geçti zahm-ı tir-i hicrin ta dil-i naşadıma

• hacı arif bey'in kürdili hicazkar makamını terkib ettiğinde ilk olarak bestelediği eserdir:
  
  geçti zahm-ı tîr-i hicrin tâ dil-i nâ-şâdıma
  merhamet ey gamze-i cadu yetiş imdâdıma
  
  öyle bîhûş eyledim azar ile kim tâb'ımı
  gelmez oldu bir dahi lûtf u kelâmın yâdıma
  
  meclis-i ehl-i sühande yek kalemdir bu gazel
  es'ada^* söz var mı hüsn ü tâb'ı istidadıma
• kurdilihicazkâr makamını terkib eden hacı arif bey, bu eser ile volkswagen misali "ben daha iyisini yapana kadar en iyisi bu" demiştir diye düşünüyorum. usûl desen usûl, makam desen makam. makamın tarifi niteliğinde bir eser bu ayrıca. "inici kürdi" makamını sol üzerine indirerek üretilmiş değil de, "kürdilihicazkâr" olarak doğmuş bir eser.
• bestekârının imzasını hissettiren eserdir. hacı arif bey bu eseri saraydaki ilk aşkı çerkes güzeli cariye çeşm-i dilber'e gönül verdiğinde bestelemiştir. ( kaynak : timuçin çevikoğlu ) son beyitte yazdığı üzere güftekârı mehmed es'ad nam-ı diğer (bkz: şeyh galip) dededir.
  
  bekir sıdkı sezgin'in güzel yorumuyla dinlemek için; http://www.youtube.com/watch?v=vmrqrhhnxto
• bu eserden kürdilihicazkar makaminin ve ağır aksakın tadını alan, icinde bulunduğumuz yüzyıldan selahattin pınarın bestelediği eserler dışında dinlediği müzikten haz alamaz kanımca.
• geçti zahm-ı tîr-i hicrin, tâ dil-i nâşâdıma,
  merhamet ey gamze-i câdû, yetiş imdâdıma
  
  “niçin terk eyleyip gittin a zalim
  seni sevmek midir bilmem vebalim”
  
  düşer mi şanına ey şeh-i hûbân
  bırakmak âşıkın böyle perişan”
  
  “olmaz ilaç sine-i sad-pâreme
  çare bulunmaz bilirim yareme”
  
  “nigâh-ı mestine canlar dayanmaz,
  uyanmaz uykudan canan, uyanmaz”
  
  talii düşkün garibim, âşık-ı avareyim
  gün gibi deryayı aşkında gezer biçareyim”
  
  “gurup etti güneş dünya karardı
  gül-i bağ-ı emel soldu sarardı”
• türkçesini çevirebilecek çıkar mı, ne dediğini müthiş merak ettim
• galib dedemin^* ve hacı arif beyimin bu muazzam kürdilihicazkâr eserini, bekir sıdkı'dan dinlemek ne büyük zevk, ne zengin taam.
  
  geçti zahm-ı tîr-i hicrin tâ dil-i nâşâdıma
  merhamet ey gamze-i câdû yetiş imdâdıma
  
  öyle bîhûş eyledin âzar ile kim tâbımı
  gelmez oldu bir dahi lûtf-u kelâmın yâdıma
  
  meclis-i ehl-i sühande yek kalemdir bu gazel
  es'ada söz var mı hüsn ü tâb-ı istidâdıma
  
  --- günümüz türkçesiyle şöyle söylenebilir:
  
  ayrılığının ok yarası tâ mahzun gönlüme işledi
  merhamet ey büyülü bakışlı, yetiş imdadıma
  
  tâkatimi alarak öyle sersem ettin beni
  gelmez oldu bir daha kerem sözün hatırıma
  
  usta söz meclisinde bir çırpıda yazılan bu gazeli
  esad'a söz var mı güzel ve uygun istidâdıma