zülfikar ali butto ^*

• pakistan başbakanlarından..
  benazirin bir önceki kuşağı..
• halk arasında "zülfü karalı butto" diye tabir edilen şahsiyet..
• 1979'da darbeci devlet baskani ziya ul hak tarafindan idam edildi.
• benazir buttonun babasi
• isim şehir oyununda "z" harfinin kurtarıcısı. dışişleri bakanıydı. çin'le pakistan arasındaki ilişkileri yumuşatmasıyla dikkat çekmişti. yahya han'ın istifası üzerine başkan oldu. sivil bir anayasa oluşturdu. pakistan halk partisini kurdu. daha sonra 1977 yılında yapılan seçimlerde tek başına iktidar oldu. seçimlere hile karıştığı iddia edilmişti. daha sonra ziya ül hak, fransızlardan uçak alınken de rüşvet yediğini iddia etti. başında çok fırtınalar esti. devirdiler. iyi eğitim almış ve çok zengin bir aileye mensuptu.
• ziya ul hak onu, supheli bir trafik kazasi galiba bir turkle evli olan oglunu, karanlık gucler de bugun kizini yok etti.
• zülfikâr ali butto, eyüp han döneminde ticaret bakanlığı, enerji bakanlığı ve dışişleri bakanlığı yapmış bir politikacıdır.
  zülfikâr ali butto, pakistan cumhurbaşkanı iskender mirza tarafından bm’de çalışmak için gönderildiğinde 28 yaşındaydı. daha sonra butto, eyüp han ile keşmir’deki savaş nedeniyle ters düşmüşlerdir ve eyüp han butto’ya düşman olmuştur.
  butto ailesi zengin ve toprak sahibi bir ailedir. butto ailesinin soyu m.s. 712’de hindistan’a gelen müslümanlara kadar dayanıyordu. butto ailesinin soy ağacının olduğu kitap bir sel fekâtinde kaybolur, ancak o kitaba göre butto ailesinin soyu hindu savaşçılar olan rajputlara ya da sind bölgesine gelen araplara dayanıyordu. butto ailesi günümüzde pakistan’ın önde gelen sind ailesidir.
  zülfikâr ali butto pakistan halk partisi’nin (pakistan people party) kurucusudur. bu partinin siyasi görüşü laik, merkez sol veya sol liberal olarak tanımlanabilir. aynı zamanda zülfikâr ali butto, john f. kennedy’nin liberal görüşlerine hayran olduğu bilinir. diğer yandan ise sosyalist politikaları benimser. bu yüzden keşmir meselesinde de mülhem olarak komünist çin ile iyi ilişkilere sahiptir. hatta mao zedong, zülfikâr ali butto’ya şapkasını hediye etmiştir.
  pakistan halk partisi (ppp) yapı olarak bünyesinde marksistleri, toprak ağalarını, azınlıkları ve fakirleri barındırır.
  zülfikâr ali butto, pakistan’da başbakanlık yaptığı dönem içerisinde, pakistan’da 22 zengin ailenin sultasını yıktı.
  feodal toprak ağalarının elindeki toprakları alıp fakirlere dağıtarak toprak reformu yaptı. aynı zamanda üretim araçları olan sanayileri millileştirerek işçilerin asgari ücretlerini artırdı. kırsal bölgelere ve köylere yol ve asfalt yaptırdı.
  belucistan'da bir köylü zülfikâr ali butto’ya, "yük taşıyan eşeklerim bu asfalt yolda durmadan kayıyorlar," diye şikâyette bulununca butto ona, "sana yeni bir tür eşek göndereceğim, sebzelerini pazara üç kat daha kısa sürede götüreceksin," dedi ve bir hafta sonra köylüye bir jeep gönderdi.
  pakistan’ın zengin kesimleri zülfikâr ali butto’nun bu sosyal politikalarından hiç memnun değildi. bununla birlikte butto cehaletle mücadele için okuma yazma kursları açtırdı. sendikaların sayısı artırıldı. 1973’te zülfikâr ali butto ilk islam anayasası’nı yaptı. ülkedeki ilk diyanet işleri bakanlığı butto zamanında kuruldu. halk kur’an’ı anlayabilsin diye tvlerde arapça dersleri yayınlandı. kur’an ilk kez onun döneminde hatasız olarak basıldı. kadınların da iş hayatında olmasını sağlamak için kadınlardan oluşan polis gücünü kurdu, televizyonlarda kadın spikerler bulunmaya başlandı. kadınlar rektör yardımcılığı ve eyalet valiliği gibi görevlerde de bulunmaya başlıyordu.
  zülfikâr ali butto döneminde, doğu pakistan (bangladeş) ile savaş yaşandı. pakistan bu savaşı kaybetti. bangladeş’te 3 milyon insan öldü. savaş sonucunda 93 bin pakistan askeri esir düştü. zülfikâr ali butto bangladeş’in bağımsızlığını tanıyarak 93 bin esir askeri kurtardı.
  butto, aşırı tutucu tipler tarafından sevilen biri değildi. bu aşırı tutucu tipler kaydi âzam (büyük lider) denen pakistan’ın kurucu lideri muhammed ali cinnad’a kâfir-i âzam (büyük kâfir) derlerdi. muhammed ali cinnah da zülfikâr ali butto gibi din ile devlet işlerini ayıran laik bir siyasetçiydi.
  pakistan kuruluşu itibariyle laik bir devlettir. daha sonra eyüp han döneminde pakistan, islam cumhuriyeti adını alıyor. ziya’ül hak döneminde ise şer’i hükümler uygulanmaya başlanıyor. (hırsızlara el kesme cezası gibi)
  zülfikâr ali butto, kendisi hakkında çıkarılan ‘viski içiyor’ dedikodusu hakkında bu aşırı tutucu tiplere gönderme yaparak “siz orospu çocukları gibi en azından halkın kanını içmiyorum.” demiştir.
  zülfikâr ali butto günde 18 saat kadar çalışırdı. yorgunluğunu atmak ve kafa dağıtmak için viski içerdi.
  zülfikâr ali butto, hindistan’ın racistan çölleri’nde nükleer silah denemesi yapıp nükleer bir güç haline gelmesinden rahatsızlık duymaktaydı. butto, pakistan için nükleer silah yapma işini bayağı kafayı koymuştu.
  bu iş için “gerekirse halk olarak çim yeriz, aç kalırız ama kendi nükleer silahımızı yapmaktan vazgeçmeyiz.” demiştir.
  ancak ne var ki zülfikâr ali butto’nun bu nükleer silah sevdası onu canından edecekti…
  en başta zülfikâr ali butto’nun nükleer silah girişiminden amerika rahatsızdı.
  halktan para toplandı, nükleer silah pakistanlı mühendisler ve fransa’nın desteğiyle yapıldı. nükleer silahın heykeli bugün pakistan’ın multan şehrindeki bir meydanda bulunmaktadır.
  zülfikâr ali butto, nükleer silah programını gerçekleştirmeden önce dönemin amerika dışişleri bakanı henry kissenger ile bir takım diploması trafiği gerçekleştirdi.
  kissenger yapılan görüşmede, ağırbaşlı bir ses tonuyla zülfikâr ali butto’ya “esasen buraya tavsiyede bulunmaya değil, sizi uyarmaya geldim. abd’nin pakistan’ın nükleer programıyla ilgili sayısız çekincesi var; bu yüzden benim dediğimi kabul etmekten başka seçeneğiniz yok.” dedi.
  zülfikâr ali butto ise gülerek sordu: “velev ki reddettim, ne olacak?”
  henry kissenger daha da ciddileşerek gözlerini butto’nun gözlerine dikti ve “o zaman başına öyle korkunç işler getiririz ki, aleme ibret olursun.” dedi.
  bunun üzerine butto ayağa kalktı, elini kissenger’a doğru salladı, “pakistan, abd başkanı olmadan da yaşayabilir. artık sizinkiler bu bölgede başka bir müttefik bulmak zorunda kalacaklar.” dedi ve arkasını dönüp çıktı.
  benazir butto ise bu toplantı için “babam kissenger'la toplantısından sonra eve geldiğinde çok sinirliydi. söylediğine göre kissenger onunla oldukça sert konuşmuş, abd'nin bir pakistan nükleer tesisini kabul edemeyeceğini açıkça söylemişti ona. babam fransa ile yaptığı anlaşmayı iptal etmeli ya da yeni bir teknoloji ile nükleer bomba yapma ihtimali ortadan kalkana kadar birkaç yıl ertelemeliydi. kissenger babama çok iyi bir devlet adamı olduğunu ve onu bir dost olarak uyardığını söylemişti. babam fransa ile olan anlaşmasını tekrar gözden geçirmeli ya da dünya için kötü bir örnek olma ihtimalini göze almalıydı.” demiştir.
  benazir butto, babası zülfikâr ali butto’nun 1973 arap-israil savaşı’nda arapları desteklemesi, abd’nin vietnam politikasını eleştirmesi, komünist çin ile de iyi ilişkilere sahip olması nedeniyle amerika tarafından devrilmek istenebileceğini söyler.
  benazir butto, pakistan’daki bir amerikalı diplomat’ın zülfikâr ali butto’yu kastederek “baylar bu parti sona erdi! bu adam bitti!” demesine dair istihbaratının gelmesi üzerine zülfikâr ali butto’nun mecliste "baylar, bu parti henüz bitmedi ve ben bu büyük ulus için istediklerimi yaparak görevimi tamamlamadan da bitmeyecek." demesinden bahseder.
  zülfikâr ali butto, genelkurmay başkanı olarak daha önce yanlış bir adamı atamıştır. bu adam ziya’ül hak’tır. bu adam amerika’da eğitim görmüştür. ürdün’de devlet filistinli isyancıları bastırmıştı ve 7 bin filistinliyi öldürmüştü. kara eylül denen bu olaylarda ziya’ül hak bu isyanı bastıran kuvvetlerin başında bulunan isimdi. ziya’ül hak, gösterdiği “üstün hizmet” nedeniyle ürdün devleti tarafından şeref madalyası almıştır. ziya’ül hak filistinliler tarafından sevilmeyen bir isimdir. aynı zamanda ziya’ül hak’ın israil ile de arası iyidir. kendi döneminde israilli silah tüccarlarının peşaver’de bulunup afganistan’a silah satmaları için onlara imkân sağlamıştır.
  zülfikâr ali butto, 1977’de ziya’ül hak tarafından devrilir. 1979’da düzmece bir mahkeme sonucunda idam edilir. butto idamdan önce tartaklanır, bu yüzden boğulmak üzereyken ona trakeostomi yapmışlardı.
  ziya’ül hak erken seçim sözü verse de sözünde durmadı. pakistan’ın hem cumhurbaşkanlığı hem de genelkurmay başkanlığı görevini yaptı. nitekim aynı şeyi daha sonra pervez müşerref de yapmıştı.
  ziya’ül hak, zülfikâr ali butto’nun millileştirdiği fabrikaları özelleştirmeye başladı. sendikalar da artık geri planda kalmaya başlamıştı. patronlar işçileri işinden kovarken "nerde sizi koruyan bhutto babanız?" diyerek alay ediyorlardı.
  ziya’ül hak döneminde pakistan’da radikal islamcılık tavan yapmaya başladı. ziya’ül hak, vehhabilik mezhebine hoşgörü gösteriyor ve cemaat-i islami gibi yapılarla iç dışlı bir haldeydi.
  ziya’ül hak ile amerika’nın arasının çok iyi olma nedeni, o zamanlar sovyetler’in afganistan üzerinden asya’ya inme stratejisine karşı sağlam bir ittifak gerçekleştirmelerinden kaynaklıydı. aynı zamanda sovyet rusya, keşmir meselesinde hindistan’ı desteklemektedir. bu ise pakistanla amerika’yı daha da birbirine yakınlaştıran bir etkendi.
  diğer yandan ziya’ül hak’ın sponsoru suudi arabistan olmuştur. binlerce cihatçı pakistan’a akarak afganistan’daki cihada katılıyordu. pakistan’da afganistan’daki savaş nedeniyle 3 milyon afgan mülteci nüfusu oluşmuştu. yani pakistan bir anlamda cihatçı cenneti haline gelmişti. daha sonra bu cihatçılar taliban ve el-kaide adıyla pakistan’ın başına bela olacaktı.
  ziya’ül hak, 17 ağustos 1988 günü bir uçak kazasında hayatını kaybeder. kazada onunla beraber ölen otuz kişinin arasında genelkurmay başkanı, kara kuvvetleri komutanı yardımcısı, sekiz üst düzey subay, abd'nin pakistan büyükelçisi arnold raphel ve bir de amerikalı general vardı.
  ziya’ül hak’ın ölümünde epeyce suikast şüphesi vardır. ziya’ül hak ölümünün arkasında ise sovyet rusya’yla afganistan istihbaratı khad’ın olduğu sanılmaktadır. ziya’ül hak sovyetlere karşı amerika’yla birlikte afgan cihadını desteklemiştir.
  daha sonra nihayetinde zülfikâr ali butto’nun kızı benazir butto, bir intikam ateşiyle pakistan’ın başına gelmiştir. ziya’ül hak’ın trajik şekilde ölümüne en çok sevinen oydu. butto’nun annesi begüm nusret butto iranlı şii bir kürttür. bu yüzden benazir butto şia kültürüyle de iç içe büyümüş bir insandır. annesiyle muharrem aylarında siyah giyerek kerbela mersiyelerine katıldığı oluyordu.
  butto’nun annesi begüm nusret butto, bir kriket maçında ziya’ül hak taraftarlarınca sopalarla dövülerek başından hasar alıyor ve daha sonra alzheimer hastalığına yakalanıyor. kardeşi şah navaz butto ise zehirlenerek öldürülüyor. öteki kardeşi murtaza butto bir silahlı çatışmada öldürülüyor. murtaza butto, al-zufikâr adlı bir örgütün kurucusuydu. bu örgüt ziya’ül hak rejimine karşı uçak kaçırma gibi eylemler gerçekleştiren bir örgüttü.
  ne kadar ilginçtir ki, benazir butto laik bir demokrat olarak her ne kadar aşırı tutucularla mücadele etse de, pakistan istihbaratı ısı’ın başında hamid gül gibi isimlerin bulunması nedeniyle afganistan’daki hükümeti devirmek için taliban desteklenmiştir. taliban kâbil’i ele geçirerek afganistan’da pakistan destekli yeni bir rejim kurmuştur. elbette ki bundaki neden durand hattı denen bir meseleden kaynaklıydı. durand hattı anlaşmasının süresi bitiyordu ve afganistan pakistan’dan peştun bölgeleri üzerinden hak iddia etmesin diye taliban afganistan tarafından desteklenmişti.
  butto taliban’ın afganistan’ı ele geçirmesini “korkunç” bir olay olarak değerlendirir.
  diğer yandan benazir butto kadın politikaları nedeniyle şunları demektedir: “en çok gururlandığım çalışmalardan biri de, pakistan gibi kadınların ve kızların ihmal edildiği, kötü muameleye maruz kaldığı bir ülkede onların haklarını kabul ettirmek oldu. hükümette birkaç kadın bakan oldu ve bir kadınları geliştirme bakanlığı kuruldu. üniversitelerde kadınlar için çalışma programları geliştirildi. cezaevlerindeki kadınlara daha iyi koşullarda yaşama ve daha iyi yasal destek sağladık.
  iş açmak isteyen kadınlara normal bakanlardan kredi almak yanında, ayrıca sadece kadınlara kredi verecek kadınları destekleme bankası kurduk. kadınlara aile planlaması, beslenme, çocuk bakımı ve doğum kontrolü gibi konularda eğitim verecek okullar açtık. ziya'nın diktatörlüğü zamanında kadınlara yasaklanmış olan uluslararası spor olaylarına katılma hakkını yeniden verdik onlara. benim ilk iktidar dönemimde özel sektör ve halk tarafından 18.000 ilk ve ortaokul inşa edildi.” demiştir.
  bir takım modernizasyon politikalarına giderek “yılda sadece 260 köye elektrik götürülebildiğini ve pakistan'da yaklaşık 80.000 köyün elektriksiz olduğunu öğrenince bu çalışmaları hızlandırdık. yol yapımlarına ve halka temiz içme suyu sağlama çalışmalarına hız verdik. telefon almak isteyenler bazen yirmi yıl bekliyordu ve insanların kredisiz, telefonsuz ve elektriksiz olarak nasıl çalıştıklarını düşündüm. bakandan buna bir çare aramasını istedim, 1989'da fiber-optik kablo sistemini getirdik. mobil telefonları devreye soktuk. insanların dış dünyaya açılmalarını sağladık, başka ülkelerde cnn ancak otel odalarında izlenebilirken biz cnn'i pakistan'a getirdik. ben pakistan'ın en kısa zamanda modern bir ülke olmasını istiyordum.” demiştir.
  benazir butto pakistan’daki daha sonraki seçimi kaybetmiştir. sürgün yemiştir. bae’de kalmıştır. pakistan’a dönerken şunları söylemiştir. “benigno aquino'nun ağustos 1983'te manila'da öldürülmesi gibi ben de uçaktan inerken vurulabilirdim. el-kaide beni kaç kez öldürmek istedi, gericilerin istemediği demokratik seçimler için ülkeme dönerken, bunu tekrar denemek istemeyecekler mi acaba? ama ben yapmam gerekeni yapacağım, pakistan halkına verdiğim demokrasi sözünü yerine getirmek için yeniden çalışmalara başlamam gerekiyor.”
  benazir butto, pakistan’a gelmeden önce güvenlik önlemleri için yurtdışında eğitilmiş özel güvenlik birimini ve kurşun geçirmez cam talep etmiştir. fakat pervez müşerref bu talebi geri çevirmişti. benazir butto’nun kaderi babası zülfikâr ali butto gibi oldu ve 2007 senesinde taliban tarafından katledildi. maalesef butto ailesinin kaderi iyi değildi. butto ailesi radikal anlayışlardan hep acı çekmiştir. ruhları şad olsun…
  
  kaynaklar:
  
  benazir butto – doğu’nun kızı
  
  tarık ali – düello / amerikan gücünün uçuş rotasındaki pakistan
• ziya ül hak'tan önce pakistan'ın islamcılaşmasını başlatan kişidir.
  
  seküler bangladeş avami birliğinin liderlik ettiği bangladeş kurtuluş savaşı sonrası bangladeş^* pakistan'dan bağımsızlığını kazanarak seküler bir ülke olarak kurulunca pakistan'daki islamcı partiler güç kazanmaya başlamıştı.
  
  1974'te islamcıların isteği üzerine butto tarafından pakistan'daki ahmediler gayrimüslim ilan edildi. 1973'te kabul edilen yeni anayasa ile islam dini pakistan'ın resmi dini haline getirildi. kumar, alkol ve gece kulüpleri yasaklandı.
  
  https://en.wikipedia.org/…_in_pakistan#islamization
• önünde 2 kıdemli general varken kendisi tarafından ziya ül hak genelkurmay başkanı olarak atanmıştır yine ziya ül hak tarafından yapılan darbe neticesinde iktidardan indirilip ziya tarafından af yetkisi olmasına rağmen idam edilmiş kişi.