unconditioned stimulus

• ing. kosulsuz uyari/uyarici^*.
  
  refleks adi verilen naneyi tetikleyen uc uyaricidan biridir. digerleri kosullu ve notr uyaricilar olarak isimlendirilir. kosulsuz uyarici organizma icin dogal olan ve tepkiyi otomatik olarak, baska bir bilesene ihtiyac duymaksizin meydana getirebilen uyaricidir.
  
  farki ayirt edebilme kolayligi icin bir kac ornek inceleyelim.
  
  deneyimizin malzemeleri jaws filmi melodisi, bir adet kopek baligi ve bir insan olsun^*. denek eger hayatinda jaws filmlerinden hic birini izlememis, filmin konusu hakkinda bir fikir edinmemis ise, jaws filminin melodisini dinlemek denegin bunyesinde bir gerilim, bir korku olusmasina neden olamayacaktir. bu durumda melodi notr uyaricidir.
  
  ote yandan, denek bir kopek baligiyla ayni havuz icine birakildigi zaman birakin gerilmeyi, altini pisletme riskini bile tasir. bu baglamda kopek baligi, baska hic bir seye ihtiyac duymaksizin denegimize uc bucuk attirma potansiyeline sahiptir. babalar gibi kosulsuz uyaricidir.
  
  beri yandan, zavalli denegimiz, sadist arastirmacilar tarafindan ayni kopek baligiyla ayni havuza birakilir, fonda da jaws filminin muzigi calinirsa ve bu iskence art arda yeterli miktarda devam ettirilirse; bir sure sonra havuza salinan denek, muzigi duydugu anda, kopek baligiyla goz temasi saglamaya gerek olmaksizin korkmaya baslayacaktir. bu islemin bokunun cikartilip hala devam ettirilmesi durumunda balatayi siyirma ihtimali bile bulunur. buyrun size kosullu uyarici. gitti guzelim denek.
  
  bir adet zil ve bir parca et ile zavalli kopegini saklabana ceviren ivan petrovic pavlov efendinin olayi da ayni temelde incelenebilir.
  
  bir parca et tek basina kopegin tukuruk bezlerinde fazla mesaiye neden olma yetisine sahiptir. (sartsiz uyarici)
  
  ortada fol yok yumurta yok iken calinan zil, hafiften yana egilmis bir kafa ve belki yavasca sallanan bir kuyruk disinda kopegin cok da sikinde olmayacaktir. (nort uyarici)
  
  ama her allahin gunu calinan zilden hemen sonra kopegin gozunun onunde bir parca et sallanmasini takiben bir gun et gosterilmeden calinan zil kopegin salyalarini harekete gecirecektir. (sartli uyarici)
  
  budur.