buzul çağı

• dönem dönem görülür dünyamızda. atmosferdeki kimi gazların artıp azalması ile tetiklenir. tıpkı günümüzde içinde bulunduğumuz küresel ısınma süreci gibi... özet geçersem, oksijen oranının yoğun biçimde artması buzullaşmaya, karbondioksitin aşırı artışı ise küresel ısınmaya neden olur. bu olay gezegende dönem dönem olur, evet ama, bu son küresel ısınma dönemini biz insanoğlu olarak karbondioksit salınımımız sayesinde öylesine hızlandırdık ki, çok ani ve sonuçlarının ne olabileceği tahmin edilemeyen bir ısınma sürecine girdik. durdurulamayan bir ısınma, küresel afetlere, kayıplara yol açabilir ve ardından çok ani biçimde gelen yeni bir buz çağını da tetikleyebilir. bilinmiyor... neyse, konumuz buzullaşma süreciydi, devam edelim...
  
  tespit edilebilen ilk buz çağı ortalama 2 milyar yıl önce yaşanmış, günümüzdeki amerika kıtasının kuzeyleri ile avustralya'nın güneylerinde bu çağa ait kalıntılar bulunmuştur.
  
  ardından gerçekleşen ve bundan 700 milyon yıl önce -buraya dikkat, bu dinozorlardan bile çok öncesidir, insanın dünya üzerinde yaklaşık 2 milyon yıldır varolduğu düşünülünce manyakça bi zaman kavramı bu- evet 700 milyon yıl önce gerçekleşen en büyük çaplı buzul çağında, ekvator da dahil olmak üzere tüm dünya tamamıyla buzlar altındaymış, bu sürece "kartopu devri" de deniyor. bir ara bilgi olarak vereyim, bu çağda mamut filan yoktu, mamutlar 30 milyon yıl kadar önce görüldüler ve 10 bin yıl önce de nesilleri tükendi. yaşadıkları çağ günümüze göre çok daha soğuktu, bu kısım doğru, evet.
  
  dinozorlar ise çok sıcak bi çağda dünyaya hakimdiler, bu da ortalama 200 milyon yıl öncesine tekamül eder. zira bu çağın sonunda seri halde ve milyonlarca yıl devam eden volkanik patlamalar ve depremler olduğuna dair teoriler de mevcut.
  
  evet devam edelim, bu büyük çaplı buzul çağından sonra gelenler hep ufak çaplı olmuştur. bu dönemlerde kutuplar dönemsel olarak bir miktar içeri girmiş, yani ekvatora doğru büyümüş, kıtaların kutuplara en yakın bölgeleri buzlar altında kalmıştır. ancak bir daha hiçbir zaman öylesinde büyük bir buzul çağı yaşanmamıştır.
  
  bilinen son buzul çağı 3 milyon yıl kadar önce gerçekleşmiş ve 10 bin yıl önce sona ermiştir, günümüzdeki kutuplar, bu çağın kalıntılarıdır. şöyle diyebiliriz, ilk insan, dünya bir buz devrindeyken oluşmuştur.
  
  şu an bir ısınma sürecindeyiz, ancak bahsettiğim gibi bu ısınma, doğal olan, beklenen, bugüne kadar yaşanmış olanlardan çok farklı, çok ani ve hızlı, özellikle son 100 yılda marjinal artışlarla günümüze kadar gelindi, her an her şey olabilir artık. o nedenle buzul çağı konusunda herkes azbuçuk bişeyler okusun, bilsin, öğrensin ister bu deli gönül...parmaklarım yoruldu vallaha!