ağa han

• 3. ağa han'ın halifeliğinin kaldırılmamasına yönelik mektubu:
  
  ''cihanın hür milletleri, cemiyetin müstakil bir azası olan türkiye’nin daimi dostları ve emellerinin hakiki taraftarları sıfatı ile biz, halife imam hazretlerinin şimdiki müphem vaziyetlerinin, ehli sünnetten olan halk üzerinde icra ettiği pek endişe veren tesirlere büyük millet meclisinin, müsaadei mahsusanızla, dikkat nazarını çekmek istiyoruz.
  
  halifenin şeref ve kudretine, nüfuz ve tesiratına tân olan zaaftan dolayı içtimai ve manevi büyük bir kuvvet sayılan islamiyetin, ehli sünnet olan halkın, geniş tabakaları arasında gevşemekte olduğunu kemali teessüfle müşahede eyledik.
  
  hilafet dıştan hücumlara maruz bulunduğu zaman, bütün yeryüzünde bulunan müslümanların, duyguları galeyana gelmiş ve türklerin istiklali için çalışmak, uğraşmak, aynı zamanda, müslüman tesanüdünü temsil eden müesseseleri tam ve kâmil olarak muhafaza etmek demek olduğu kanaati ile hint müslümanları da, bu meyanda türk milletine muhabbet ve muavenet göstermişti. bu tehlikeli zamanlarda, biz ‘türkiye davası’ için çok çalıştık.
  
  trablus ve bingazi’de olan türk-italyan harbinden beri, biz, ingiliz müslüman müessesesi olarak, türkler arasındaki yeis ve ıstırabı tahfif ve tadile bütün kuvvetlerini hasrettik. bu itibarla bütün müslümanlarla beraber, derinden ilgili olduğumuz bir mesele hakkındaki bütün düşünce ve tekliflerimizin, zat-ı devletlerinin hükümeti tarafından gayet iyi kabul göreceğine itimadımız vardır. mülahazalarımızdan dolayı millet mümessilleri nüfuzunu zerre kadar azaltmak istediğimiz bir an bile hatıra gelmemelidir. hür milletten talep etmek istediğimiz şey, islam âleminin dini riyasetinin (halifeliğin) şer’i şerife göre tam ve kâmil olarak muhafazasıdır.
  
  halifenin nüfuzunun azaltılması veya dini amil gibi, türkiye teşkilatı esasiyesi’nden onun uzaklaştırılması, bizim fikrimizce, islam âleminin dağılması ve manevi cihan kuvvetinin ameli surette ziyanı demek olacaktır.
  
  bu öyle bir haldir ki, ne büyük millet meclisi’nin, ne de cumhur reisi mustafa kemal paşa haz-retlerinin dikkat gözünden, mümkün değil, kaçamaz.
  
  bizim fikrimize göre, halife-imam ehli sünnetin birliğini temsil eder. halifenin türk milletinin bir ferdi olması türk devletinin kurucularının torunlarından bulunması, islam milletleri arasında, türklüğe mübeccel bir mevki bahşeder.
  
  bu, ondört asırdan beri, ehli sünnet arasında bir esas olarak telakki edilmiştir. halifenin islam cemaatinin imamı olduğunda icmai ümmet vardır. onunla müminler arasında bir nifak hasıl etmeksizin bu dini unsur, islam fikrinden çıkarılıp atılamaz.
  
  eğer islamiyet dünyada büyük kuvvet olarak muhafaza edilmek isteniyorsa, halifenin nüfuz ve şerefi, hiç bir zaman papa’nın nüfuz ve şerefinden az olmamalıdır.
  
  işte bu ve bunlara benzeyen diğer sebeplerden dolayı, türkiye’nin hakiki dostları sıfatı ile biz, hilafet ve imamlığın müslüman milletin itimat ve hürmetine layık olan bir mevkie konulmasını ve öylece türkiye’ye de kuvvet ve şeref bahşedilmesini kemali hürmetle türkiye büyük millet meclisi’nden ve onun büyük basiretli reislerinden istirham eyleriz.''
  
  ancak bu mektup 3. ağa han'ın azılı bir ingiliz destekçisi olması sebebiyle ters tepmiş, halifeliğin kaldırılmasını kolaylaştırmıştır.