cool jazz

• 50'li yillarda ortaya cikmis, 60'larda doruga ulasmis ve cagdas jazz muziginin temellerini olusturan, cool bir havaya sahip jazz turu. jazz muzigini, new orleansli afroamerican muzisyenlerin folk muzigi olmaktan cikarip, modern bir muzik turu haline getirmistir. donemin bebop dinlemekte olan east coastlulari bu turden nefret etmistir. oysa gunumuzde her nasilsa durum tam tersidir.
  
  big band anlayisindaki "her aletten bissuru olsun, ses ciksin" (bkz: senfoni) mantigina karsit olarak, her aletten birer tane bulundurulmasi ve boylece farkedilebilir bir armoni ve karmasik bir kontrpuan kurgusu olusturulmasi (bkz: oda muzigi) esasina dayanir.
  
  (bkz: miles davis)
  (bkz: stan getz)
  (bkz: dave brubeck)
  (bkz: modern jazz quartet)
  (bkz: swingle singers)
• miles davis'in her ne kadar tek basina olmasa da onculugunu yaptigi jazz akimi. bir nevi insanlarin o zamanin hizli bebop muzigine "birader hoop! nedir nereye yetisioruz bi sakin bi durul nooluyo yaa..." demesidir.
  
  charlie parker ile calistiktan sonra tek basina kalan miles zorluklar icinde gunlerini geciriyordur. eroine artik iyiden iyiye bagimlidir ve sokaklarda hayat kadinlariyla yatip kalkiyordur. bu zavalli hali bir yana muzikal olarak da cokus durumundadir. irkcilik nedeniyle butun barlarda beyaz muzisyenler calismaktadir. buldugu islerde de uyusturucu kullanmasi nedeniyle sorunlar yasamaktadir.
  
  boyle bir durumdayken gerry mulligan ve orkestrasi adeta bir piyango gibi cikar miles'in karsisina. miles zar zor elde ettigi bu firsati iyi degerlendirir ve gece gunduz birlikte calisarak cool jazz isimli yepyeni tarzi yaratirlar.
  
  cool jazz, kisa bir anlatimla o zamanin bebop tarzina tezat olarak yavas ilerler. yumusaktir ve tonlara guzel yayilmis bir orkestrasyona sahiptir. kisisel gorusum bu acidan cok az da olsa duke ellington'in swing zamanlarini animsatmasidir. bebop'ta cabuk degisen akorlar ve dolayisiyla cabuk ve surekli degisen ton, tempolu up-swing ve afro-cuban ritimleri, yerini daha yumusak melodilere birakmistir. bu sekliyle akorlarin uzerinde daha cok vurgu yapabilmeye imkan saglamistir. boylece atilan sololar bebop'ta oldugu gibi sadece akor uzerine kurulu olmaktan cikmis dizilere yayilabilme imkani bulmustur. ne de olsa hizli bir ritimle yarim olcude gecip giden bi akorla normal tempoda 2 olcu devam eden bir akor karsilastirilmaz. bu yuzden bu gelisme bazi kitaplarda "dikey olarak dusunmek, yerini yatay olarak dusunmeye birakti" diye anlatilir.
  
  tabi ki de bu degisim bir anda tek bir albumle olmamistir, fakat cool jazz yeni bir muzikal dusunceyi baslatmistir. yukarida sayilan butun gelismeler miles davis'in onculugunu yaptigi modal jazz doneminde kind of blue adli albumunde tamamen netlesmistir.
  
  (bkz: the miles davis story)
  (bkz: the jazz theory book)
  (bkz: miles electric - a different kind of blue)
• bebop akımındaki hızlı tempo, karmasık melodi, armoni ve ritmlere tepki olarak ortaya çıkmış bir tarzdır. bu fikirler genelde batı kıyısı müzisyenlerince benimsendiği için bu tarza west coast jazz de denmektedir. beboptan daha rahat bir muziktir. cool'u benimseyen bir çok grupta piyano bulunmaz, daha cok uflemelilerin - genelde saksofon ve trompet gibi - armonizasyonu ve akor ilerlemelerine dayanir. miles davis ilk onceleri charlie parker'in albumlerinde boy gösterdiyse de ilk lider olarak görulmesi the birth of the cool albümünde olmuştur. diger muzisyenler saksofoncu stan getz, gerry mulligan ve trompetci chet bakerdır. icinde piyano buluduruan grupların başında dave brubeck (alto saksofonda paul desmondla birlikte), lennie tristano (saksofonlarda lee konitz ve warne marshla birlikte) ve modern jazz quartet (piyanoda john lewis ve milt jackson vibrafonda). son grup jazza klasik müzik öğelerini de sokmuştur (bkz: üçüncü akım) ^*.
• mutluluk anında hüznü yaşayabilen insanın yaptığı ettiği müziktir.. cool jazz, duygu karmaşasıdır, adile naşit'in gülerken ağlaması gibi bir hissiyata sürükler insanı...
  (bkz: chet baker)
• hayatin bir trajikomedi oldugunu fark etmis kisilerin yaptigi, bu yuzden dinlerken asla kotu hissedemeyeceginiz, ama kendinizi kandirmaniza da neden olmayan, her seyin basit temelinin bilincinde olma hissiyle kendinizi kusursuza yakin bir uyum ve guven icinde hissetmenizi saglayan muzik turu.
• jazzradio.com adresinde aynı isimli bir de radyo istasyonu vardır ki, of, çılgın atarsınız. hele şu yağmurlu günde evde battaniye altında oturabilme lüksünüz varsa...
• jazzradio.com altındaki kanalda biraz önce linus and lucy çalarak kalitesini tekrar göstermiştir...
• (bkz: birth of cool)
• 1950'lerde be-bop'tan doğan, amerikan cazında önceki sıcak (hot) tarza göre entonasyon tekniğinde ve artikülasyonda soğuk (cool) olan, dinamik efektlerden kaçınan, daha az coşkulu atmosferde; flüt, korno gibi tipik olmayan çalgılar kullanılan, füg gibi klasik beste stillerinin de işlendiği, aşırı çok sesliliğe yönelen, bu arada pek çok politonal ve atonal cümleleri de içeren stil.
  
  bu tarzın seçkin müzikçileri arasında lester young, bach'a yakın stiliyle tanınan john lewis, miles davis gibi zenci müzisyenler yanında lennie tristanoo, lee konitz, stanz getz, gerry mulligan gibi zenci olmayanlar da mevcuttur.
• (bkz: periyodlar ve akimlar halinde caz tarihi/2)