razi

• asıl adı ebu bekr muhammed ibn zekeriyya el râzi olan tıp, kozmoloji, simya, felsefe gibi alanlarla ilgilenmiş deist filozoftur. islam coğrafyasında nadir bulunan, ilk çağ filozofları ile karşılaştırılabilecek akılcı görüşlerin sahibi olan razi etik, metafizik, ruh sağlığı gibi hususlarda görüşleriyle ön plan çıkmaktadır. yaşadığı dönemde islamı ve peygamberleri kabul etmeyen bir deist olduğu için çokça eleştirilmiştir. filozof bir tanrının varlığını kabul etmesine rağmen insanlar arasında akıl , yetenek açısından eşitliği savunmuş ve şöyle yazmıştır: "mutlak hikmet, adalet ve merhamet sahibi olan allah’ın insanlar arasından peygamber veya ruhanî bir şahsiyeti üstün niteliklerle donatarak imtiyazlı kılması ve insanlara mürşid olarak göndermesi o’nun hikmet, adalet ve merhametiyle bağdaşmayan bir durumdur. insanlar akıl ve diğer yetenekleri açısından eşit düzeyde yaratılmıştır, üstün niteliklerle donatılmış imtiyazlı birinin varlığı bu eşitliği bozar."
  
  tıpkı epikür gibi mutluluğun basit zevklerde ortaya çıkmayacağını bilen, felsefesinde erdem, ahlak gibi üstün nitelikleri ön plana çıkaran razi zamanın sonsuzluğuna ve her şeyin değişime tabi olduğuna sık sık vurgu yapmıştır.
  
  " akıllı kimse üzerinde yaşadığı dünyada her şeyin sürekli değiştiğine, yaşayanların da bu yasaya tâbi olduğuna, bundan kurtuluş imkânının bulunmadığına kesinlikle inanırsa meydana gelen can sıkıcı ve üzücü her olayı doğal karşılar.
  
  iradesi dışında ve üstesinden gelemediği olumsuzluklar karşısında yıkılmaz. her olumsuzluktan daha beterinin olabileceğini, sevinç ve mutluluk gibi üzüntü ve kederin de gelip geçici olduğunu, nihayet üzülmenin hiçbir şeyi değiştirmeyeceğini düşünerek teselli bulur."
  
  razi deist olması hasebi ile islam coğrafyasının pek bilinmese de eserleri günümüze ulaşmış önemli bir değerdir. ayrıca görüşleri açısından ilk çağ filozofları ile kıyas edilebilecek nadir düşünürlerdendir.