kubilay han

• ortak atadan^*kuzen millet moğolların sosyoekonomik açıdan bugünlere en çok etki eden imparatoru. biz türkler gibi step kavminden olup, barbar/yağmacı/ilkel olarak addedilmesine rağmen, aslında belki de modern manada iktisadın ve küresel ticaretin mucidi sayılabilecek makro ekonomi dehası.
  
  günümüzde amerika kıtasında açıklanan fed tutanaklarının bizim mahalledeki sakız fiyatlarını nasıl etkilediğini 1.000 sene önce mecburiyetten görmüş, geniş sınırların ileride(günümüzde) enflasyon denilecek naneyi nasıl etkilediğini anlamış ve bunun için kaba kuvvetle de olsa çözüm üretmeye çalışmış komutan,imparator,makro ekonomi profesörü. kaba kuvvet dediğim de laf anlatmaya üşenmiş ve iyi de yapmış. hayatında kağıt para görmemiş, duymamış adama o devirde nasıl anlatacaksın böyle bir olguyu? adamın koyununu alıp karşılığında altın, gümüş yerine kağıt parçası veriyorsun. zaten ne anlatmaya vakti var ne o kadar geniş coğrafyada herkese ulaşmanın bir yolu var ne de hükümranlığın verdiği güç varken uğraşmanın gereği var. batıda mezopotamyada araplarla uğraş, çin'in tamamını fetheden ilk komutan ol, yetmesin donanma kurup japonya'ya sefere çık, bu da yetmesin çok uluslu imparatorluğa adaptasyon için devletin isminin bile değişmesini göze alacak^*siyasi-politik düşünceler geliştir, üstüne bir de işin yoksa horasan esnafına kağıt parayı anlatmakla uğraş.
  
  evet belki kağıt parayı icat etmemiştir(bkz: tang dynasty) ama makro ekonomiyi, küresel ticareti, ipek yolunu ve günümüzü şekillendiren başlıca aktörlerdendir. tabii çağdaşı ve bir dönem elçisi^* olan ünlü kaşif marco polo ile teşrik-i mesailerinin de kağıt paranın batıya yayılmasında katalizör etkisi yadsınamaz.
  
  işin bir de dini kültürel boyutu var ki o da bambaşka bir entrynin konusu. ama çok kısaca bahsetmek gerekirse; bu adam, amcası, dedesi ve kardeşi olmasa, avrupa ve ortadoğu hristiyanlık-islam kıskacında orta çağda takılıyordu belki hala. "barbarlıklarıyla" avrupalıyı ve arabı daha da barbarlaşmaktan kurtardılar bu ilkel barbar moğollar. güzelim yunan medeniyetini yıkıp hristiyanlaştıran romalıları, endülüsten anadoluya kadar islamlaştıran arapları kötekle hizaya soktular biraz. zeus'un kullarını dinden çıkarıp hristiyanlaştıran, atum'un kullarını dinden çıkarıp müslümanlaştıran dinsizlerin hakkından gelen imansızlar ordusudur bu moğollar.