pişon

• yaratılış kitabı^*'nda geçen, ilk ırmağın adı.
  
  "yar.2: 11 ilk ırmağın adı pişon'dur. altın kaynakları olan havila sınırları boyunca akar. "
• cennetin dört ırmağı olarak tevrat/eski ahit'te anılan diğer nehirler gihon/ceyhun^**, fırat ve dicle'dir.
  fırat ile dicle mezopotamya'yı, seyhun ile ceyhun maveraünnehir'i oluşturduklarına göre pişon sırderya/seyhun/sayhoun olabilir mi?
• eski ahit’in yaradılış bölümünde geçen aden’de doğan dört nehirden ilki.
  
  nerede olduğu tartışmalıdır. pişon’un nerede olduğunu bilmek için ilk olarak aden’in nerede olduğunu bilmek gerekir.
  
  aden’in neresi olduğunu günümüzde tam olarak bilmek mümkün değildir.ancak hangi aralıkta olduğunu aşağı yukarı tahmin etmek mümkündür.
  
  •kanaatimce en batı hattında iskenderiye’nin aşağı hattına hartum’a kadar olan kısım.
  
  • kuzeyde tebriz veya yukarı mezopotamya cezire ile aşağı hattında kuveyt al jahra kısmı.
  
  •doğuda isfahan ile şiraz hattı.
  
  bu büyük hatlar arasında diğer nehirlerden(dicle,fırat, gihon) dicle ve fırat bu hatların tam ortalar şekilde kuzey mezopotamya’dan basraya kadar uzanır.
  
  geri kalan iki nehrin ise adenin doğu batı sınırlarını oluşturması gerekir. tekrar tevrat’a dönersek ilk olarak lafzda pişon nehrinden bahseder. musa peygamber’in doğumu goşen aşağı mısır taraflarıdır. yani batı sınırının en uç noktası. musa peygamber sonrasında aden’in iç bölgelerine doğru hareket eder. mısır medeniyetinin can damarını oluşturan nil nehri ve çevresi. nil’in önemine binaen aden’in en batı kısmını oluşturması yüksek olasılıktır. (yeşillendirenle fikir-alışverişine açığım,tartışmaya açıktır.)
  
  peki nil pişon mudur, gihon mudur? işte bu konuda elimizde net bir veri yok. ancak eski ahit’teki lafızdan çıkardığım sonuca göre nil’in pişon olma ihtimali daha yüksektir. zira musa peygamberin hayatını baz aldığımızda nil ve çevresinin etki alanı tartışılmazdır. eski ahit lafzıyla musa peygamberin hayatının ilk evresini bağdaştırırsak bu ihtimal yabana atılacak bir ihtimal değildir.
  
  diğer iddialar seyhun ve ceyhunolduğu yönünde bu açıkçası çok makul gelmedi. zira ceyhan ve seyhan’ın aden’in sınırlarıyla tam bir bağlantısı yok.ayrıca iskenderiye hartum hattını ihya edecek ve medeniyeti oluşturabilecek bir konumda değil. ayrıca musa peygamber’in hayatı baz alındığında (tevrat- musa peygamber ilişkisi bakımından) etkili olduğu söylenemez. ayrıca vaadedilmiş topraklar’ın arasında maveraünnehir’in olması teyite muhtaç.
  
  peşin edit: bu düşüncelerim tamamen şahsidir. salt gerçeklik iddiası taşımamaktadır. bir tür fikir yürütmedir. tartışmaya ve eleştiriye tamamen açıktır. tevrat’ın diğer tefsirlerini okuduğumda burası editlenecektir.
• tevrat a göre yaratılan ilk ırmak.
  cenet bahçesi veya aden den dört kola ayrılan ırmaklardan biridir. günümüzde hangi ırmak olduğu kesin bilinmez. kimilerine göre nil kimilerine göre indus kimilerine göre de seyhundur.
  ancak gerçek bir nehir olması kesin gibi. çünkü diğer ırmakların ikisi fırat ve dicle dir. dördüncü ırmak gihon olarak geçer. genel kabul onun ceyhun ırmağı olduğudur. ancak özbekistan civarında bir nehrin kutsal olarka kabul edilen bölgeye uzak olması da dikkat çekici.
  
  pişon ve gihon muhtemelen dicle ve fırat gibi yakın iki nehirdi.