astana

• yakından bildiğim bir şehir olduğu için şu başlığı ara sıra okur insanların bakış açılarını anlamaya çalışırım. açıklamasını bildiğim bir olayı insanların nasıl algıladıklarını incelerim. yalnız başlıktaki son sayfayla birlikte az çok bir yargı oluştu kafamda. ne yazık ki bazı yazarların gözlem ve algı yeteneklerinin çok zayıf olduğunu düşünüyorum. bolca eksik bilgi ve enteresan beklentileri var insanların. o yüzden ufak bir gezi rehberi ve doğru bilinen yanlışlara dair ufak bir entry hazırladım. önce genel bilgileri ve yanlış anlaşılmış bilgileri vereyim.
  
  --- genel bilgiler ve yanlış bilinenler ---
  
  - astana, başkent anlamına gelir.
  
  - şehirin kazakça eski adı akmola'dır.
  
  - şehir sağ ve sol daha doğrusu eski ve yeni olarak ikiye ayrılır. yüksek binaların fışkırdığı tahmin edebileceğiniz üzere yeni kısmı, dışları cilalanmış sovyet tipi güdük binaların olduğu kısım ise eski şehir tarafıdır.
  
  - şehiri ikiye bölen yapay esil nehridir.
  
  - taşınma sebebi almatı'nın çin sınırında olmasıdır. başkentin şu an ki konumunu haritadan incelerseniz kazakistan'ın merkezine yakın olduğunu anlarsınız.
  
  - ikliminin sert olması tabiki bu bölgenin ucunun sibirya steplerine bağlanmasıdır. kuzeye doğru binlerce kilometre dümdüz giden uçsuz bucaksız çayırlar vardır. sırf kışın esen sert rüzgarları kesebilmek için şehirin çevresine binlerce ağaç dikilmiş, çeşitli yöntemler denenmiş fakat kayda değer bi başarı elde edilememiştir.
  
  - o nedenle kanada'da benzer örneklerinin olduğu gibi şehirin çeşitli bölgelerinin üzerini kapatarak insanların kışın sosyalleşebileceği alanlar planlanmaktadır.
  
  - bu şehir yılın en az altı ayı kar altında, kalan altı ayın yarısında ise oldukça serindir. yani bahar ve sonbahar birer ay hissedilir, iki ay yaz olur geri kalan sekiz ay ise kış iklimindedir.
  
  - nüfusu 1 milyonun üzerine yeni çıkmıştır. iş imkanı bol fakat her başkent gibi biraz sıkıcıdır. buraya turist olarak gelmek veya bu gözle bakmak af buyurun salaklıktır. ne kış turizmi ne de yaz turizmi için uygun şartları yoktur. bu şekilde eleştirilmesi bildiğin salaklıktır.
  
  - şehrin adının nursultan nazarbayev olarak değiştirilmesi gibi bir mevzu söz konusu değildir. o bahsi geçen konu hava limanı için geçerlidir. kendisi ölmeden bir yerlere adının verilmesini istememiştir. buna rağmen bir cadde ve hava limanına adı verilmiştir.
  
  - bütün eski sovyet ülkeleri ve rusya gibi burada da plakalı taksi olayı yoktur. herkes yoldan elini kaldıran birileri için durup taksi hizmeti verebilir. bunun adı otostop değildir. yahu daha otostop nedir bilmeden böyle yorumlar yapmak çok garip değil mi? taksi konusunda bizden daha gelişmiş bir sistem ve karşılıklı güven var. türkiye'de arabası olan herkesin taksicilik yaptığını tahayyül dahi edemezsiniz çünkü ne siz o kişiye ne de o kişi size güvenebilir. yandex taksi ve uber burada kusursuz çalışıyor. kapınızın önüne kadar çağırıp çok cüzi rakamlara istediğiniz yere gidebilirsiniz.
  
  - şehirdeki tabelalar kazakça ve rusça çünkü bu ülkenin resmi olarak iki ana dili var. rusçanın etkisini azaltmak için çeşitli çalışmalar yapılmaktadır. nüfusun dörtte birine yakını hala rus olduğu için haliyle iki günde çözülecek bir konu değildir. devlet kanalları sadece kazakça yayın yapmakta, devlet evrakları kazakça hazırlanmaktadır. latin alfabesine geçiş başlamış, yakın bir zaman diliminde rusçanın etkisi iyice seyrelecektir.
  
  - bu konuya mukabil, sikim sonik başka bir tespitte ingilizce tabela yok serzenişidir. japonya ve çin'de de yok ama kimsenin oralara gidip bu konuda ağlaştığını duymadım. kaldı ki astana'da bir sürü ingilizce tabela bulmak mümkündür.
  
  - başka saçma sapan bir iddia ise bu şehirin bir dubai olmaya çalıştığıdır. ulan her yüksek bina dikilen şehir dubai mi olacak? turizm gibi bir iddiası olmayan, gelen giden uçak sayısı belli bir şehir nereye dubai olma planıyla hareket ediyor? buradaki maksat yeni ve modern bir şehrin kendi bölgesindeki gücünü sergilemektir. çevresindeki eski sscb ülkeleri, hatta rusya'nın bile böyle modern ve göz alıcı şehir sayısı çok azdır. bu bir güç göstergesidir.
  
  - şehirdeki fiyatlar kazakistan ortalamasına nazaran yüksek sayılabilir fakat öyle atla deve de değildir. örneğin kazakistan'ın bir çok şehrinde kısa mesafeye taksiler 2-3 lira gibi komik rakamlara sizi götürürler. astana'da ise bu rakam 5 liradır. 10 km mesafeye 5-6 lira ödemek tölere edilebilir. kiralarda doların yükselmesiyle biraz artmış olsa bile şehir merkezinde 300-400 dolara evler bulmak mümkündür. yeme içme açısından nasıl diye sorarsanız yine ucuz derim. en azından türkiye'ye nazaran bol kepçe yemekleri yarı fiyatına alabilirsiniz. mesela 250 gram köfteden mamül gurme burger türü bir ürün 15-20 lira civarında bulunabiliyor. sıradan lokantalarda ise 10-15 liraya öğle yemeği yiyebilirsiniz. et ağırlıklı, salata ve çorba içeren bir sürü menü var buralarda.
  
  - bu şehrin en büyük sıkıntısı soğuktur. evler merkezi ısıtma sistemine sahip oldukları için dışarısı -40 iken evde donla gezersiniz ama aracınız kapalı bir alanda değilse sabaha çalışmayabilir. bu yüzden araçları soğuk gecelerde otomatik olarak çalıştırıp motoru sıcak tutacak süspansiyonlara sahipler. yani herkes çözümünü bir şekilde buluyor.
  
  --- genel bilgiler ve yanlış bilinenler ---
  
  --- ilk kez gideceklere tavsiyeler ---
  
  gideceklere ise genel geçer bilgiler vermek gerekirse; ilk dikkat edilmesi gerekilen nokta kanunlardır.
  
  - kazakistan, türk vatandaşlarından 30 gün süresiyle vize talep etmiyor. eskiden beş günü geçecek ziyaretler için yabancı şubeye nerede kaldığınızı beyan etmeniz gerekiyordu. artık bu kuralda kaldırıldı. 30 gün içerisinde sorgu sualsiz giriş-çıkış yapabilirsiniz.
  
  - uzun dönemli gelecek insanlar kolayca ev kiralayabilirler. şehirde bir sürü dayalı döşeli daire mevcut. kiralar 250 dolardan başlıyor. faturalar gayet ucuz. kışın en soğuk zamanlarında 200 tl gibi bir rakam çıkıyor. buna elektrik, su, ısınma, doğalgaz ve kablo tv dahil. genelde evlerde internet hazır olur. eğer yoksa başvuru yaparak aynı gün içinde sorunsuzca bağlatabilirsiniz. ortalama 20 liraya 100 mbit limitsiz internet alabilirsiniz. adil kullanım kotası 1tb olan bu en ucuz paket dışında akk yok zaten. 33 liraya sınırsız upload/download ile simetrik internet alabilirsiniz.
  
  - gsm ve mobil internet edinmek çok basit. her hangi bir gsm firmasına uğrayıp 12 liraya hem hat hemde içinde 200 dk konuşma olan bir sim kart alın. üzerine 18 lira eklerseniz altel 4g markası 30 gb internet, sınırsız sms ve 300 dk konuşma veriyor. limitsiz paketler 30 lira civarında. günlük 10 gb aylık 300 gb gibi enteresan paketler var. bütün ev ve gsm interneti işinizi de böyle çözebilirsiniz.
  
  - bu şehirde kurallara sıkı sıkı uyar insanlar. yere çöp ve sigara izmariti atıp tükürmeyin. her yerde kamera var, polis anında ensenizde biter. aynı şekilde karşıdan karşıya sadece trafik ışıklarında ve yaya geçitlerinde geçmeye özen gösterin. türk usülü dalarsanız soluğu karakolda alırsınız. sigara içiyorsanız şehirin her yanında çöp kovaları ve küllükler mevcut. sigaranızı bu bölgelerde için.
  
  - insanlar eğlenmek için çeşitli yöntemler buluyorlar. örneğin yukarıda bahsettiğim yapay nehir kışları tamamiyle donduğu için insanlar üzerinde buz pateni ve kızakla kayarak eğleniyorlar. astana, insan başına en çok sanatsal aktivite düşen şehirlerden biri olabilir. buna rağmen astana opera ve bale tiyatrosundaki organizasyonlara bilet bulmak çok zor. öyle bir salon inşa edildi ki hayran kalmamak elde değil.
  https://youtu.be/fss7rivuhnm
  
  - diğer tiyatro ve bale salonları da her hafta yeni gösteriler sunuyor. eğer görsel sanatlardan hoşlanıyorsanız çok cüzi rakamlara bu nimetlerden faydalanabilirsiniz. şehirde bir sürü fitness salonu, yüzme havuzu, kapalı salon vs. var. bir çoğu makul rakamlara hizmet veriyor. buzda balığa veya baharda ava çıkmakta güzel seçenekler. şehir dışında 50 dolar gibi bir rakama paraşütle atlama imkanınız da var fakat sadece yaz aylarında hizmet veriliyor.
  
  - yakın çevrede burabay gibi bir kaç meşhur ulusal park ve doğal güzellikler mevcut. bahardan başlayarak bisiklet, tırmanma, doğa yürüyüşü, at binme gibi bir sürü doğa aktivitesi yapılabilir. https://youtu.be/jn31-ircfie?t=69
  
  - şehirde expo 2017 dönemi için açılmış bir çok hostel ve otel mevcut. kısa dönemli gelecekler için çok ucuz fiyatlar sunuyorlar. bir çoğu yeni olduğu için çok temiz ve kaliteli hizmet veriliyor.
  
  --- yeme içme ---
  
  - yeme-içme konusunda herkese hitap eden bir şeyler bulmak mümkün. mekanların fiyatları da kendilerine uygun fakat türkiye'ye nazaran ucuz sayılırlar. mukayese edebilmeniz açısından şuraya bir bakın: https://youtu.be/orbxygwt1sk
  
  müşteri kitlesi de aşağı yukarı şöyle:
  1, 2, 3, 4, 5, bir irish puba göre genç ve güzel insanlar daha çok tercih ediyorlar. yukarıdaki videodan anlayacağınız üzere mekan türkiye standartlarına göre fine dining klasmanına yakın bir ayarda. normal şartlar altında istanbul'da böyle bir mekana üç kişi gidip bir asgari maaş bırakırsınız. gel gelelim burada kendi biralarının fiyatları 12 liradan başlıyor ki bu astana için pahalı bir fiyat. sıradan barlarda biranın fiyatı 3-5 liradan başlar.
  
  şimdi ben bu mekan ile istanbul'da iki bira içip kaçayım diye gittiğim sidik kokan barları karşılaştırmam lazım. kalite olarak taksim 360, fiyat olarak ucuzcu barları baz alın. yemekleri enfes ve hafta içi bazı günler et şöleni oluyor. 30 liradan 350 gram steak başlıyor. biz üç kişi gidip 600 gram ortaya karışık et ve bilumum meze sipariş ediyor. kelle başı beşer bira içiyoruz ve gelen hesap aşağı yukarı 250-300 tl civarında çıkıyor. adam başı 100 tl altına tıka basa kaliteli ete ve biraya doyuyorsunuz. mekanın askeriye veya meslek lisesi gibi sap dolu olmaması, güzel müzik ve kaliteli serviste cabası.
  
  - bu mekanın hemen yanında ise rumi adında bir pilavcı yer alıyor. öyle pilavcı dediğime bakmayın siz. içerisi gayet lüks ve elli çeşit pilava sahip. bol etli, kavurmalı, havuçlu vs. çeşit çeşit pilavı deneyebilirsiniz: https://youtu.be/w13gc2lbkkq
  
  adını tahmin edebileceğiniz üzere mevlana'dan alıyor fakat sahibi yerel bir abi. ne olursa ol yine gel düsturunu çok beğenmiş. o yüzden mekanında da aynı yöntemi tatbik ediyor. mekan şurada görebileceğiniz üzere gayet otandik ve şık. 1, 2, 3, fiyatları gayet ortalama. her şeyi türkiye üzerinden hesaplayacaksak içinde 200 gram et olan koca bir tabak pilav, salata, bir çaydanlık taşkent çayı ile birlikte 19 lira. daha büyük ve bol etli isterseniz ona göre fiyat artıyor. onları bitirebilmek için kalabalık ve aç gitmek lazım.
  
  bu arada çaydanlıkla çay sunan her mekanda aklınızda bulunsun. çaylar yoğun olduğu için bittiği vakit garsona haber verirseniz çaydanlığınıza sıcak su takviyesi yapar. kaliteli çayları en az iki kere daha doldurarak üç çaydanlık çay içebilirsiniz. bunun için kimse ekstra ücret talep etmez. taşkent çayını mutlaka deneyin. koyu yeşil çay, bal ve limon ile servis ediliyor. pastaneden bozma götü boklu avm kafelerinde bir fincan türk çayına 5 lira ödeyen insanlarız. çaydanlıktan en az beş iri fincanlık çay çıkıyor. iki kere su eklediğinizde on beş fincan çay içiyorsunuz ve fiyatı 10 lira civarında. ayrıca kimse çayınız bitmeden bardağınıza saldırıp almaya kalkmıyor. bu açılardan hala bizdeki vahşi kapitalizmi yakalayamamış olmalarını takdir ediyorum.
  
  - türk restoranlarına da sıkça denk gelebilirsiniz fakat büyük beklentiye girmeyin. döneri meşhur dedikleri yerlerin ayarı türkiye'de ortalama bir dönerci kadar değil. şehrin her yerinde 24 saat açık self servis lokantalar mevcut. buralarda çok ucuza karnınızı doyurabilirsiniz.
  
  - bayterek kulesinin arka tarafında divan adında klasik bir kebapçı mevcut. hemen yanında ise mado var. fiyatları yerel restoranlara göre daha pahalı ama canınız baklava çekerse mado'dan daha iyi bir yer bulmanız zor.
  
  alkol konusunda ise daha ucuz alternatiflere yönelmek isterseniz astana bir cennet. özellikle ucuz bira ve lezzetli yemek konusunda çok iyiler. bayterek kulesinin hemen arkasında tay kazan adlı restoran hem yemek hem alkol konusunda gayet makul. ortalama 350-400 gram et ve türlü sebzelerden mamül kazan kebabın fiyatı 14 lira. kaliteli rus votkaları 30 liradan başlıyor. tabi ki şişe fiyatından bahsediyorum. litrelik iyi bir votka 50-60 lira civarında. dört kişi bir litre votka ve tıka basa et yedikten sonra adam başı 30-40 lira ödeyip çıkabilirsiniz.
  
  - sigara içilebilir mekan fazla yok malesef. özellikle şehirin yeni tarafında parmakla sayılacak kadar azd. bazı mekanlar sigara içme odalarına sahip. genellikle kapı önünde içiliyor fakat hava -40 iken beş kat giyinip sigara içmeye kimse çıkmak istemiyor. benim favorim diplomat otelin arkasında bulunan chilli peppers adlı bar. hem sigara içenlere özel bir katı hem de güzel yemekleri ve ucuz birası mevcut. bir çek birası olan zatecky gus burada 5 lira. mekanın bazen şöyle güzel ikramları da oluyor. genelde bir çok mekanda içki ve sigara markalarının ikramlarıyla karşılaşabilirsiniz. çekinmeyin bol bol alın kimse beleşçi gözüyle bakmaz. özellikle captain morgan'ın kolalı ürünü şu sıralar bol bol reklam yapıyor.
  
  --- yeme içme ---
  
  --- enteresan servisler ---
  
  - şehirde çok enteresan servisler mevcut. benim en çok hoşuma gidenlerden birisi arabanız ile gittiğiniz mekanlarda alkol alırsanız sizi kendi aracınızla eve bırakma servisi. atıyorum iş çıkışı kendi aracınızla bir mekana yemek yemeye gittiniz. burada eski bir kaç arkadaşınıza denk geldiniz ve eskileri yad ederken bir kaç duble alkol aldınız. kazakistan'da ağzınızın alkol kokması bile ehliyetinize bir yıl el konulması için yeterli olduğu için aracı bırakıp taksiyle eve gitmek sık tercih edilen bir yöntemdi. ertesi sabah tekrar taksi ile aracı bıraktığınız yerden almak tabi ki fuzuli vakit kaybı. o yüzden insanlara sarhoş şöförü diyebileceğimiz bir hizmet sunmaya başlamışlar. bir arkadaş geliyor ve sizi yolcu koltuğuna oturtup evinize kadar kendi sürerek götürüyor. kilometre başı 1 lira gibi bir ücret ödeyerek evinize ulaşıyorsunuz. şahane değil mi?
  
  - evlere servis kuzu tandır veya çevirme. etin bu kadar bol tüketildiği ve ucuz olduğu bir ülkede kaçınılmaz bir servis. mesela ben geçenlerde bu servisle şöyle tanıştım. şampiyonlar ligi finalini izleyecektik fakat eve sığamayacağımızı anlayınca başka alternatifler aramaya başladık. kafeterya bar vs. kalabalıktan rahatsız olanlar var. ayrıca rahat rahat sigara içmekte istiyorduk. o yüzden sauna kiraladık. şehirin her yerinde dubleks villa formatında saunalar mevcut. sauna derken içinde rus ve fin hamamı, jakuzi, yemek ve yatak odaları, müzik sistemi, televizyonlar, bilardo-pinpon masası vs. olan mekanlar bunlar. saati 30-40 lira civarında bir mekan tuttuk. sekiz kişiye bölünce saati kelle başı 5 liraya geliyor. maçtan bir kaç saat önce gidip önce bir güzel saunada terledik. bazılarımız masör çağırıp keyfi ikiye katladı fakat burada en can alıcı nokta sauna sonrası bizi bekleyen buz gibi bira ve kuzu çevirmeydi. bir arkadaş herkese ayrı ayrı sipariş vermek yerine böyle bir ayarlama yapmış. servis şahane. adamlara bir gün önceden hangi saatte kuzuya ihtiyacınız olduğunu söylüyorsunuz. onlar da istediğiniz saatte ister çevirme ister tandır olsun sımsıcak şekilde kuzu çevirmeyi ayağınıza getiriyor üzerine tabaklara servis ediyorlar. kuzunun yanında futbol vs. fasa fiso kaldı.
  
  - muhtelif ülkelerde gördüğümüz, kaliteli restoranların kalanını içmediğiniz şarabı saklama olayı burada da mevcut. özellikle güney asya ülkelerinde müdavimi olunan mekanlarda açtırdığınız içkileri sizin adınızla kayıt ederek saklarlar. votka, şarap, viski vb. kolay bozulmayan içkilerinizi bir dahaki gelişinize kadar saklar, eğer isterseniz hepsini masanıza yığarlar. astana'da da bazı mekanlar bu hizmeti veriyorlar. sırf ulan şurada yarım şişe votkam var diyerek gidip yemek yedikten sonra yine bir şişe açtırmışlığım var. bence pazarlama açısından şahane bir yöntem ve türkiye için çok uygun ama istanbul'da en sik mekanın bile 35'lik chivas'ı 400 liraya çaktığını hatırlayınca bir gülme geliyor. ibneler içtiğin içkiyi iki dakika tuvalete gitsen alıp götürüyorlar, böyle medeni bir uygulamayı üstüne para versen getirmezler.
  
  - ucuz ve kaliteli evlere servis masaj. benim gibi bel ve sırt ağrısı çekenler için kutsal seviyede hizmet. başka ülkelerde de yok mu? tabi ki var fakat bu şehirde sebebini bilmediğim bir şekilde çok makul fiyatlara veriliyor bu hizmet.
  
  - evlere alkol servisi. bu da bizde var fakat bizde 5 litre su bidonuna zatecky gus doldurup yanında kurutulmuş et ve fıstıkla birlikte 7/24 servis etmiyorlar. üstelik ödediğiniz ücret 40 lira değil.
  
  --- enteresan servisler ---