moral economy

• e.p.thompson 'ın 1966 yılında yazdığı pek meşhur makalesi "the moral economy of the english crowd in the eighteenth century" (18. yüzyılda ingiltere'de kalabalıkların/yığınların ahlaki ekonomisi diye çevrilebilir) de kullandığı kavram. thompson bu makalede esas olarak piyasa ekonomisinin hiç de evrensel olmadığını, tamamen tarihsel bir olgu olduğunu anlatır. ingiltere'de ahali 17. ve 18. yüzyıl boyunca bir ihtiyaç ekonomisi çerçevesinde yaşamaktadır. öncelikli olan her zaman ahalinin gıda (hububat, un, ekmek) tedariğidir. buna dair yasalar çıkartılır. 1630'da elizabeth i döneminde çıkartılan "book of orders" daha sonraki yüzyılda yaşayan yığınlar için de bir nevi payanda olur. ancak zaman içinde halkın ihtiyaçlarının tedariğine dayalı ahlaki ekonomi çözüldükçe ahali isyan eder. yiyecek isyanları patlak verir. halk, fiyatları belirlemek için ayaklanır, çiftçilere, değirmencilere, fırınlara ve dolayısıyla pazara müdahale eder. "custom"a dayanan eski düzenden meşruiyetini alan bu isyanlar, genel bir toplumsal konsensüsü yansıtır. çiftçinin tahılını tarladayken aracılara satması yasaktır ve eğer çiftçi bu hilebazlığa başvuruyorsa ahalinin müdahalesi kadar meşru birşey yoktur. makale boyunca thompson yığınların gündelik deneyimlerinden yola çıkarak, yapısalcı bir analizden ziyade öznelere vurgu yaparak, onların deneyimleri üzerinden bir tarih yazar, çok da güzel yazar.
  (bkz: ben bunları nereden biliyorum)
  (bkz: makale okumak)
  (bkz: nadir özbek)
• (bkz: faiz haramdir)
  (bkz: adil fiyat)
  
  http://en.wikipedia.org/wiki/moral_economy
  http://en.wikipedia.org/wiki/just_price
• thompson, 18. yy. ingiltere tarihinin piyasa ekonomisi ile ahlaki ekonomi arasındaki çatışmalar dizisi olarak okunabileceğini söyler.
  bir başka deyişle geleneksel değerlere dayanılarak yapılan siyasetin ekonominin işleyişine hakim olduğu bir toplum anlayışından piyasanın, ekonomi ile siyasetin ilişkisini kopartarak egemen olmaya başladığı, yani geçim koşullarını ahlaktan ve siyasetten arındırma iddiasına geçişin yüzyılıdır 18. yüzyıl.
  bu ahlaki ekonomi kavramını thompson'dan aparan edmund burke ııı, ortadoğu halklarının modernleşmeye tepkisini, ahlaki ekonomiden piyasa ekonomisine geçen ingiliz yönetici elitine karşı halkın tepkisi olarak çıkan yiyecek` : ekmek` ayaklanmalarına ne ölcüde benzeyebileceğini araştırır.
  19 yy. osmanlı ekonomisinin dönüşümünün yukardaki izaha benzeyebileceğine dair ipucu:
  kelimenin tam anlamıyla osmanlı eliti olan ve ahlaki ekonomiye bağlılığından hiç şüphe etmeyeceğimiz ahmet cevdet paşa amerikan iç savaşı esnasında pamuğun fiyatındaki yükselmeden dolayı zenginleşen türk-mısırlı zümrenin rezil harcamalarını eleştirir.
  gerisi thompson gibi maharetle ve güzel yazacak tarih sosyologu ya da iktisat tarihçilerine kalmış.