hans kelsen

• kelsen'in kullandığı en önemli kavramlardan biri grundnorm'dur. bu grundnorm elbette evrensel değildir, her toplumun kendine özgü grundnormu bulunabilir. her hikayenin de kendine özgü bir grundnorm'u vardır. hatta rakolnikov'un da ...
  
  raskolnikov fısıldıyor kendine: "tanrı yoksa her şey mubahtır. hiçbir şeyden sorumlu değilim ama her şeyden de sorumluyum bu durumda. şu tefeci koca karıyı ortadan kaldırsam, paraları cebe atsam, tanrı yoksa kim ne diyebilir ? kendi dünyamı kurmak zorundayım."
  
  ***
  
  sonrasında raskolnikov sonya'ya cinayetini itiraf ediyor. ancak sonya cevap olarak; "sen o insanlara ne yaptın?" demiyor. "sen kendine ne yaptın ?" diyor. raskolnikov elbette ne yaptıysa kendine yapmıştır. kurduğu ya da kurmak istediği dünyanın azabını çekmektedir.. bu vurguyu arttırmak için lizaveta'nın acısı görünmez romanda. lizaveta'nın ölümü hukukun konusudur çünkü, dosteyevski ise bize daha yüksek bir hukuktan bahseder. bu da: suçun cezasından kaçabilirsin ama vicdanın azabından kaçamazsın diyen bir hukuktan...
  
  işte bu da grundnorm'dur.