yapısal eşitlik modellemesi

• konuyla ilgili piyasada kullanilabilecek en iyi kitaplardan biri sudur: byrne, b. m. (2001). structural equation modeling with amos: basic concepts, applications and programming. lawrence earlbaum associates, mahwah, nj. bu kitabi amazon ya da benzeri sitelerden rahatca bulabilirsiniz.
  
  structural equation modeling'i gerceklestiren en yaygin programlardan biri amos (kitap amos'a gore duzenlenmis zaten) amos 4 ya da amos 16 versiyonunun analiz acisindan hemen hic bir farki yok, yeninin tek numarasi var 8 haneden daha uzun degisken ismi girmenize izin veriyor, bence cok da onemli degil. ikisi de spss dosyalarini taniyor, file- data files'dan kullanacaginiz spss dosyasini secerek spss dosyasini amos'a gorunur kilmaniz lazim.
  
  burda onemli olan iki nokta var, birincisi data file'i bi kere bagladiktan sonra istediginiz kadar degisiklik yapin spss dosyaniz ustunde, amos bunlari tanimiyor. sonucta eger spss dosyasinda bir degisiklik yaparsaniz ve bu amos'ta yapacaginiz analiz icin onemli bir degisiklikse, dosyalari save edip, programlari bastan baslatarak dosyayi amos'a tekrar tanitmaniz gerekiyor.
  
  ikincisi de, amos graphics'le ilgili, latent ve measured variable'lari yandaki bin kusur hazir cizilmis modelden secerek (ekleme cikarma yapabiliyosunuz degiskenlerde, amos graphics menusu neredeyse paint'in aynisi) kendiniz de cidebilirsiniz, ki ben daha pratik buluyorum, aklimda modelim hazirsa cok daha zaman kazandiran bir sey. burda da variable isimlerini objenin ustune saga tiklayip (elipsler latent variable (unobserved variable), dikdortgenler measured variable (observed), error term'ler de lolipop seklinde kucuk daireler (bunlar predict edilen her seye eklenicek, latent measured farketmez; sadece unoberved olan latent'lara eklenmiyor), neyse saga tiklayip ustteki kutucuga vereceginiz adi, alttakine de spss dosyanizda eslesecegi degisken neyse, birebir onun ismini yaziyorsunuz.
  
  bu da ayri bir komik ayrinti, ismi yazdiktan sonra ok yok, sag ustteki carpidan kapatinca algiliyor degiskene verdiginiz ismi. ikinci numara da su, latent variable'lara vereceginiz isim (measuredlar icin spss'deki degisken isimleriyle birebir eslesme istenirken tam tersine) spss doyanizdaki hicbir degisken ismiyle uymamali. teorik aciklamasi su, latent variable (unobserved ya da observed, yani predict eden ya da edilen) sizin olcebildiginiz bir degisken degil, siz olculebilen measured variable'lari bir kumede toplayip bunlara isim veriyosunuz, bu nedenle olculen herhangi bir degiskenle eslestirilemez.
  
  son olarak bir de bir makale var ki, hani sem'le ilgili on bilgi gerektiriyor ama cidden kitaptan cok daha iyi diyebilirim. programi kullanan/ kullanacak herkesin okumasi gereken, cok kisa ama nokta atisi aciklamalar yapan, ve cok kolay okunan bir yayin, ilgilenenlere siddetle tavsiye ederim: schreiber et. al. (2006). reporting structural equation modeling and confirmatory factor analysis results: a review. the journal of educational research, vol.99, p.323- 337.