halifeliğin kaldırılması

• birinci buyuk millet meclisinin yapmis oldugu ilk ve tek inkılapdir.. ama asamali gerceklestirilmistir: meclisin acilis konusmasini yapan en yasli uyenin konusmasinda su sozler vardir: ''ben bu yuce meclisin yasli baskani olarak, allahin yardimi ile milletimizin icte ve dista bagimsizligini ele alip yonetmeye basladigini butun dunyaya ilan ederek buyuk millet meclisini aciyorum.. kutsal basimiz, butun muslumanlarin halifesi ve osmanli padisahi vi. sultan mehmet'in yabancilarin elinden kurtarilmasi, sonsuza kadar baskent istanbul ile isgal altinda turlu acilar ceken ve acimasiz olarak yok edilmeye calisilan diger illerimizin dusmandan arindirilmasi icin bize guc vermesini yuce tanridan diliyorum''
  
  sadece ilk konusmada degil, neredeyse 1 yil sonra yapilan ilk 1921 anayasasinda: ''padisah ve hilafet yanlilari arasinda ikilik cikarmamak maksadiyla, padisah ve halifenin geleceginin meclisin verecegi kararla belirlenecegi..'' ifadesi vardir.. kisacasi, ilk meclis padisaha ve halifeye baglidir, kurtulus mucadelesinin amaci saltanatin ve halifenin kurtarilmasidir..
  
  sonrasinda 1 kasim 1922 de saltanat kaldirilirken yine halifelige dokunulmamistir cunku kamuoyu henuz hazir degildir.. esasinda abbasilerden sonra halifelik sembolik olarak devam ediyordu, cunku halife, hz. muhammed'in ölümü sonrasinda kureys kabilesinden olanlar (hz muhammedle akrabalik) arasindan secimle seciliyordu.. abbasilerin, ilhanli hukumdari hulagü tarafindan dogranmasi uzerine (hatta neredeyse kureysli birakilmamasi uzerine) halifelik araplar nezdinde kalkmis oldu.. daha sonrasinda memlukler tarafindan yanci halife cikarildi, bu halifenin saltanat olanagi yoktu sadece memluk sultaninin yaninda bulunurdu..
  
  yavuz sultan selim, memlukleri yikinca ordaki gostermelik halifeyi de istanbula getirmis kendisi halife sifatini kullanmamistir.. yavuz olunca bu kisi tekrar memleketine donmus ama destekcisi olmadigi icin halifeligi de kalmamistir.. yavuz sonrasi kanuni de halife sifatini kullanmamistir.. islamin hizmatkari olarak gormuslerdir kendilerini.. 2. abdulhamid zamaninda siyasi bir guc olarak kullanilmaya baslanmis, etkili olmakla beraber istenilen etkiyi saglamamistir.. kisacasi zaten halifelik, 1258 de abbasilerle birlikte kalkmisti..
  
  resmi olarak kalkmasi ise 15-22 subat tarihleri arasinda izmir'de toplatida kararlastirilip ardindan cumhuriyet halk firkasina sunulmayla gerceklesmistir.. zaten cumhuriyetin ilani ve cumhurbaskani secimi sonrasi pek bir gecerliligi kalmamisti.. 3 mart 1924'de once ogretim birligi tevhid-i tedrisat kanunu ile halife'ye bagli hic bir kurum birakilmamis ardindan da yasa ile isimlendirilmistir..
  
  öle.