nizam-ı cedid

• nizam-ı cedit terimi, geleneksel osmanlı idari-siyasi sisteminin çöküşüne işaret eder. nitekim geleneksel siyasi-idari düşüncede nizam, tanrı tarafından konmuştur. dolayısıyla nizamda meydana gelebilecek bütün değişimler bir sapma ve hatadır. eğer devlet ve toplumda bir bozukluk varsa, bu tanrı nizamının doğru uygulanmaması yüzündendir. bu yüzden geleneksel zihniyet, bir altın çağ miti yaratmıştır. bozukluklar ya kanuni devrine ya da asr-ı saadete dönmekle giderilebilir.
  
  nizam-ı cedit, yani yeni nizam kavramı, nizamdaki değişmelerin bozulma olmadığını, bunların yenilik ve ıslah sayılması gerektiğine işaret eder. önce askerî bir nizam-ı cedit düşünülmüş, bu zorunlu olarak zamanla idareye ve siyasete yansımıştır.
  
  nizam-ı ceditten ilk bahseden kişi, bizim daha çok matbaacılığıyla tanıdığımız ibrahim müteferrika'dır. ibrahim müteferrika usulü'l-hikem fi nizamü'l-ümem adlı eserinde avrupa'daki askerî yenilikleri oldukça detaylı biçimde tarif etmiş, bunları nizam-ı cedit olarak adlandırmıştır. bu kitapta dragoon, infantri, kavalerya gibi çağdaş savaşın olmazsa olmaz askerî birimlerinden ilk kez bahsedilir.