yunan iç savaşı

• yunan iç savasini amerikalilar kazanmistir.
• (yun. ellhnikos emfylios polemos) 1944 - 1949 yılları arasında, yunanistan'ı alman-italyan işgalinden kurtaran komünistlerle birlesik krallik ve abd'nin desteklediği yeni hükümet güçleri arasında olmuştur. bu savaştaki amerikan müdahelesi "truman doktrini"nin oluşmasını sağlamıştır.
  
  yunanistan işgal altındayken en büyük direniş gücü komünist ethnikon apeleftherotikon metopon (eam - ulusal bağımsızlık cephesi) ve onun ordusu ethnikos laikos apeleftherotikos strato (elas - ulusal halk kurtuluş ordusu)'ydu.
  
  1944'te almanlar yunanistan'dan çekilmek zorunda kalınca, britanya eski yunan hükümetini tekrar kurmaya ve elas'ı silahsızlandırmaya kalkıştı. bu ultimatoma komünistlerin cevabı 2 aralık 1944'te, atina'da bir genel grev ilan etmek oldu. ertesi gün atina sokaklarında eam yanlılarıyla polisler çatışmaya başlamıştı.
  
  winston churchill'in ziyareti çatışmaları kısa bir süre durduracak ve elas'ın atina'dan çekilmesini sağlayacak ateşkese sebep olsa da tito'nun ve yugoslavya'nın da desteğini alan elas kuzeydeki dağlara çekilerek silahlarını teslim etmeyeceklerini tekrarlamıştır.
  
  bunun üzerine britanya hükümeti, iktidarı tamamiyle britanya'ya bağlı hale gelmiş yunan hükümetine 40.000 asker ve ekonomik yardım sunmuştur. öbür yandan, britanya kendi ekonomik sorunlarından dolayı bu yardımları sadece 1947 mart'ına kadar sürdürebilmiştir.
  
  britanya'nın desteğini sürdüremeyeceğini belirterek yardım istediği amerika, yunanistan ve türkiye'ye komünistlere karşı destek vermeyi kabul etmiş ve şubat 1947'de başkan truman "kongre"den yunanistan ve türkiye için 400 milyon dolarlık bir bütçe çıkarttırmıştır.
  
  buna cevap olarak, elas, özgür yunan hükümeti adı altında komünist bir hükümet kurduğunu açıklamış ve 30.000 civarında gerillayla birlikte güneye, atina'ya doğru saldırıya geçmiştir.
  
  ama sonrasında, amerikan ekonomik yardımı mevcut yunan hükümetini güçlendirirken, amerikan askeri yardımıyla güçlenen hükümet güçleri de elas'ı kuzeye, dağlara geri çekilmeye zorlamıştır.
  
  bu arada, yugoslavya ve sscb arasındaki politik ayrılık yugoslavya'nın, 1948'de, stalinist gördüğü elas'tan desteğini çekmesine sebep olmuş ve bu, sscb'nin de düzgün bir şekilde desteklemediği elas'ın iyice güç kaybetmesini sağlamıştır.
  
  28 ağustos 1949'da, dağlara sığınan son büyük elas kuvveti de yakalanınca, elas 16 ekim 1949'da teslim olduğunu ilan etmek zorunda kalmıştır.
  
  konuyla ilgili: http://www.marxists.org/…/greek-civil-war/index.htm
  
  post scriptum:
  bu benim daha once "zamane sozluk"te yazdigim bir yazinin biraz duzeltilmis halidir.
• http://ebediolur.blogspot.com/…/yunan-ic-savas.html
• amag'ın basarısından sonra 1947 sonuna doğru baska bir amerikan misyonu olan amerikan yunanistan askeri planlama karma danışma grubu (joint u.s. military advisory and planning group, greece - jusmapg) kuruldu ve yunan kumandanların elinden demokratik ordu gerillalarına karşı sürdürülen savaşın planlama sorumluğunu aldı. amerikan subayları tarafından yönlendirilen ve tüm bu askeri gücü değerlendiren hükümet güçleri demokratik orduyla yapılan savaşı kazandı. iç savaş arkasında 154.000 ölü ve yaralı bırakarak 1949 yazında sona erdi. onbinlerce demokratik ordu üyesi doğu avrupa ve sovyetler birliğine gönüllü sürgüne gitti. kalanlar acımasızca cıplak adalarda sürgünler, mahkumiyetler, zorunlu göçler, işkenceler gördü, bir çoğu ise infaz edildi.
• nikos kazancakis'in kardeş kavgası adlı romanında küçük bir köyde geçen kısmını kendine has diliyle mükemmel anlattığı savaş.
• nikos kazancakis'in romanlarinda siklikla isledigi tema.
• 1941'de almanya'nın yunanistan'ı işgali kısa sürede direniş hareketlerinin oluşmasına yol açtı. 28 eylül 1941 'de yunan komünist partisi (kke) ilk direniş örgütü olan ulusal kurtuluş cephesini (eam) kurdu. bu cephenin askeri kanadı olarak şubat 1942'de halkın ulusal kurtuluş ordusu (elas) oluşturuldu. yunanistan'ın kuzeydeki dağlık bölgelerini kendisine üs olarak seçen eam'ın iki amacı vardı: işgale karşı direnmek ve savaş sonrasında yunanistan' da demokratik bir rejim kurmak. tek siyasal örgüt olarak ortaya çıkan ve sadece komünistlerden oluşmayan eam halk tarafından destekleniyor ve örgütlendiği bölgelerde salt askeri direnişi üstlenmiyor, bir devlet gibi ekonomik ve sosyal hayatı da yönetiyordu.
  eam dışında da cumhuriyetçi subaylardan oluşan direniş örgütleri kısa sürede oluşturuldu. bunların en önemlileri kuzeybatıda üs kuran ulusal cumhuriyetçi yunan cephesi (edes) ile ulusal ve toplumsal kurtuluş hareketi (ekka) idi. başlangıçta, işbirliği içinde olan ve ingiltere'den eşit askeri ve mali yardım alan bu örgütler 1943'ten itibaren savaş almanya' nın aleyhine geliştikçe ve savaş sonrasına ilişkin kaygılar önem kazandıkça çatışmaya başladılar.
  1944, yunanistan'ın geleceğini belirleyen kader yılı oldu. stalin ile churchill arasında yüzdeler anlaşması yapıldı ve moskova'dan baskı gören komünistler ulusal hükümetle anlaşmak zorunda kaldılar. 18 ekim 1 944'te, yeorgios (yorgos) papandreu (andreas papandreu'nun babası, yeorgios papandreu'nun dedesi), albay scobie'nin komutasındaki ingiliz birliklerinin koruyuculuğunda atina'ya girdi. edes gerillaları ve sağ örgüt militanlarının sürekli silahlandırılması ve komünistler üzerinde ciddi baskı uygulanması üzerine komünistler hükümetten çekildiler. iç savaşın ilk aşaması 12 şubat 1 945 varkiza anlaşmasıyla sona erdi. bu anlaşmaya göre, elas silahsızlanacak, siyasi suçlular için genel af ilan edilecek, monarşi için halkoylaması yapıldıktan sonra seçimler gerçekleştirilecekti. varkiza anlaşmasına hükümetin uymaması ve aşırı sağ terörün artması üzerine komünistler yeniden dağlara çekildiler. direniş liderlerinden markos ekim 946'da helen demokratik ordusunu kurduğunu açıkladı ve iç savaşın ikinci aşaması fiilen başladı.
  yunanistan tam anlamıyla ikiye bölünmüştü. kuzeyde ve adalarda komünistler denetimi ele geçirmişlerdi. ancak, 1947'den sonra durum değişti. komünistlerin moskova'ya bağlı yeni lideri zahariadis, markos'un aksine savaşı düzenli ordu taktikleriyle yürütme kararı aldı. aynı tarihte ilan edilen truman doktrini sayesinde yeni askeri techizatla donatılan yunan ordusu karşısında ge- rilla savaşından vazgeçmek askeri açıdan önemli bir hataydı.
  1947'den sonra yugoslavya'nın sınırlarını kapatması, komünistlerin elinden önemli bir fırsatın daha alınması anlamına geliyordu. nihayet, yunan komünist partisinin bağımsız makedonya devletine ilişkin kararları ve kendi denetimlerinde bulunan bölgelerdeki çocukları eğitim ve koruma amacıyla sosyalist ülkelere göndermeleri halk desteğini yitirmelerine neden oldu.
  1949 başında general papagos abd'den gelen yardımla komünistleri ağır yenilgiye uğrattı. komünist güçlerden artakalanlar arnavutluk'a çekildiler ve iç savaş fiilen sona erdi.
• (bkz: kapetanios)
• truman doktrininin merkezi kuvvetlere sagladigi destekten cok, yunanistan komunistlerinin kuzey sinirinin tito tarafindan kapatilmasiyla hareket alanlari ve yardim imkanlari kalmadigi icin kaybettigi savastir. ozellikle savasin sonlari yasanirken yunan yarımadasi (hukumet kuvvetlerinin eline gecmemesi icin komunistler her yastan cocuklarini da daglik kuzey bolgesine yanlarinda goturmuslerdi) bircok cok aci ve trajik olaya da taniklik etmistir. savas bitip yirminci yuzyilin ikinci yarisina girilirken bir ulusun tarihi daha dis guclerin mudahaleleriyle ve kendi kanlariyla lekeleniyordu. (bkz: ispanya ic savasi)
• (bkz: theo angelopoulos)
  (bkz: taxidi sta kythira/@ibisile)