aspar

• alan asıllı arian mezhebine mensup attila ve flavius aetius'un çağdaşı, doğu roma imparatorluğu'nda magister militumluğa kadar yükselmiş olan kumandan, babası ardaburius gibi. 400-471 yılları arasında yaşamıştır ve tam adı flavius ardabur aspar'dır.
  
  aspar ismi alan dilinde at binicisi anlamına geliyormuş, adamın doğum ölüm yıllarına vikipedi'den bakarken bunu da öğrenmiş bulundum/bulunduk.
  
  aspar'ın babası ardaburius bizans'ın doğu sınırında sasanilere karşı peş peşe 7 zafer kazanmış başarılı bir kumandandı.
  
  aspar askeri alanda adını ilk olarak batı roma imparatorluğu'nda iii.valentianus'un naibi olan haris annesi galla placidia'ya karşı ayaklanan taht gaspçısı joannes'e karşı babasıyla beraber yürütemediği, evet yürütemediği, operasyonda duyurdu. aspar'ın birlikleri ravenna önlerine kadar ulaşmayı başarmıştı, babasının birlikleri ise deniz yolu ile italya'ya intikal ederken fırtınaya yakalanmış ve gemileri batmıştı; babası ise esir düşmüştü. yine de aspar flavius aetius ve hunların desteklediği joannes birlikleri karşısında mağlup olmadı; hatta taktiksel bir zafer elde etti. bu sayede joannes tahta geçemedi ve theodosius hanedanlığı bağı iki roma arasında iii.valentianus'un ölümüne kadar devam etti.
  
  bonifacius'un geiserich'e karşı yürüttüğü operasyona katıldı, bonifacius'un hataları sebebiyle birleşik roma ordusu savaşı kaybetti. ardından balkanlarda hunlar ile devrin magister militumu arnegliscus ile birlikte savaştı, burada ise arnegliscus'un hataları sonucu bizans birlikleri ağır yenilgiye uğradılar. ardından ise utus savaşı geldi, bu savaşta da hunlar kazandı; ama aldıkları zafer pahalıya mal olmuştu. savaş esnasında ise magister militum arnegliscus öldü, aspar bir ariusçu olmasına rağmen magister militum oldu.
  
  doğu roma imparatorluğu'nda ii.theodosius'un attan düşerek ölmesi sonrası onun ablası pulcheria ile evlenen ve aspar'ın nüfuzu altında olan marciantahta geçti. marcian'ın tahta geçmesi ile birlikte doğu roma hunlara ödediği vergiyi de kesti, ki zaten ilikleri kurumuştu.
  
  aspar, yani doğu roma imparatorluğu, her ne kadar doğu kiliseleri ile sorunlu olsa da ii.yazdgerd'e karşı vartan mamigonyan'ın bayrağı altında toplanmış olan hıristiyan ermenileri destekledi. bunun sonucunda sasaniler ermenilere karşı zafer kazanmış olsalar da aldıkları zafer ağır olduğundan dolayı aşağı yukarı 100 yıl boyunca doğu roma imparatorluğu'na ciddi bir tehdit oluşturamadılar.
  
  kendi dönemi esnasında gerçekleşen kalkedon konsili sonucunda roma ile istanbul, ravenna ile istanbul -yani iki roma'nın ruhani ve siyasi başkentleri- iskenderiye'de ortaya çıkan monofizit görüşleri reddederek otoritelerini pekiştirmişlerdir. aynı süreç doğu kiliselerinin kendi içlerinde bölünmelerine kadar devam edecektir.
  
  ostrogothların kralı theodoric the great kendi yetiştirmesidir bir bakıma.
  
  471 yılında siyasi karışıklık esnasında oğlu ile birlikte idam edilmiştir.
  
  ekleme: şöyle de bir izi vardır:
  
  (bkz: aspar sarnıcı)