• 1593-1606 osmanlı-avusturya savaşı (batı literatüründe "uzun türk savaşı", "onüç yıl savaşı" veya "onbeş yıl savaşı") esnasında meydana gelen, 1595'te calugareni'de (yergöğü) eflak voyvodası mihai viteazul'un*akıncı ocağı'na son darbeyi vurduğu savaştır. rumen literatüründe "batalia de la calugareni" (calugareni savaşı, yergöğü savaşı) adıyla anılmaktadır. sırp halk folklorunda* yeri olan ünlü hayduk starina novak*** da bu savaşta eflak ordusu saflarında osmanlı'ya karşı savaşmıştır.

    voyvoda mihail'in devrin sadrazamı koca sinan paşa, ordu-yu hümayunla eflak bölgesine girmesiyle buradan geri çekilmeye zorlanması, bundan sonra isyanın bittiği hükmüne vararak birkaç bin askeri eflak'ta bırakarak geri çekilen sinan paşa'nın ardına takılmasıyla başlamıştır. osmanlı ordusunun hareketini an be an takip eden mihail, sinan paşa'nın targovişte şehrinden çıkmasıyla eflak'a yeniden girmiş, olası bir geri çekilme için bir günlük mesafeden takibe başlamıştır. önce targovişte'ye girerek burayı savunan türklerin bir kısmını diri diri yakmış (kazıklara geçirip ateş üstünde çevirttiği söylenir), bir kısmını da kazıklı voyvoda misali kazığa vurmuştur. (ki draculeştilerden yani drakul hanedanındandır, vlad drakula'nın* kardeşlerinden keşiş vlad'ın oğlu büyük yahut dördüncü radu'nun torunudur)

    tuna nehri kıyısındaki yergöğü mıntıkasına varan sinan paşa, buradan rusçuk'a geçebilmek için acele bir tahta köprü yaptırarak önce maiyetiyle birlikte kendisi geçmiştir. fakat sonradan imparatorluk coğrafyasının farklı bölgelerinde görevlerde bulunmasına rağmen tedbirsiz bir hareket olmuştur. ordunun ağırlıklarıyla birlikte geçmesi zaten fasılalı sürerken, sinan paşa'nın emriyle köprünün başına sinan devlete ayrılan beşte birlik payı ve kendi serdar payını almaları için tahsildarlar yerleştirmiş, böylece ordunun geçişi daha da gecikmiştir. bu uygulamaya hayli karşı çıkılır ve felaket getireceği söylenir ancak paşa kulak asmaz. takriben doksan bin civarındaki ordunun en arkasında gerileri tutan ve en son geçtikten sonra köprüyü atacak olan akıncılar mevcuttur.

    tahsildarlar köprüden geçen istisnasız her askeri yoklamış, serdar payını aldıktan sonra bırakmışlardır. bu ağır serencam sürerken bir yandan da voyvoda mihail, beraberinde getirdiği on bin eflaklı ve transilvanyalı sekellerle starina novak gibi hayduklardan oluşan beş bin kişilik paralı askerlerden müteşekkil toplamda on beş-on altı bin asker ve on iki büyük sahra topuyla osmanlı ordusunun ağır geçişinden haberdar yürüyüşe geçmiştir. ancak osmanlı ordusu kendisinden sayıca fazla olduğundan hemen taarruza geçmek niyetinde değildir.

    tüm ordunun geçip akıncıların da eflak'ı terk edeceği esnada, köprüden atlılar ilerlerken mihail top ve tüfek ateşini başlatmıştır. sinan paşa top atışlarını duyunca emri geri almışsa da çok geç kalınmıştır. top gülleleriyle üstündekilerle birlikte nehre gömülür köprü. binlerce akıncı tuna nehrinde boğularak ve eflak ordusunun ateş yağmuru altında şehit olmuştur. akıncılarla birlikte karşıya geçemeyen başka birlikler, askerler de vardır.

    akıncı ocağının ortadan kalkması faciası osmanlı tarihlerine (27 teşrinievvel -22 safer, cuma günü vuku bulduğu yazılmıştır) muazzam bir hata olarak geçmiştir. osmanlı tarihlerinde “akıncı taifesünün ekseri karşı yakada bulunmağla hiç ferd halas olmayup ol zamanda akıncı kökü kesilip munkarız.” tabiriyle zikredilen bu olay için katip çelebi böyle bir facianın tarihte ve o asırda yaşanmadığını belirtmiştir.

    rumenler için tarihi zafer olarak addedilen bu yenilgi, 1970'te romanya, fransa ve italya yapımı mihai viteazul (michael the brave) adıyla filme aktarılmıştır. orijinal dili rumence olan filmin türkçe altyazılı iki bölümlük versiyonu youtube'da mevcuttur.

    romanya tarihinden ve kültüründen esinlenen şarkılarıyla tanınan transsylvania phoenix adlı rumen rock grubunun baba novak adlı inceden balkan ezgilerine sahip şarkısı, bu savaşta bulunan starina novak nam sırp hayduku anlatmaktadır.

    (bkz: akıncı ocağı/@songulyabani)
    (bkz: mihai viteazul/@songulyabani)
    (bkz: starina novak/@songulyabani)
    (bkz: baba novak/@songulyabani)
    (bkz: transsylvania phoenix/@songulyabani)
    (bkz: hayduk/@songulyabani)
    (bkz: deli marko/@songulyabani)
  • (bkz: zenta savasi)
    (bkz: hatalardan ders almamak)
  • farklı tarihi kaynaklarda curcura, curcüra ya da cürcüra diye de geçen, romanya’nın gurgevo - yerköğü bölgesinde yer alan bir köprüde yaşanan olaydır.

    akıncı ocağı’nın sonunu getirmesiyle osmanlı imparatorluğunun çöküşe geçmesine vesile olan sebeplerden biridir. imparatorluğun yönetim fiyaskolarından bir tanesi dahadır ve günümüz türkiye’sinden bakıldığında bilindik de gelecektir.

    olayın yaşandığı yıl olan 1595’te henüz dokuz aydır padişah olan, 29 yaşındaki üçüncü mehmet devletin başındadır. üçüncü mehmet’in saraydan çıkmak gibi bir planı yoktur çünkü arkasında veliaht bırakmayacak bir politika ile en büyüğü kendisinden küçük, en küçüğü iki aylık on dokuz kardeşini boğdurtmuştur.

    sadrazam mevkisinde olan ve orduyu savaşa çıkaran isim ise istikrarsızlığın bir göstergesi olarak dört kez bu göreve getirilmiş olan sinan paşa’dır.

    1595 yazında sinan paşa öncülüğünde, eflak’taki ayaklanmayı bastırmak üzere sefere çıkan yaklaşık yüz bin kişilik osmanlı ordusu, romanya’nın güneyine kadar gelmişlerdir. ayaklanmanın öncüsü ise drakula diye bildiğimiz vlad tepeş’in soyundan, kardeşinin torununun torunu voyvoda mikhail’dir (mihai viteazul) ve yetmiş bin kadar askeri vardır.

    mihai, ordusunu geri çeker ve kaçar bir nevi askerleriyle beraber. osmanlı ordusu köylere girer, ayaklanma destekçisi görülenler öldürür, ganimet toplanır, el koyulur vs. mihai’nin ordusu ile de yer yer sıcak çatışma yapılır fakat mihai geri çeker tekrar orduyu. ayaklamayı bastırdığını düşünen sinan paşa, orduyu toplayıp istanbul’a dönmeye karar verir.

    dönüş yolunda ganimetlerin tamamının askerde oduğunu farkeden sinan paşa, beşte birleri almaya niyetlenir. savaş ya da sefer sırasında toplanan ganimetlerin beşte biri devletin, gerisi askerlerindir çünkü kural budur. gurgevo’da (yerköğü) bir köprüden geçmeden önce sinan paşa’nın aklına beşte birleri almak gelir. askerlerin birbirlerine vererek, saklayarak ganimetleri elde tutacağını bilen sinan paşa, yanındakilerin uyarılarına rağmen köprüye tahsildar koydurup her geçen askerden beşte birlerin toplanmasını sağlar.

    osmanlı ordusunu takipte olan mihai, doğru zamanı bekler ve tahsilatın ortasında topları ateşler, köprüyü yıkar. köprünün üzerindeki askerler ve arabalar tuna nehrine düşerler haliyle. mihai’nin ordusu köprüyü yıkmakla yetinmez, kalabalık ordusuyla romanya tarafındaki yakadan saldırarak çoğunluğu akıncılardan oluşan osmanlı askerlerini katleder, karşı kıyıda kalan osmanlı askerleri hiçbir şey yapamaz.

    düşmanın dostu yöneticilerin zihniyetini hatırlatan ibretlik bir olay olarak tarihte yerini alır.

    bazı kaynaklar:

    http://www.gaziakademikbakis.com/…le/gab-t-2018-145

    https://tarihvemedeniyet.org/…si-kopru-faciasi.html
  • yahya kemal'in ünlü akıncılar şiirinin onuncu mısrasında kızıl hatıra olarak bahsettiği facia.

    "cennette bugün gülleri açmış görürüz de
    hâlâ o kızıl hatıra titrer gözümüzde!"
  • hacli seferleri paladin’lerin kokunu nasil kazidiysa, bu olay da hussar’larin kokunu oyle kazimistir. her ne kadar satolarda yasamadilarsa da, 2 donum toprak ustu derme catma evlerinde babadan ogula aktarilan mulkiyetleriyle dogulu birer sovalye olan bu kisiler, bu elim olay yuzunden %90 seviyelerinde yok olmustur. kendi yok oluslari, turk aristokrasisini de yok olmaya iteklemis, meydan hepten devsirmelere kalmistir. insan bazen dusunmeden edemiyor, planli bir olay miydi diye lakin, koca sinan’in ac gozlulugu tum devlet-i aliyye’ce bilindiginden, adamin hain oldugu teorisi uzerinde durulmamistir bile. pek tabii devsirme deyu dislanip hakir gorulen yeni ceri ocaginin bu olay karsisinda börk cikarip kazan devirmesi ve bas veziri terk-i diyar eyleyip, donuste kelleleri alinmasi pahasina duzensiz bir bicimde edirne’ye intikal edip olayi adli mehmed’e aktarmalari ise takdire sayandir.
  • ümit özdağ'ın tweetiyle öğrendiğim olay.
    h.akar, tsk’nın sahaya geç çıkması ile ilgili eleştirilere “konuyu bilmiyorlar” şeklinde cevap vermiş. başkalarını bilmem ama ben biliyorum. akar’ın gnlkurbşk ve ms bakanı olarak 1 tek doğru eylemi olmadı.tarihte koca sinan paşa’nın yanında yer alacak.calugareni muharebesi-1595
    https://twitter.com/…tatus/1630486161989726208?s=20
hesabın var mı? giriş yap