kolestaz

• safranın hepatosit tarafından intrakanaliküler mesafeye salınımından, duodenuma boşalıncaya kadar herhangi bir bölgede staza uğraması kolestaz olarak tanımlanır. öncelikle direkt bilurubin miktarı artmakla birlikte, stazın uzaması ve bilurubinin hepatositler üzerine toksik etki oluşturması sonucunda indirekt bilurubin de direkt kadar olmasa da artar. patolojinin karaciğer içi veya dışı olmasına göre ikiyi ayrılır:
  
  intrahepatik kolestaz:
  - hepatitler (akut, kronik)
  - viral
  - toksik (nsaii, ace inhibitörleri, estrogen)
  - otoimmun
  - alkol
  - primer biliyer siroz
  - primer sklerozan kolanjit (küçük safra yolarını tutan)
  - hodgkin's hastalığı, lenfoma
  - amiloidoz
  - alagille's syndrome
  - kistik fibrosis
  - genetik
  - alfa 1- antitripsin eksikliği
  - benign rekürren intrahepatik kolestaz
  - gebelik kolestazı
  - anormal safra asit sentezi
  - porfiria
  - bakterial enfeksiyonlar
  - total parenteral nutrisyon
  - paraneoplastic kolestaz (renal karsinoma, hodgkin's hast.)
  - postoperatif kolestaz
  - allograft rejeksiyon
  - graft-versus-host hastalığı
  diğer ...
  
  ekstrahepatik kolestaz:
  - koledokolithiazis (en sık neden)
  - periampüller tümörler (pankreatik karsinoma, ampulla vateri tm., distal kolanjiyoca, duodenal tm)
  - kolanjiyokarsinoma
  - benign safra yolu striktürleri
  - iskemik safra yolu striktürleri (kolesistektomi /karaciğer transplantasyonu sonrası)
  - kronik pankreatitis
  - pankreatik kist / psödokist
  - parazitler (komplike hidatik kist, fassiyolaz, askaryaz….)
  - primer sklerozan kolanjit
  - aıds kolanjiyopati
  - portal ven trombozu (kavernöz transformasyon)
  - hodgkin's hastalığı
  - koledok kistleri
  - biliyer atrezi
  
  kolestaz ile giden hastalıklarda klinik olarak kaşıntı ve sarılık tipiktir. gaitada renginde açılma görülebilir. kcft'de önce kolestaz enzmleri daha sonra transaminazlarda artma beklenir. uzamış kolestaz yağ ve adek vitaminlerinde emilim bozukluğu ile malabsorbsiyon bulgularına yol açabilir. yine safranın karaciğerdeki toksik etkisi nedeniyle uzamış sarılık karaciğerde dejenerasyon, fibrozis ve siroz ile gidebilir. bu tabloya sekonder bilier siroz adı verilir.
• kolestaz duedonuma safra akımının durması ya da azalması olarak tanımlanır.
• gebelik sırasında ortaya çıkan formunun tedavisi doğumdur.
• safra akışında meydana gelen bozukluk.
  intrahepatik kolestaz ve ekstrahepatik kolestaz olarak 2'ye ayrılır.
  kolestaz sonucunda yağda çözünen vitaminlerin (a,d,e ve k vitaminleri) emiliminde azalma görülebilir. safra asitlerinin deri altında birikmesiyle prurit görülebilir. idrarda urobilinojen azalır. vücuda alınan yağların emiliminde meydana gelen azalma sebebiyle yağlı dışkılama görülebilir.
• tıkanma(obstruktif) sarılığı
• safra yapımı veya eksresyonunun azalması sonucu oluşan patolojik süreç. bir hastalık degildir, klinik bir belirtidir.
  serumda direkt bilirubin, alp ve ggt yükselmiştir.
• safranın atılamaması durumu. safra atılmadığı için bilirubin, safra asitleri ve kolesterol de atılamamış olur.
  karaciğerde hepatositlerde üretilen direkt bilirubinin intraheaptik safra yollarına atılımında bir tıkanlık olması(bkz: intrahepatik kolestaz) ya da safra yollarından ekstrahepatik safra kanalları yollarıyla bağırsaklara atılımında tıkanlık olması(bkz: ekstrahepatik kolestaz) durumudur. bu duruma bağlı olarak kanda direkt bilirubin ve kolestaz enzimleri olan alp, ggt beraber 8-10 katın üzerinde artar. tablo başta boyle iken, zamanla direkt bilirubinin karaciğer hepatosit hücrelerine zarar vermesi sonucu indirekt bilirubin ve karaciğer enzimleri olan ast alt de artar.
  bilirubin artışına bağlı sarılık ve kaşıntı, kolesterol artışına bağlı ksantomlar olur.
  tıkanıklığının nedenin ne olduğunu anlamak için önce usg istenir. usg yeterli olmazsa mrcp istenir.(bkz: mrcp)
  tedavide de ercp veya ptk denilen işlemler yapılır.(bkz: ercp)(bkz: ptk)
  
  kolestaz zamanla karaciğerde nekroz ve siroza neden olur. (bkz: bilier siroz)
• şarkısı şöyledir :
  
  kolestaz kolestaz yolanda
  kepaso kepaso yolanda
  tebuske tebuske yolanda
  kepaso kepaso yolanda
• akolik gaita, koyu idrar, yüksek konjuge bilirubin ile seyreden durum. cerrahi konsultasyon onerilmektedir. (bkz: bilier atrezi) ile sonuçlanması muhtemeldir. tehlikeli bir operasyondur.
• hamilelikte kaşıntı ile ortaya çıkabilen ve önemle doktora başvurulmasını gerektiren sağlık sorunu.