göstrememişler peçenekleri yaşadıkları topraklardan tam manasıyla söküp atamamışlardır.
  
  bizans kroniklerinde ise ciddi anlamda bir tehlike olarak 1046 dolaylarından sonra ortaya çıkmıştır.bizans'ın batıdaki bu saldırılarda zorlanmasının sebebi doğuda yeni bir türk imparatorluğun yani selçuklular'ın vucut bulmasından dolayıdır desek yanılmış olmayız.
  
  genel olarak bilgi vermek gerekirse peçenekler'in bizans topraklarına düzenledikleri akınlar yerleşmek için değil yağma ve çapul yapmak içindir. peçenekler bazen bizans tarafından geri püskürtülmüş ama çoğunlukla savaş meydanından galip ayrılıp istediklerini yani ganimetlerini almışlardır.bizans,bu saldırıları önlemek için kendi topraklarına bekçi kaleler dikerek peçenek akınlarını kesmeyi amaçlamış ama çin seddini aşan türkler için bizans'ın diktiği zayıf kuleler ne kadar etkili olmuştur ? zaten ilerleyen zamanlarda peçenekler,makedonya,edirne,lüleburgaz dolaylarına kadar girip bizas şehirlerini yağmalamışlardır.
  
  tarih sahnesinden çekilmeleri yine bir türk kitlesi kuman-kıpçaklar tarafından 11.yüzyılın sonlarında olmuştur.1091 yılında kıpçaklardan ağır darbe aldıktan sonra dağılmışlardır ve anadolu,macaristan,bulgaristan,sırbistan,rusya,kafkaslarda dağınık,vassal bir şekilde yaşamaya başlamışlardır.
  
  kaynaklar:
  
  kök tengri'nin çocukları-ahmet taşağıl
  erken iç asya tarihi-ıstan vasary
  hazar tarihi-mihail artamanov
  tarih-mikhael attaleiates
  ibn fadlan seyehatnamesi