gölgemizi bile çiğnetmeyiz adama

• nazım hikmet hakkındaki ayrıntılı sitelerden nazimhikmetran.biz'de "tartışmaları" sayfasında da yayında olan nazım hikmet peyami safa kavgası kapsamındaki bir hiciv şiirinin ünlü dizesi. peyami safa'yla ettiği belki bugüne ve yarına da sarkan uzun bir çağlar içi kavga/atışma.
  
  bir provokatör üstünde
  hiciv denemeleri
  "sen ölmedin, seni öldürdüler zavallı kadın."^*
  t.f.
  sen çıkmadın
  çıkardılar karşıma seni!
  kıllı, kara elleriyle tutup enseni
  gövdeni yerden bir karış kaldırdılar,
  sonra birdenbire
  bırakıp yere
  seni pantolonumun paçasına saldırdılar.
  bir düşün oğlum,
  bir düşün ey yetimi safa
  bir düşün ki, son defa
  anlıyabilesin:
  sen bu kavgada
  bir nokta bile değil,
  bir küçük, eğri virgül,
  bir zavallı vesilesin!..
  ben, kızabilir miyim sana?
  sen de bilirsin ki, benim âdetim değildir
  bir posta tatarına
  bir emir kuluna sövmek,
  efendisine kızıp
  uşağını dövmek!.
  sen de bilirsin ki, jurnal esnafı, senin gibiler
  tutulup kulaklarından birer birer
  teşhir edilirler..
  ben, sadece söküp
  bir fitnenin otuz iki dişini,
  ve babıâli kaldırımlarına döküp
  geleceğini, geçmişini
  aldım omuzuma işte bu teşhir işini....
  bir düşün oğlum,
  bir düşün ve inkâr etme ki;
  keteon matbaasında ut çalıp
  ayak şarkıcılarına beste talim eylemek,
  ve o biçare larus'un ırzına geçip
  zatını âlim eylemek,
  sana pek
  zor geldi ki, demek;
  aranızda dolaşır görünce
  benim "orhan selim" adlı dilsiz
  ve kolu bağlı gölgemi,
  hemen azıya alıp gemi
  faşisto-demokrato-liberal
  bir jurnal
  yazıp
  delikanlıyı yere çalmak
  ve bir miktarı minasip elden almak
  istedin!..
  elden alıp almamana
  karışmam ama,
  biz,
  gölgemizi bile çiğnetmeyiz adama!
  
  bir düşün oğlum,
  bir düşün, ey, göbekli patron veletlerinin
  "doğru yol" göstericisi,
  bir düşün ey yetimi safa,
  bir düşün ve hatırla ki, son defa:
  o, takma aslan yeleli namık kemal üstadın senin;
  abanoz ellerinden
  zenci kölesinin
  som altın taslarla şarap içerek
  ve "didarı hürriyet"in dizinde
  kendi kendinden geçerek :
  "yüksel ki yerin
  bu yer değildir^*,
  dünyaya geliş
  hüner değildir!" demiş...
  sen de yükseldin uyup
  onun sesine
  "la dam o kamelya"nın^* fesli figüranlığından
  ahmet haşimin "degüstasyon"daki iskemlesine..
  
  bir düşün oğlum!
  bir düşün ve mezarların hududunu aşma!
  kendine güven üstat
  babana değil,
  bir ölüyü koluna takıp dolaşma!
  öyle zart zurt eşilmez toprağı gidenlerin!
  rahat bırak oğlum
  rahat bırak uyusun
  o muhterem "şehidi hürriyet"^* bey pederin!
  hem böyle daha iyi.
  çünkü bak ortada
  ne yeni bir ingiliz-boer^*
  harbi var,
  ne de tebrik isteyen bir ingiliz elçiliği...
  ölüleri rahat bırak oğlum.
  rahat bırak uyusun benim de gidenlerim!
  sen de bilirsin ki ben
  ne dedemden
  miras bekledim,
  ne babamdan şeref, şan!
  hasep, nesep, kan, soy sop işinde yoğum.
  çünkü ne soyu sicilli bir buldoğum
  ne de tecrübelik bir tavşan.
  ben sadece ölen babamdan ileri,
  doğacak çocuğumdan geriyim,
  ve bir kavganın adsız neferiyim..
  
  ey ihtisas mahkemeleri kaçağı
  ve despinis kokonun aftosu,
  ey marka malı kör
  provokatör,
  ve ey zavallı yetim...
  yoktur şimşiri kahrını inkâra niyyetim...
  kokla, çek ve iç,
  üzülme hiç...
  billahi cihan bilir ki, sen
  kahraman, ulusal muhaliflerimizdensin!
  kokla, çek ve iç
  üzülme hiç.
  yalnız, ara sıra
  bakıp aynalara
  bir deve derisinden beli değnekli hacivat düşün.
  bir düşün oğlum :
  müdahin, çelebi hazreti hacivatın^*
  giyerek harp ilahı göbekli marsın üniformasını
  kahramanane bir dalkavuklukla hesap sormasını.
  
  bir düşün oğlum,
  bir düşün ey sayın provokatör...
  her dövüşen sersemdir senin için
  her anlayıp inanan kör.
  ve sen ki, bir fikre bağlanışın
  azılı düşmanısın;
  anlat bana nasıl oldu da şu,
  anlat bana nasıl oldu da sen,
  yanarak boynu müsellesli bir mason imanıyla
  boyamak istedin süleymanın çift sütununu
  o biçare "hürriyeti efkâr"ın kanıyla?
  hem ne derin bir inanışmış ki, bu,
  ne müthiş bir ateşle yanışmış ki, bu,
  göze aldırmış sana
  fenafil-maşrıkı âzam^* olmayı,
  mason localarına^* üç defa başvurup
  mason localarından üç defa kovulmayı.
  
  bir düşün oğlum,
  bir düşün ve inkâr etme ki;
  gizli gece yolculuklarından kalmadır senin alın terin.
  sen her gece
  el ayak çekilince
  "nuvel^* literer"in
  bir arşınlık duvarından aşarak
  ve parmaklarının ucuna basıp dolaşarak
  yapraklarında onun,
  apartırsın satırlarını birer birer
  cingözle^* beraber.
  
  fakat her duvar
  bir karış değildir.
  her duvardan atlamayı kesmez senin gözün
  ve her fikrin açılmaz kapıları
  maymuncuğuyla cingözün..
  okuman lazım evlat.
  evirip çevirmeyi, göze girmeyi, falan filan
  bırakıp
  okuman....
  
  bir düşün oğlum,
  bir düşün ey yetimi safa,
  bir düşün ve benden öğren ki son defa :
  fikir dediğin
  şeyin
  karabet ustanın uduna benzemez suratı.
  o, ne şapırtılarla çiğnenen bir sakız,
  ne "vatan-silistre"de^* abdullah çavuşun tiradı,
  ne de "bir akşamdı"da müteverrim bir bayan ilacıdır.
  o, şahlanmış bir savaş kılıcıdır.
  bu ata atlıyacak yürek
  ve bu kabzaya bilek
  gerek....
  
  ***
  bu ünlü atışma şiiri ve özellikle iddialı tehditkar dizesi hala bile bazılarının göndermeli sözü olmayı sürdürüyor. zamanında kemal tahir de kullanmış:
  
  "görülüyor. burasını malakan köyü sanmış olmalı... yahut da tunceli'deki emniyet karakollarından birisi... iyi ama biz vilayet merkezindeyiz. sonra, değil yanımıza gelen bir ahbabı, 'gölgemizi bile çiğnetmeyiz adama.' bizde sen eşeklik mi ararsın?" kemal tahir - karılar koğuşu
  
  (bkz: böyledir bizim sevdamız)