ladino

• anneannem de öldüğünden, artık evlerimizde bizden gizli konuşulanları anlamaya çalışmak için "anne tahtonim neydi", "teyze, madam şoşhanna kim, o kötü bişi di mi" diye soracak kimsemizin kalmadığı bir güzel beslengeç dil, çocukluğun beslenme sepeti.
• "el vapur esta yana$ayando al iskele" gibi cumlelerin de kurulabildigi dil
• yahudice olarak da bilinen bu 15. yüzyıl ispanyolcası bugün çok az sayıda insan tarafından konuşulabilmektedir. şalom gazetesinin yalnızca bir tek sayfası bu dilde çıkar. birkaç yıl önce imla sistemi olarak da türkçe imlası bırakılmış onun yerine kudüs'de yayınlanan aki yerushalayim dergisinin standartlaştırmaya gayret ettiği imla sistemi benimsenmiştir. buna göre:
  
  önceleri c olarak yazılan harf dj
  önceleri ç olarak yazılan harf ch
  önceleri ş olarak yazılan harf ise sh olarak yazılacaktır.
  
  kastiyanoolarak bilinen modern ispanyolca'dan çok tipik bazı özellikleriyle ayrılmaktadır bu dil. bir kere herşeyden önce kelimeleri çok eskidir. okumak anlamına gelen "leer" fiili yerine "meldar" kullanılır, gerekli anlamında "nessecidad" yerine "menester bilinir. bu dili konuştuğunuzda sizi duyan bir ispanyol size tarihi bir esermişsiniz gibi davranacaktır.
• ada vapurundaki teyzelerin konustugu dil.
• ispanya' ve dolaylarından gelmiş yahudilerin (sefarad) kullandığı dil. ladino, 15. yy ispanyolcası ve ibranice karışımı bir dildir, artık çok fazla kişi tarafından konuşulmasa da shalom gazetesi bu dilde de basılır.
  genelde ibrani alfabesiyle yazılsa da, latin alfabesiyle yazılabilir, yayınlarda ise genelde her ikisi de beraber kullanılır.
• medeniyetlerin kenti istanbul'da konuşulduğu için çok mutlu olduğum dil.. malumunuz, 15. yüzyıl ispanya'sı, ispanyol yahudileri'nin yani sefarad'ların işkenceler çektiği bir yüzyıl. barındırılmıyorlar. artık türk yardımseverliği mi dersiniz, yoksa stratejik hamle mi dersiniz ki bence birincisidir, ikinci bayezit getirmiş bu kardeşlerimizi konstantinapolis'e. öyle güzel yapmış ki. yahudiler zaten osmanlı'da huzurlu, serbestler ve mutlular. bu gelenler de öyle olmuşlar, yerleşmişler, benimsemişler.. konuştukları dil de ladino. şimdi ada vapurunda konuşuluyor diyorlar, dünya'da konuşan 200.000 insan arasında türkiye'de yaşayanlar da var diyorlar. öyle güzel etmiş ki bayezit.. şalom, bu güzel işleri yapan atalarıma. şalom.
• bu dil ile kökeni ispanya olan bir türk yahudisiyle bir ispanyol birbirleriyle rahatca anlasabilir. ^*
  
  ladino-türkce sözlük de bulunmaktadir.
• yakın gelecekte türkiye'de konuşulamaz olacak dil..
  hatırlayanı, bileni kalmayacak..
  öğrenmek isteyene, öğretecek olanlar göçüp gidecek..
• bir dil değil de artık sadece bir nostaljidir. geçmişi diri tutma, o eski istanbul, izmir günlerine, kalabalık şabat yemeklerinin yendiği sofralara, şimdi kapısında kilit bulunan hatta kapıları bile bulunmayan^* sinagoglara duyulan özlemdir.
  
  ihtiyarlıktır.
• wiki, günümüzde bu dili konuşanların tahmini sayısını şöyle veriyor:
  
  100,000 in israel
  8,000 in turkey
  1,000 in greece
  300 in the united states
  başka ülkelerden de bahsedilmiş ama çok az kalmış olacak ki, sayı verilmemiş.
  
  http://en.wikipedia.org/wiki/ladino_language