öğrenildiğinde ufku iki katına çıkaran şeyler
-
söz uçar yazı kalır sözündeki esas güçlü olanın sözün olması.
burada kastedilen, sözün her yere herkese uçup giderek daha hızlıca ve daha fazla kişiye ulaşması, fakat yazının ise olduğu yerde öylece kalmasıdır. zamanla yazı lobisi bunu yazı lehine çevirmiştir. swh. yani, sözün uçmasından kasıt benzin gibi havaya karışması değil. -
söz uçar yazı kalır sözü aynen bildiğiniz anlama gelir.
verba volant, scripta manent
sözlük dışında bunun aksini iddia eden bir kaynak bulamadım.
verba volant, scripta manent is a latin proverb. literally translated, it means "spoken words fly away, written words remain".
this phrase seems to come from a speech of caius titus of the roman senate,[1] who suggests that spoken words might easily be forgotten, but written documents can always be conclusive in public matters. -
sadece "1, 2 ve daha çok" kavramlarından oluşmuş sayı sistemlerine sahip yerli kabileleri duymuşsunuzdur. bu tablo, biraz değişik de olsa türkçe,arapça ve çeşitli avrupa dillerinde de mevcuttur. her ne kadar uygarlık bakımından ilerlesek de ilkel dönemlerimizden izler kalabiliyor.
misal : avrupa dillerinde 3 ; tri, three, drei, tria vb. şeklindedir. bunların kökeni latince trans'a (karşı) dayanır. 1 ve 2 den sonraki sayı olan 3 , "öteki" gibi bir mana taşıyor.
semitik dillerde arapça ve ibranice'de de fiil çekimleri tekil, ikili ve çoğul olarak uygulanır. bir , iki ve çok.
türkçede 3 sayısının uç sözcüğüyle ilintili olduğu rivayet edilir. parmak hesabı yaparken her iki taraftan da 3 , orta parmağa tekabül eder. uç sözcüğü de trans gibi ötekini çağrıştırıyor.
kaynak: "gökteki pi/saymak, düşünmek ve olmak" - john d. barrow
(türkçe konusu tamamen benim esinlenmem) -
özgürlük mücadelesine katılan yazarlar
bu yazarların kitaplarını okudukça her şeyi daha bir anlıyor oluyorsunuz.
hiç kimse yazının gücünü yok sayamaz. başarılı bir biçimde betimlenmiş bir şiir ya da destansı bir roman, içinde yaşadığımız toplumun daha önce hiç fark etmediğimiz yönlerini ortaya çıkarabilir. yazarlar çatışma, bunalım ve karmaşa dönemlerinde bütünleştirici bir rol oynar. insanların, şehirlerin ve dönemlerin hikâyelerini kaydederler ve okurlarının yeni gelecekleri ve yeni yaşam tarzlarını hayal etmelerine yardımcı olurlar.
fakat bazı yazarlar için sadece kalemi kağıtla buluşturmak yetmez. edebi çabalarının yanı sıra tarih boyunca mücadeleye aktif olarak katılanlar da vardır. savaş cephelerinde çeşitli hizmetler verenler, özgürlükleri için, inandıkları ilkeler için ve vatanları için çatışanlar… bu entry'de özgürlük mücadelesi veren on yazarı listeledim.
samuel beckett
beckett, modernizm akımının öncülerinden olmasının yanı sıra ikinci dünya savaşı sırasında fransız direnişine katılarak almanya’nın fransa’yı işgalini engellemek için mücadele etti. önceleri kurye olarak çalıştı, daha sonraları ise kendi birimi için silah depoladı. savaşa dahil oluşunu “erkek izcilik” gibi basit bir şekilde ifade etse de aslında birçok defa gestapo tarafından yakalanma riskini yaşadı. roussillon adlı fransız köyünde saklanırken akıl sağlığını korumak için yazmaya devam etti ve watt romanı üstünde çalıştı.
george orwell
orwell faşizme karşı mücadele etme kararlılığı sonucunda 1937 yılında kendini ispanya iç savaşı’nın ortasında buldu. ispanya’ya vardıktan sonra devrimci bir partiyi (partido obrero de unificacion marxista) desteklemeye başladı. savaş boyunca birçok tehlike atlattı ve nihayetinde sol elinde felce neden olan bir kurşun boynuna saplandı. hastaneden çıktıktan sonra karısıyla birlikte fransa’ya gönderildi. orada savaş deneyimlerini ve gözlemlerini anlattığı katalonya’ya selam kitabı üstüne çalışmaya başladı. kitabına şöyle yazdı: “bazı durumlarda savaşıp yenilmek hiç savaşmamaktan iyidir.”
gioconda belli
hem bir kadın hem de nikaragua vatandaşı olan giocando belli’nin hayatı devrimci mücadeleyle geçti. nikaragua’da doğdu, philadelphia’da eğitim gördü ve somoza diktatörlüğüne karşı savaşmak için tekrar memleketine döndü. sandinista ulusal kurtuluş cephesi’ne katıldı. bu süre boyunca ülkedeki siyasi mücadelelere katılarak ve ataerkil baskıya karşı durarak kitap, şiir ve denemeler yazmaya devam etti.
subhadra kumari chauhan
subhadra kumari chauhan, hindistan’daki ingiliz yönetimine karşı çıkmak için edebiyatı ve aktivizmi birleştirdi. 1921 yılında mahatma gandhi’nin başlattığı mücadeleye katıldı. dört çocuk annesi chauhan mücadeleyi bırakmadı ve bu süreçte kocasıyla birlikte birçok defa tutuklandı. zor zamanlarda da şiir ve öykü yazmaya devam etti. eserleri birçok genci hindistan bağımsızlık mücadelesi’ne katılmaları konusunda teşvik etti.
agostinho neto
neto, angola’nın ilk başkanı olmadan önce üç şiir kitabı yayımladı ve ülkenin portekiz’den ayrılması için başlatılan bağımsızlık mücadelesine liderlik etti. neto’nun hükümdarlık dönemi büyük çatışmanın sürdüğü ve on yıllar boyunca sürecek iç savaşın tetiklendiği dönem olarak bilinir. fakat yine de neto, angola’nın en önemli şairlerinden biridir.
rigas feraios
on sekizinci yüzyılın önemli yazar ve düşünürlerinden olan feraios aynı zamanda yunan bağımsızlık savaşı’nın da öncülerindendir. eserleri ülkesindeki yurttaşların coşkusunu artırırken kendisi de yunanistan’daki yerel direnişleri destekledi ve osmanlı imparatorluğu’na karşı çıkan çatışmalarda ve savaşlarda savaştı.
juana manuela gorriti
juana manuela gorriti, peru’nun florence nightingale’iydi. arjantin’de doğmasına rağmen peru ve bolivya’yla da bağları vardı. lima’ya taşındıktan bir süre sonra ispanyol donanması şili ve peru’nun limanlarına saldırdı. feraios bu süreçte hemşire olarak çalıştı ve yaralılara yardım etti. gösterdiği kahramanlıktan dolayı peru hükümeti tarafından ödüllendirildi. savaşta yaşadıklarıyla ilgili makale ve öyküler yazdı. yazdıkları daha sonra yayımlandı. ayrıca iki gazete kurdu (the argentina dawn ve the dawn of lima) ve etkileyici bir gazeteci oldu.
patrick leigh fermor
bbc’nin tanımına göre harflerin ünlü adamı fermor, “ındiana jones, james bond ve graham greene arasındaki bir kesişim”. fermor’un ünü gezi yazısı, çeviri, senaryo gibi çok sayıda etkileyici edebi çalışmasıyla destekleniyor. fakat fermor ayrıca ikinci dünya savaşı’nda yunan adasının nazi işgali süresince girit direnişine katılarak destek verdi. bunun sonucunda çoban kılığına girerek dağlarda iki yıl boyunca yaşamak zorunda kaldı. eserlerinin çoğunda da bu savaşta elde ettiği deneyimlerin yansımaları görülüyor.
jaroslav hašek
hašek, çek’in ulusal farkındalığının arttığı bir dönemde doğdu ve bu ulusal hissiyat ömrü boyunca onunla kaldı. henüz on dört yaşındayken prag’taki alman karşıtı gösterilere katıldı ve daha sonra anarşist harekete katıldı. 1915 yılında birinci dünya savaşı’nda avusturya-macaristan imparatorluğu’nda savaştı. eğlenceli kişiliğiyle tanınan hašek, yönetimdeki kişileri eleştirirken de mizaha başvurdu. altmış dile çevrilen aslan asker şvayk kitabında birinci dünya savaşı’ndaki bir askerin başından geçen saçma olayları anlatıyor.
frantz fanon
fanon, karayipler’deki fransız kolonisi martinique’te doğdu. on altı yaşındayken önce dominik’e, ardından casablanca’ya giderek bağımsız fransız ordusu’na katıldı. fransa’da savaştı ve ödüllendirildi. savaştan sonra tıp okumak için avrupa’da kaldı ve mezuniyetinin ardından cezayir’deki bir akıl hastanesinde çalışmaya başladı. savaş başladığında vahşete tanıklık eden ya da onun bir parçası olan fransız askerlerini tedavi etti. daha sonra fransız emperyalizmini artık destekleyemeyeceğini fark ederek görevinden ayrıldı ve kendini cezayir’in bağımsızlığına adadı. yıllar boyunca ürettiği eserler onu bu bölgenin önde gelen entelektüellerinden ve sömürgecilik karşıtı teorinin öncüllerinden biri yaptı. -
müslüm gürsesin seslendirdiği nilüfer şarkısının söz yazarı murathan mungan imiş beni çok şaşırttı.
-
(bkz: #71428848)
-
yerçekimi dalgaları ve oluşturdukları ışığın görüntülenebilmiş olması
bilim insanları, süpernova yıldız patlamaları sonucu oluşan iki "nötron yıldızının" 130 milyon yıl önce çarpışmasıyla meydana gelen yerçekimsel dalgaları keşfetti...
bbc türkçe'nin haberine göre, albert einstein'ın ünlü izafiyet teorisinin odağındaki yerçekimsel dalgalar ve ortaya çıkardıkları ışık, dedektörler aracılığıyla ilk kez doğrudan algılanabildi. uzaybilimciler, böylece altın ve platin gibi ağır kimyasal elementlerin nötron yıldızlarının bu şekilde çarpışarak birleşmeleri sonucu evrene yayılabildiğini de ortaya çıkardı.
yerçekimsel dalgalar, birbiriyle çarpışan kara delikler ve yıldız çekirdeklerinin çökmesi gibi evrendeki şiddetli olaylar nedeniyle uzay zamanın dokusunda görülen kıpırtılar anlamına geliyor. uzaydaki bu dalgalar araştırılarak, "büyük patlama"nın ve geçmişin izleri aranıyor.
büyük buluşun odağındaki dalgalar, abd merkezli lıgo laboratuarı ile italya'daki virgo adı verilen dedektör aracılığıyla, 17 ağustos'ta ölçümlendi.
kaliforniya eyaletindeki lıgo laboratuarı'nın başkanı david reitze, "bu hepimizin beklediği andı" dedi.
lıgo'nun dedektörü, evrendeki kozmik sarsıntı ve çarpışmalardan oluşan yerçekimsel küçük dalgaları tespit etmesi amacıyla, abd'nin louisiana eyaletindeki boş ormanlık bölge livington'a yerleştirilmişti.
iki yıl önce güncellenerek geliştirilen bu dedektör, dört kez kara deliklerin çarpışmasını algıladı.
yıldızlar nasıl çarpıştı
bahsedilen çarpışma, ngc 4993 adı verilen galakside, yaklaşık 1000 milyar kilometre uzaklıktaki hydra takımyıldızı'nda gerçekleşti.
130 milyon yıl önce, daha dinozorlar dünya'da dolanırken yaşanan çarpışma o kadar uzaktaydı ki, yerçekimsel dalgalar ve ışık sadece bize kadar ulaştı.
dev yıldızların patlaması anlamına gelen süpernova sırasında uzaya yayılan kalıntı çekirdekler, bu yıldızları oluşturdu.
bu yıldızlar 30 km'den büyük olmasa da, kütleleri güneş'ten yaklaşık yüzde 20 daha fazla. üstelik bir çay kaşığı boyutunda olanlar bile, milyarlarca tonluk kütleye sahip.
süpernova sırasında yıldızların atomlarında proton ve elektronlar birleşerek tamamen nötronlardan oluşan nesneler yaratıyor. "nötron yıldızı" tanımı da buradan geliyor.
ligo / virgo araştırmacıları, l şeklindeki uçsuz bucaksız tünellere lazerlerle ateş ediyor, dalgalar da lazer ışıklarını bozuyor.
bu dalgaların keşfedilmesi ile, evren hakkında yeni araştırmaların da yolunun açıldığı belirtiliyor.
ünlü fizikçi stephen hawking, bbc'ye daha önce yaptığı açıklamada, evrene "farklı bir gözlemci pencereden" bakmanın öngörülemez sürprizlere gebe olabileceğini söylemişti.
hawking, "daha hâlâ gözlerimize, daha doğrusu kulaklarımıza inanamıyoruz çünkü yerçekimsel dalgaların sesine uyandık" demişti.
kaynak -
ekşi sözlük kullanıcılarıyla mesajlaşmak ve yazdıkları entry'leri
takip etmek için giriş yapmalısın.
hesabın var mı? giriş yap