• "bu uçağa bu topu takalım" değil, "bu topa bu uçağı takalım" mantığıyla tasarlanmış uçaktır.
  • bir amerikan personeli olduğunuzu ve afganistan'da taliban pususuna denk geldiğinizi hayal edin. sizi o çukurdan kimin gelip kurtarmasını istediniz? süperman, hulk? hiçbiri size artık sadece bir a-10 warthog yardım edebilir.
    yakın hava desteğinin babası, her amerikalı askerin gökyüzündeki meleği a-10 sahip olduğu benzersiz silahlarıyla ve ateş gücüyle harikulade bir kuştur.
    her uçak yakın hava desteği verebilir ancak thurderbolt'un sırrı jet uçaklarından daha düşük seyir hızına sahip olmasıdır böylece daha alçaktan uçuş yapabilmesine de olanak sağlar.
    süpersonic bir uçağın kanat profili ile warthog'un kanat profili arasında belirgin bir fark vardır. bir süpersonik jetin kanadı yüksek hızlara çıkması için daha ince profil olarak tasarlanmıştır. ancak a-10'un kanadı daha kalın bir yapıya sahiptir bu da ona düşük hızlarda maksimum kaldırma kuvveti ve daha iyi manevra yeteneği kazandırır. a-10'un zaten iki adet general electric tf-34 turbofan motora sahip olup, bu motorlar ile taş çatlasa 400 knot(741 km/s) gibi, çokta yüksek olmayan bir hıza çıkabilir.
    bir süpersonik jet sahip olduğu kanat profili ile yüksek hızlarda kontrol edilebilir bu nedenle bir hedefe yalnızca 10 mermi atabilir. a-10 ise bu sayıyı düşük hızından dolayı 30'a çıkarır yani ateş gücünüz artar. böylece a-10 sayesinde düşmana yüzlerce mermi atabilir hale gelirsiniz. ama asıl a-10'u "warthog" yapan 30 mm'lik gau-8 topudur. a-10 zaten bu devasa topu taşımak için üretilmiştir denilebilir zira uçağın burun kısmından neredeyse kanat kısmına kadar komple bu canavara ayrılmıştır. gau-8 dolayısıyla a-10, çıkarttığı "brrrtt" sesi ile tanınır.
    dakikada 3900 mermi ateşleyebilen gau-8 sahip olduğu zırh delici 1065 adet mermileri 1250 metreye atabilir, 500 metreden 69 mm, 1000 metreden 38 mm'lik zırhı delebilir. uçağın ağırlık noktasını etkileyeceğinden a-10 boş kovanları atmaz. bu topun yanında lazer veya gps güdümlü(bkz: jdam) mühimmatları da, yapılan modernizasyonlar ile kullanabilir.
    bu uçaklar körfez savaşı sırasında kullanıldılar ve amerikan ordusunun göz bebeği haline geldiler zira ırak tanklarına bu kuş göz açtırmadı. daha da iyisi onun dayanıklılığıdır. körfez savaşında kanat ile gövde bağlantısından hasar alan bir a-10 üssüne dönmeyi başarmıştır. ayrıca kuveyt'ten kaçmaya çalışan ırak personelinin de kabusu olmuştur(bkz: highway of the dead). ayriyeten a-10'ların en yakın muharebe deneyimi suriye'de ışid'e karşı olmuştur.
    a-10'un rus muadili sukhoi üretimi su-25'tir. su-25 de kanat profili ve motor açısından hemen hemen a-10 ile benzerdir. su-25 uçaklarının da çeçenistan savaşı sırasında hasar aldığı ancak üssüne geri döndüğü görülmüştür.
    türk hava kuvvetleri de bu kuşa sahip olmak, doğu anadolu'da terörist avlamak istemiştir tabi, ancak diğer alınamayan bazı diğer uçaklar gibi a-10'da masraftan dolayı envantere girememiştir. yine de türk hava kuvvetleri, günümüzde geliştirilen t-129 atak gibi taarruz helikopterlerine sahip olduğundan yakın hava desteğini yerine getirebilir.
    bu uçakları sadece amerika hava kuvvetlerinde görebilirsiniz, diğer nato müttefikleri taarruz helikopterini tercih etmiştir.
    a-10 "brrrttt"
  • - gövdesine basarken özel ayakkabılar kullanılan uçak. (*)
    - kıç kanatlarından biri koptuğunda ya da motorlarından biri sustuğunda geri dönebilecek kadar sağlam dizayna sahip uçaktır.
    - özel motor tasarımı ses ve ısı salınımını azaltacak ve dolayısıyla; avcı füzeler için en az iz bırakacak şekilde tasarlanmıştır.
    - mermilerinin sesini duyduğunuzda o çoktan başka bir tarafa manevraya başlamıştır. (geçmiş olsun)
    - modern kontrol sistemlerine ek olarak; 2. dünya savaşından kalma tel kontrol sisteminede sahiptir. (bu gibi abartı koruma özellikleri, konsepti gereği yer ateşine dayanıklılığını arttırmış ve onu pilotlar arasında efsane yapmıştır)

    şimdi; öyle tek kalemde "bizim tarlayı en iyi bu traktör sürer" lafıyla traktör alınmaz. fiyatı, operasyon maliyeti, manevra kapasitesi/eğilimi, teknik ömrü, ideal saldırı senaryosu ve bilgimin(?!) yetmediği bir sürü şey dikkate alınır, değilmi?

    türkiye'nin a10 alması gündeme gelince bende heyecanlanmıştım ama olmadı. çünkü; "saldırı helikopterlerinin tsk'nın saldırı/savunma konseptine daha uygun olduğuna karar verildi. (basına yansıdığı kadarıyla?)
    eğer türkiye'nin savunma planında "olası bir zırhlı tehdidine hazırlık" olsaydı belki durum farklı olurdu ama bildiğim kadarıyla a10, bir atak helikopteri gibi küçük yer hedeflerini kendisi tanımlayıp, harekete geçecek konsepte sahip değil. manevra kabiliyeti çok yüksek ama ortalama bir helikopter kadar asla olamaz!

    birbirinin peşisıra devam eden yüksek dağ eteklerinin arasında çok fazla saldırı açısı bulamaz ve helikopter gibi sürekli yükselip alçalarak hedeflerine dalış yapması çokta verimli olamazdı. (aynı şey ac-130 içinde geçerli/? yani ac 130'un tipik saldırı senaryosuna gözattığımızda bu coğrafyada 2. salvosu için geçen zaman, operasyonun etkinliğini düşürecektir) görüldüğü gibi helikopter tsk için daha uygun bir seçenekti ve a10 alımından vazgeçildi.

    a10'un körfez savaşıyla tekrar popüler olmasıda bir ölçü olmamalı. dümdüz çölde, hedefi gözden kaybetmeden ve rakip orduda hatırı sayılır bir zırhlı tehdidi varken bu gayet normal.

    son not: daha önce belirttiğim gibi son karar verilmeden daha başka bir sürü kriter değerlendirilmiştir. bu yazdıklarım uzmanlığım olmayan bu konudaki amatör fikirlerimdir.

    (*)groundctrl'ın uyarısıyla edit: gövdeye basarken özel ayakkabılar kullanılmasının sebebi zırhının titantum olması değilmiş. anneleri kızmasın, uçak pislenmesin diye olabilir(?)
  • kullanan bir askerin ifadesiyle "uçma görevi almış bir silahtır".
  • diğer abd mermileri gibi, zayıflatılmış uranyum * mermi atmasının esas nedeni ağır bir metal olan uranyumun menzil içinde ataleti sayesinde daha az yavaşlayarak zırha çarpmasıdır. mermi çapı standart kalır, ağırlığı artar. çarpma anında ya da sonrasında normalde yaptığı ışımadan fazlasını yapmaz, yalnız bu bile bulunduğu yerdeki canlılarda kansere neden olur ki o konuyu depleted uranium başlığında incelemekte fayda var, bunu yapan insan değildir.
  • bir insanın modern savaştan anlayıp anlamadığın turnusolu olan "tank".

    1960'ların başında, küba krizi sırasında abd, sscb'den 10 kat daha nükleer başlığa sahipti. bu yüzden de nato ülkeleri sscb'nin konvansiyonel gücünü pek takmıyorlardı. bu fark yıllar içinde kapanmaya başladıkça nato ülkelerini bir telaş aldı, zira konvansiyonel bir savaşta sscb'yi yenmeleri imkansızdı. 1965-1970 döneminde varşova paktı zırhlıları hem kalite olarak hem de sayı olarak nato'nun çok önündeydi. bu dönemde abd'nin yaptığı bütün simülasyonlarda sscb zırhlıları fulda ovası'nda* yavaşlatılamazsa paris bir hafta içinde düşüyordu.

    nato kaliteli ve çok sayıda zırhlı yapabilirdi elbette. ama nato'nun başat gücünün okyanusun ötesinde oluşundan ötürü hem bu zırhlıların sevkiyatı vakit alacaktı, hem de sscb denizaltılarının varlığı bu sevkiyatı zorlaştıracaktı.

    o yıllarda hava savunma sistemleri genelde ikinci dünya savaşı'nda da kullanılan flak tarzı, yüksek kalibreli mermileri yüksek atış hızıyla belli bölgelere atan sistemlerdi. füze savunmaları daha yeni yeni ortaya çıkıyordu. bu sistemler hala kullanılıyor bu arada, flakpanzer gepard şu anda ukrayna'da aktif olarak kullanılıyor ve rus drone sürülerine* karşı da başarılı sayılıır.

    işte bu koşullar altında, zırhlı eksikliğini kapatmak için bir fikir geliştirildi. sovyet hava savunma sistemlerine kısmen dayanabilecek kadar güçlü bir zırhı olan ve sovyet zırhlılarını da delebilecek kadar güçlü bir silahı olan bir uçak, nato'nun havadaki tankı olacaktı. abd zaten hava gücünde sscb'nin çok önündeydi, bu yüzden uçan tankı varşova paktı'nın avcı uçaklarından rahatlıkla koruyabileceklerdi. hava savunuma sistemleri elbette bu uçakları yer yer düşürecekti ama bu kayıp kabul edilebilir bir kayıptı.

    dizayn parametrelerinin başında "sovyet zırhlılarını delebilecek kadar güçlü bir silah" olduğu için bu uçak gau-8 avenger gatling topu etrafında dizayn edildi. yani ilk olarak silaha karar verildi zira "çok iyi manevra yapabilen ama sovyet zırhlılarını pek de delemeyen" bir uçak yukarıda bahsettiğim işe yaramıyordu.

    silah sistemi uçağın dışında olduğu için aerodinamik açısından çok iyi bir uçak değil. ağır zırhından ötürü de bu uçağın manevra yeteneği oldukça düşük. sadece yüzeye yakın yerlerde ve düşük hızlarda uçarken manevra kabiliyeti yüksek olacak şekilde tasarlanmış. ama hem zırhlı hem de iniş takımları ya da motorları ağır hasar alsalar dahi üsse dönebiliyor. yani ortamlarda "ben uçağım" diye beyan etse de her açıdan tanka benziyor.

    yukarıda anlattığım gibi fulda ovası'nda bir savaş olmadı. ama a10 kullanıldığı her yerde işe yaradı. tabii denk güçlerin bir savaşında kullanılmadıkları için dizayn amaçlarını tamamen sağlayıp sağlamadıklarını asla bilemeyeceğiz ama eldeki bilgiye göre çok başarılı projeydi.

    peki bu uçak nasıl bir efsane oldu?

    a10 ırak'ın olmayan hava savunma sistemine karşı hem 1991'de hem de 2003'te büyük başarılar kazanıyor. sonrasında ise zaman içinde popüler kültüre yerleşmeye başlıyor. hem bilgisayar oyunlarında hem de terminator salvation gibi modern filmlerde kendisine yer buluyor. sene olmuş 2018*, karşında insansı robotlar varken sen hala daha 1970 a10'unu kullanıyorsan skynet galibiyeti hak etmiştir.

    sonrasında da meme kültüründe a10 goes brrrt formatında kendisine yer buluyor. tabii daha isabetli meme'ler de var.

    peki bu uçağın günümüzde bir işlevi var mı?

    kısa cevap: yok.

    a10'un bir uçağa göre hiç aerodinamik olmayan dış tasarımı radarlar için bir bonus oluşturuyor. tespit edildikten sonra kaçamayacak kadar da yavaş. gau-8 avenger'ın da 1-1.5 km uzaklıklarında etkili olduğunu düşünürseniz a10'un savaşa katılabilmesi için cephe hattına 1 km'ye kadar yaklaşması gerekiyor. ortalıkta bir radar olmasa bile a10 daha saldırı pozisyonuna geçemeden 8 km menzilli stinger ya da 6.5 km menzilli verba manpads'leri tarafından indirileceklerdir. tabii bir de intihar droneları var...

    bu bariz sıkıntılara rağmen, bu uçak etrafında oluşturulmuş efsane yüzünden insanlar şu anda 51 yaşında olan bu uçağın hala daha çok etkili olduğunu sanıyor. bugün nafo tayfası bu uçakların ukrayna'ya verilmesini talep etse de bu talep kimse tarafından ciddiye alınmıyor. modern hava savunma sistemlerinin sadece bir kaç harm füzesi ile kabiliyetini yitirebileceğini düşünen bu gamer tayfanın "a10'a harm füzeleri eklenirse hava savunma sistemlerini de etkisiz hale getirir" gibi fantezilerini de sağda solda duyuyorsunuzdur belki. eğer her tarafta manpads'in ve küçük intihar dronelarının olduğu modern savaş meydanında a10 gibi alçaktan uçan, yavaş ve büyük bir uçağın hala daha bir rolünün olabileceğini düşünen birisiyle karşılaşırsanız "aynen kardeşim, hadi gel battlefield oynayalım" diyip geçin.
  • uçan tank. kanatlı tanksavar topu. piyadeye karşı bir işe yaramaz, dolayısıyla bizde olsa karakol baskınlarını filan etkilemezdi. ha ac 130 dersen o başka.

    30 mm mermi piyadeye vurduğunda ikiye biçmez. zira 30 mm mermi piyadeye vurduğunda piyadeden geriye pek bir şey kalmaz. (bkz: disintegrate)
  • vietnam savaşı'nda kullanılmamış, zira o dönemde henüz üretilmemiş yakın destek (bkz: cas) uçağı. 1994 - 1995 civarında abd türkiye'ye 50 adet teklif etmişti bu uçaklardan.
  • 30mm'lik gatling silahinda dup mermi kullanir, ki zaten bu merminin piyade hedefe kullanilmasi yasaktir. bu sebeple, gozune kestirdigi herhangi bir zirhli bir hedefi sadece gatling kullanarak tereyagi gibi keser kendileri. kod adi warthog.
  • a tipi, yani ground attack türü bir savaş uçağı.
    tam adı: "fairchild republic a-10 thunderbolt ii"
    1989 tarihli amiga oyunu sayesinde biz simülasyon da seven gamer'lar arasında bolca a-10 tank killer adıyla da anılır.
    ama esas kullananları için "warthog" ya da "hog" adıyla bilinir.

    tek kişilik, çift turbofan motorları arka kanatların üstünde, düz kanatlı bir jet uçağıdır.
    bu sayede alçak uçuş saldırılarında ve yer kuvvetlerine destekte kullanılırlar.
    çoğunlukla gunship türü savaş helikopterleri furyasından önce onların görevini üstlenmişlerdir.

    daha detaylı bilgi isterseniz o da burada:
    https://en.wikipedia.org/…ublic_a-10_thunderbolt_ii
hesabın var mı? giriş yap