the robots of dawn

• isaac asimov'un efsanevi robot-imparatorluk-vakıf serisi kitaplarının üçüncüsü. robot serisinin üçüncü kitabıdır.
  
  aurora gezegeni tanıtılır. elijah baley aurora (bkz: spacer) (bkz: uzaycı) cinayeti ile ilgilenir. (bkz: dr amadiro).
  r (robot) giskard -ki olağanüstü önemlidir- tanıtılır. baley insanlığın uzaya açılması fikirleri için destek bulur.
• asimov'un kesinlikle en basarili robot romanidir. bu romanla robotlarla insanlarin ve uzaycilar ile arzlilar'in kaderleri ileride belirlenme rotasina girer. anlatimi cok basarilidir.
• türkiye de bugüne kadar sadece altın kitaplar tarafından 1980 lerin ortasında piyasaya sunulmuş romandır
• ilk olarak 1983 yılında basılmış ve ertesi yıl hugo ödülüne aday gösterilmiş bilim kurgu dedektif romanı.
• (bkz: gelecekte insanların seks yapmaması)
• robot serisi'nin üçüncü ve belki de en etkileyici romanıdır. sarsıcı sonuyla da serinin diğer eserlerinden daha üstün olduğu söylenebilir. her şeyden önce incelikle düşünülmüş çok başarılı bir kurguya sahiptir. özellikle, son ana dek sonunu açık etmeyen dokusuyla farkını ortaya koymaktadır. bir başka ayırt edici özelliği ise, içinde barındırdığı duygu yoğunluğu açısından çok daha tatminkar oluşudur. eserde, gladia delmarre ile elijah baley arasındaki ilişki, yalın; ama çarpıcı bir coşkunlukla aktarılır. dahası eser, gladia gibi başarılı bir karaktere gerekli derinliği sağladığı için de oldukça önemli bir noktadadır. gladia'nın solaria'yı geride bırakışı, ama aurora'ya da tam olarak uyum sağlayamamış oluşu ve bu durumun onda yarattığı ruh hali gerçekten de özenli bir biçimde işlenmiştir. yine özenli bir biçimde işlenen bir başka konu ise, elijah baley'nin bilmediği ve yabancısı olduğu bir dünyada, kendini çaresiz ve korunmaya muhtaç hissedişidir.
  
  the robots of dawn, pek çok konuda serinin diğer eserlerinden ayrılan unsurlara sahip olsa da, temelde yine bir dedektiflik hikayesidir. ama bu kez çözülmesi gereken "cinayetin" maktulü bir insan değil; insansı bir robottur. öte yandan aurora'nın toplumsal ve siyasi yapısı, cinayetin çözülmesinin önündeki en ciddi etkenlerden biri olarak karşımıza çıkar.
  
  aurora, dış dünyalar arasında ilk yerleşilen gezegen olmasının yanı sıra, tüm dış dünyaların da öncüsü konumundadır. elijah baley, her şeyiyle yabancısı olduğu bu gezegende çözümü zor bir olayı aydınlatmak zorundadır. öyle ki, tüm arzın ve dolayısıyla da insanlığın geleceği onun başarısına bağlı gibi görünmektedir. aurora'da, r. daneel olivaw ile birlikte en insansı iki robottan biri olan r. jander panell, tuhaf bir biçimde "ölmüştür". bu durum, galaksideki en büyük robotik uzmanı olan ve r. jander panell'in de yaratıcısı sayılan dr. han fastolfe'u çok zor bir duruma sokar. fastolfe'un rakipleri, bu olayı ona karşı siyasi bir koz olarak kullanmaya ve onu olabildiğince yıpratmaya kararlıdırlar.
  
  arza yakın politikalar güden ve insanlığın geleceğinin arzlılara bağlı olduğuna inanan dr. fastolfe'un bu krizden bir an önce kurtulması gerekmektedir. eğer dr. fastolfe'un rakipleri bu siyasi düelloyu kazanacak olurlarsa, insanlık arza mahkum kalacak ve belki de bu insanlığın sonu olacaktır!
  
  tüm bunların bilincinde olan elijah baley'nin omuzlarındaki yük artık çok daha ağırdır. acaba dedektif bu zorlu süreci başarıyla atlatabilecek ve insanlığın kurtuluşunun önünü açabilecek midir?
  
  gladia delmarre ile elijah baley'nin birbirlerine sarılıp vedalaştıkları kısım resmen insanın canını yakar, gözyaşı olup yanakları ıslatır. ayrıca eser, okuyucuya r. giskard reventlov gibi sıradışı bir karakteri armağan ettiği için bile değerlidir. yine dr. susan calvin'e selam çakan ve henüz olgunlaşmamış olsa da ilk psikotarih fikrinin nasıl ortaya çıktığını aktaran bölümleriyle de akıllara kazınmıştır.
  
  büyüksün isaac asimov diyor, önünde saygıyla eğiliyorum.
• muhtemelen gelecekte insanoğlunun uzaya çıktığı takdirde nasıl bir medeniyet kuracağının örneğidir bana kalırsa. ahlaki anlayışlar olsun, toplumun diğer normları olsun her konuda ilerleyen zamanlarda serbestlik ve bireycilik ön plana çıkacaktır. zaten aurora gezegeni tamamen bireylerin mutluluklarına ve çıkarlarına odaklı bir sisteme sahiptir. çağlar boyunca dünyamızdaki toplumsal yapının gün geçtikçe daha da bireyselleşmeye ve kişiselleşmeye başladığını düşünürsek asimov'un yaptığı gelecek tespitinin oldukça olası olduğunu görürüz. ayrıca kesinlikle bir parantez açılması gereken karakter: (bkz: r. giskard reventlov)
• robot serisinin vakıf serisine bağlandığı kitaptır. muhtemelen bu yüzden, özellikle serinin ilk kitabıyla tutarasızlıklar söz konusudur.
  
  --- spoiler ---
  
  arzda geçen ilk kitapta uzaycıların fikir yerleştirme (ki buna bir tür inception diyebiliriz) ve r. daneel olivaw'ın insan düşüncelerini analiz etme (örn: birinin yalan söyleyip söylemediğinin tespit edebilmesi) becerisi vardır.
  
  ilk kitapta işlenen bu iki özellik, the robots of dawn'da yok sayılmış; bu ikisinin karışımı bir güç r. giskard reventlov'a atfedilmiştir.
  
  elbette bunu bir kusur olarak görmek pek mümkün değil. birbirine çok yakın sürede yazılmış ve muhtemelen birbirini etkilemiş eserleri bir çatıda toplamanın kusursuz bir yolu olması mümkün olmasa gerek.
  --- spoiler ---
• asimov’un robot serisinin ucuncu kitabi.
  henuz serinin son kitabini, robots and empire’ı okumadim;
  benim icin the robots of dawn, suana kadar okuduklarim arasinda, serinin en carpici kitabi oldu. vakif serisi kadar carpici.
  
  --- spoiler ---
  
  giskard’in bu kadar onemli oldugunu tahmin edememistim.
  elijah ve gladia’nin vedasinda hissettiklerimi kelimelere dokemiyorum.
  
  “
  then there was silence and, reluctantly, they moved apart. she remained standing in the middle of the room and when he went to the door and turned back, she was still standing there with a little smile. his lips shaped: good bye.
  
  and then because there was no sound -he could not have done it with sound- he added, my love.
  and her lips moved, too. good bye, my dearest love.
  
  and he turned and walked out and knew he would never see her in tangible form, never touch her again.
  “
  …
  “
  giskard said, “good bye, friend elijah, and remember that, although people apply the phrase to aurora, it is, from this point on, earth itself that is the true world of the dawn.”
  “
  
  --- spoiler ---
• kitaptan genel olarak önceki entrlerde bahsedildiği için sadece naçizane bir tavsiye vermek istiyorum. polisiye, katil kim tarzı kitaplardan hoşlanıyorsanız agatha christie, sherlock holmes yerine isaac asimov'un kitaplarını okumanızı öneririm.
  çünkü diğer yazarların yazdıklarını edilgen bir biçimde takip ediyorsunuz. yani yazar olayları öyle bir sunuyor ki, bir müddet sonra takip etmeyi bırakıp; -dur bakalım ne olacak- moduna giriyorsunuz.
  ama asimov'un kitaplarında okuyucuyu pasifize etmeden, sürekli belli bir düzeyde olayın içine dahil olması sağlanıyor.
  
  sonuç olarak biraz yavaş ama okunmayı fazlasıyla hakeden bir kitap şafağın robotları.